Şeybanî Han

Muhammed Şeybanî Han
Şeybanî Hanı
Hüküm süresi1500 - 1510
Önce gelenEbü'l-Hayr Han
Sonra gelenCan Vefa Mirza
Doğum1451
Ölüm1 Aralık 1510
Merv
DefinSemerkant
Eş(ler)iMihri Nigâr
Hanzâde Begüm
Zehrâ Begüm
Çocuk(lar)ıTimur Bahadır
Hürrem Şah
Ebülhayr
Süyünç Muhammed
HanedanŞeybanîler
BabasıŞah Budak
AnnesiAk Kuzu Begüm
Diniİslam

Muhammed Şeybanî Han, Şeybak Han ya da Şibani Han (d. 1451 - ö. 1 Aralık 1510, Merv yakınları), Şeybanî Hanlığı'nın Özbek hanı.

1451 yılında doğdu. Buhara medreselerinde eğitim aldı. Arapça ve Farsça öğrendi. Çağatay Hanı tarafından Türkistan kendisine yurtluk olarak verildi. Bu bölgede gücünü artırdı. 1500 yılında Buhara ve Semerkant'ı aldı. Böylece Şeybanîler hanedanlığı kurulmuş oldu. Babür, Semerkant'ı on dört günlük kuşatma neticesinde geri aldı. Ancak bir süre sonra Şeybanî Han Babür'ü hezimete uğrattı. Babür'ün yardımına kimse gelmeyince dört aylık kuşatmadan sonra Şeybanî Han Semerkant'ı tekrar ele geçirdi. 1505-1506 yıllarında Fergana, Kunduz ve Belh'i alarak topraklarını genişletti. 1507'de ise Timurlular'ın ikinci başkenti Herat'ı aldı ve Meşhed'i zaptetti.

Ceyhun Safevîler ile Şeybanîler'in sınırı oldu. Şeybanî Han'ın topraklarını genişletmesi kendisini Şah İsmail ile karşı karşıya getirdi. Şah İsmail'e mektup yazarak şahlığı bırakıp ataları gibi dervişlik yapmasını ve Sünnilik'e geçmesini istedi. Şah İsmail, Meşhed'i geri aldı. Merv Kalesi'ni kuşattı ancak alamadı. Bunun üzerine Şeybanî Han'ı savaş meydanına davet eden mektuplar gönderdi. 1 Aralık 1510'da yapılan Merv Savaşı'nda ağır bir yenilgiye uğradı ve aynı gün yaralı bir şekilde iken sığındığı çiftlikte öldürüldü. Başı kesilerek derisine saman doldurularak Osmanlı Sultanı II. Bayezid'e, kafatasını ise Memlük Sultanı Kansu Gavri'ye gönderdi.[1]

  1. ^ İsmail Türkoğlu, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 43-45