Şeybanî Han
Muhammed Şeybanî Han | |
---|---|
Şeybanî Hanı | |
Hüküm süresi | 1500 - 1510 |
Önce gelen | Ebü'l-Hayr Han |
Sonra gelen | Can Vefa Mirza |
Doğum | 1451 |
Ölüm | 1 Aralık 1510 Merv |
Defin | Semerkant |
Eş(ler)i | Mihri Nigâr Hanzâde Begüm Zehrâ Begüm |
Çocuk(lar)ı | Timur Bahadır Hürrem Şah Ebülhayr Süyünç Muhammed |
Hanedan | Şeybanîler |
Babası | Şah Budak |
Annesi | Ak Kuzu Begüm |
Dini | İslam |
Muhammed Şeybanî Han, Şeybak Han ya da Şibani Han (d. 1451 - ö. 1 Aralık 1510, Merv yakınları), Şeybanî Hanlığı'nın Özbek hanı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1451 yılında doğdu. Buhara medreselerinde eğitim aldı. Arapça ve Farsça öğrendi. Çağatay Hanı tarafından Türkistan kendisine yurtluk olarak verildi. Bu bölgede gücünü artırdı. 1500 yılında Buhara ve Semerkant'ı aldı. Böylece Şeybanîler hanedanlığı kurulmuş oldu. Babür, Semerkant'ı on dört günlük kuşatma neticesinde geri aldı. Ancak bir süre sonra Şeybanî Han Babür'ü hezimete uğrattı. Babür'ün yardımına kimse gelmeyince dört aylık kuşatmadan sonra Şeybanî Han Semerkant'ı tekrar ele geçirdi. 1505-1506 yıllarında Fergana, Kunduz ve Belh'i alarak topraklarını genişletti. 1507'de ise Timurlular'ın ikinci başkenti Herat'ı aldı ve Meşhed'i zaptetti.
Ceyhun Safevîler ile Şeybanîler'in sınırı oldu. Şeybanî Han'ın topraklarını genişletmesi kendisini Şah İsmail ile karşı karşıya getirdi. Şah İsmail'e mektup yazarak şahlığı bırakıp ataları gibi dervişlik yapmasını ve Sünnilik'e geçmesini istedi. Şah İsmail, Meşhed'i geri aldı. Merv Kalesi'ni kuşattı ancak alamadı. Bunun üzerine Şeybanî Han'ı savaş meydanına davet eden mektuplar gönderdi. 1 Aralık 1510'da yapılan Merv Savaşı'nda ağır bir yenilgiye uğradı ve aynı gün yaralı bir şekilde iken sığındığı çiftlikte öldürüldü. Başı kesilerek derisine saman doldurularak Osmanlı Sultanı II. Bayezid'e, kafatasını ise Memlük Sultanı Kansu Gavri'ye gönderdi.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ İsmail Türkoğlu, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 43-45