1969 Kırıkkalespor-Tarsus İdman Yurdu maçı
| 1969 Kırıkkalespor-Tarsus İdman Yurdu maçı | |
|---|---|
 Maçın oynandığı Fikret Karabudak Stadyumu (Mart 2014) | |
 | |
| Tarih | 25 Haziran 1969 |
| Mekân | Fikret Karabudak Stadyumu |
| Konum | Kırıkkale |
| Koordinatlar | 39°50′09″N 33°30′13″E / 39.835845°K 33.503627°D |
| Tür | Futbol maçı |
| Katılanlar | MKE Kırıkkalespor taraftarları, futbolcular ve toplum polisi. |
| Sonuç | Kırıkkalespor sahası 1 yıl süre ile müsabakalara kapatıldı |
| Can kaybı | 4 |
| Yaralı | 45 |
| Hükümlü | 5 |
1969 Kırıkkalespor-Tarsus İdman Yurdu maçı, 25 Haziran 1969 tarihinde Kırıkkalespor ve Tarsus İdman Yurdu arasında oynanan ve sonunda çıkan olaylarda ölü ve yaralıların olduğu 3. Lig'deki futbol maçıdır. 4 kişinin öldüğü, yüzlerce kişinin yaralandığı maç ve sonrasındaki olaylar; 17 Eylül 1967'de oynanan Kayserispor-Sivasspor maçı sırasında çıkan ve 43 kişinin öldüğü olayların ardından Türk futbol tarihinde en çok kişinin hayatını kaybettiği futbolla ilgili olaylardır.
8 Haziran'da iki takım arasında oynanması gereken maç, karşılaşma başlamadan önce ısınma amacıyla sahaya çıkan oyuncular arasında meydana gelen kavga nedeniyle 25 Haziran tarihine ertelendi. 1968-69 Türkiye 3. Futbol Ligi Kırmızı Grup şampiyonunun belirleneceği maçta, şampiyonluğa ulaşmak için ev sahibi Kırıkkalespor'a galibiyet gerekirken konuk takıma beraberlik yetmekteydi. İlk yarısı golsüz eşitlikle sona eren maç, iki takımın ikinci yarıda karşılıklı attıkları gollerle 1-1 berabere devam etmekteydi. Maçın 87. dakikasında ev sahibi Kırıkkalespor'un kazandığı penaltı vuruşu gole çevrilemeyince maç 1-1 eşitlikle tamamlandı ve Tarsus İdman Yurdu şampiyonluğa ulaştı. Kırıkkalespor'un kalecisi Salih Mızrak'ın, Tarsus İdman Yurdu'nun golünü atan Zafer'e yumruk atmasıyla başlayan olaylar, Kırıkkalespor taraftarlarının da karışmasıyla büyüdü. Türkiye Futbol Federasyonu, bu olaylar sebebiyle Kırıkkalespor'a 1 yıl saha kapatma cezası verirken Kırıkkalespor'un dört oyuncusu ve bir idarecisini, Tarsus İdman Yurdu'nun ise bir oyuncusunu ceza kuruluna sevk etti.
Arka plân ve öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1968-69 3. Lig Kırmızı Grup'un son haftasına Tarsus İdman Yurdu birinci sırada girerken Kırıkkalespor ikinci sırada yer almaktaydı. Sezonun şampiyonunu belirleyecek olan maçta[1] Kırıkkalespor, Tarsus İdman Yurdu'nu yenmesi durumunda şampiyon olacakken Tarsus İdman Yurdu'na ise şampiyonluk için beraberlik yetmekteydi.[2][3] 8 Haziran 1969 tarihinde oynanması planlanan maç, karşılaşma öncesinde ısınmak için sahaya çıkan iki ekibin oyuncuları arasında çıkan kavga nedeniyle 25 Haziran'a ertelendi.[2][4] Olayların ardından Tarsus İdman Yurdu tarafından maçın başka bir yerde oynanması teklif edilirken Kırıkkalespor ise Kırıkkale'de oynanmasını talep etti. Türkiye Futbol Federasyonu, maçın Kırıkkale'de oynanacağını açıkladı.[2] Federasyona göre 21 Haziran'da Ankara'da Sanayi Barbaros ile maç yapacak olan Tarsus İdman Yurdu, birkaç gün sonra da aynı ilin başka bir ilçesinin takımı olan Kırıkkalespor ile oynayıp ligde kalan son maçını da kendi evinde Amasyaspor ile oynayacak ve böylece iki defa Ankara deplasmanına çıkmak zorunda kalmayacaktı.[3] Ancak ilk maçın oynanması gereken 8 Haziran'da Kırıkkalespor'un şampiyonluk iddiası net değildi. Makine ve Kimya Endüstrisinin silah ve cephane fabrikaları bulunan ve şehirdeki erkek nüfusunun yaklaşık %70'inin ruhsatsız silah taşıdığı Kırıkkale'de,[2] 25 Haziran tarihine gelindiğinde ise daha gergin bir ortam hakimdi. Maça 2 gün kala şehirde devamlı olarak maçla ilgili anonslar yapılmış, Tarsus İdman Yurdu'nu destekleyenleri korkutma amacıyla devamlı olarak geceden sabaha kadar sokaklarda silahlarla ateş edilmişti.[2][5][6] Ayrıca Kırıkkale ile Ankara arasındaki yolların kenarındaki yüksek tepelere "Tarsuslulara ölüm" yazıları yazılmıştı.[3] İki takım arasında oynanacak bu erteleme maçı için dönemin Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Orhan Şeref Apak, İçişleri Bakanlığına bir yazı göndererek olayların çıkma ihtimaline karşı önlemler alınmasını talep etti.[7]
Tarsus İdman Yurdu taraftarı, maçı izlemek üzere yaklaşık 15 otobüsle Kırıkkale'ye geldi.[6][3] Tarsus İdman Yurdu taraftarına bilet vermeyi uygun görmeyen Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğü, güvenlik garantisi verilince yaklaşık 450 bilet ayırdı. Maç için şehre gelen deplasman takımı kafilesi, stadyumun yakınlarındaki çıraklık merkezine yerleştirildi.[3]
O tarihte yaklaşık 130 bin nüfuslu[8] bir ilçe olan Kırıkkale'de, 2.000 seyirci kapasiteli stadyumda yaklaşık 10.000 taraftar vardı.[1][6][7][9] Maç saatinin 17.00'ye alınmasıyla birlikte, o dönemde Makine ve Kimya Endüstrisi fabrikalarında çalışan çok sayıda işçinin de maçı izlemesi sağlandı.[2] Maç saatine yakın ilçedeki hemen tüm iş yerleri kapandı.[3] Yaklaşık 500 kişiden oluşan[10] Tarsus İdman Yurdu taraftar topluluğu, 200 kişilik misafir takım tribününe sığdırıldı.[3] Maçtan önce Tarsusluları simgeleyen özel tabutlar yaptıran Kırıkkalespor taraftarları, bu tabutları bir gece önceden şehirde sonrasında ise maç sırasında stadyumda elden ele dolaştırdı.[3][2][5] Maç başladığında, konuk takım taraftarlarının olduğu tribünlere Kırıkkalespor taraftarlarınca atılan taşlar sonucunda, altı Tarsus İdman Yurdu taraftarı başından yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Bu esnada iki üç el silah sesi duyuldu.[6] Bu olaylarla birlikte iki takım taraftarları arasındaki tansiyon yükseldi.[6] Ankara'dan gelen 450 toplum polisi ve bir bölük jandarma ise konuk takım taraftarlarının etrafında güvenlik önlemleri almıştı.[6][7]
Maç
[değiştir | kaynağı değiştir]Ertuğrul Dilek'in yönettiği mücadelenin ilk yarısı, genel olarak Kırıkkalespor ataklarına karşı savunmada olan Tarsus İdman Yurdu şeklinde başladı ve golsüz eşitlikle sona erdi.[3] İkinci yarının başlaması ile birlikte Tarsus İdman Yurdu, 55. dakikada Zafer Buran ile bir gol buldu. Bu gole Kırıkkalespor, 57. dakikada Erol Konukokşar ile yanıt vererek maçı eşitledi.[6] Maç 1-1 devam ederken, 87. dakikada ceza sahasında düşürülen Kırıkkalesporlu oyuncu için hakem penaltı kararı verdi. Tarsus İdman Yurdu oyuncularının itirazları ve bir müddet duraklamadan sonra penaltı Kırıkkalesporlu Konukokşar tarafından kullanıldı ancak golle sonuçlanmadı.[6] Maçın 1-1 sona ermesiyle birlikte şampiyonluğa ulaşan taraf Tarsus İdman Yurdu oldu.[1][6]
Detaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]| 25 Haziran 1969 17:00 (TSİ) | |||
| Kırıkkalespor | 1 - 1 | Tarsus İdman Yurdu | Fikret Karabudak Stadyumu, Kırıkkale Hakem: Ertuğrul Dilek |
Konukokşar  57',  87' | Buran 55' |
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Maçın bitimiyle birlikte Tarsus İdman Yurdu teknik direktörü Ali Beratlıgil ve yedek futbolcular, Kırıkkalespor taraftarları tarafından atılan taşlara maruz kaldılar.[6] Her iki takım oyuncularının soyunma odasına gittikleri esnada Kırıkkalespor kalecisi Salih Mızrak, Tarsus İdman Yurdu'nun golünü atan Zafer Buran'a arkadan yumruk atınca, ilk maçın ertelenmesine benzer şekilde iki takım oyuncuları arasında kavga çıktı.[9] Polis, iki takım oyuncularına cop ile müdahale etti. Ancak bu durum olayların daha da büyümesine yol açtı.[6] Futbolcuların birbirleriyle kavga etmesi üzerine, Kırıkkalespor taraftarları tel örgüleri aşarak sahadaki olaylara karıştı.[6][9]
Tarsus İdman Yurdu futbolcularını orta sahada toplayan Ankara Toplum Polisi, atılan taş ve tuğlalara engel olmakta güçlük çekti. Stadyum dışında silah sesleri duyulmaya başlandı. Toplum polisleri konuk takım futbolcularını kaçırarak soyunma odalarına ulaştırdı.[6] Buna rağmen soyunma odasının kapı ve pencereleri taşlandı. Polisin kalabalığı dağıtmak için kullandığı göz yaşartıcı bombaları tekrar soyunma odalarına atan Kırıkkalesporlu taraftarlar, konuk takım futbolcularının boğulma tehlikesi geçirmesine sebep oldu.[9] Toplum polisi kalabalığın dağıtılabilmesi için silah kullanma yetkisi istemesine rağmen, Başkomiser Yılmaz Karahan silah kullanılmasına izin vermedi. Soyunma odalarına kurşun, taş gibi cisimlerin atılmaya devam edilmesi üzerine Başkomiser Yılmaz Karahan silah kullanma yetkisi verdi.[3] Çıkan kavga silahlı çatışmaya dönüştü.[11] Stadyumun soyunma odalarına yangın çıktı. Tarsus İdman Yurdu futbolcuları soyunma odasında boğulma tehlikesi geçirince, toplum polisi tekrar futbolcuları sahanın ortasında topladı.[3] 61. Piyade Alayı'na bağlı askerler stadyuma ulaştıktan sonra olayların kontrolünü ele aldı. Olayların yaşandığı günün gecesinde stadyumun arkasına yanaşan askeri araçlara, Tarsus İdman Yurdu taraftarları ve sporcuları bindirildi. Bu araçlar, Kırıkkalespor taraftarlarınca tutulan yolda taşlandı. Ali Beratlıgil de bu esnada başından yaralandı. Tarsus İdman Yurdu futbolcuları ve taraftarları alaya getiren otobüsler kullanılmaz hale geldi, ilçe kaymakamının aracına saldırıldı. Tarsus İdman Yurdu'nun kamp yaptığı otel güvenlik amacıyla polis çemberine alındı. Tarsus İdman Yurdu kafilesine, Ulukışla'ya kadar Ankara Emniyet Müdürlüğüne bağlı ekipler refakat etti.[10][3]
Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]Çıkan olaylar neticesinde 4 kişi öldü. Aralarında bir hamile kadın, 16 toplum polisi, 6 er, 1 teğmen, 1 jandarma astsubayın ve Emniyet Amiri Fevzi Erzaim'in de bulunduğu yüzlerce kişi de yaralandı.[9] Çatışmalarda hafif yaralananlar Kırıkkale'deki, ağır yaralananlar ise Ankara'daki hastanelere kaldırıldı. Yaralıların sayısının artması sebebiyle Ankara Valisi Ömer Naci Bozkurt, Kızılay'dan yardım istedi. Kan merkezini faaliyete geçiren Kızılay, Ankara Radyosu'ndan da halktan yaralılar için kan bağışında bulunmaları çağrılarında bulundu.[12] Çıkan olayların Tarsus'ta duyulmasının ardından şehirde birçok kişi sokaklara indi. Mersin Valisi Nihat Oğuz Bor'un halkı yatıştırmasıyla sokaklara inen Tarsus halkı herhangi bir olay çıkarmadan gece geç saatlerde dağıldılar.[12] Maç, 17 Eylül 1967'deki Kayserispor-Sivasspor maçının ardından Türk spor tarihinin en kanlı ikinci spor karşılaşması oldu.[3][13][13][14]
26 Haziran tarihinde ilçedeki asayiş sağlandı. Hastaneye yatırılan yaralılardan çıkan kurşunların 7.65 mm çapında olduğu ve Kırıkkale marka tabancalarda kullanıldığı tespit edildi. Çıkan mermilerin polisle çatışan taraftarlara ait olduğu, polisin 9 mm çapında mermi kullandığı açıklandı.[10] Olaylardan sonra ruhsatsız silah taşımak, adam öldürmeye teşebbüs ve polisle çatışmaya girmek suçlarından adliyeye sevk edilen 11 kişiden 5'i tutuklanırken 6'sı serbest bırakıldı.[10] Ayrıca olayların başlamasına sebep olan Kırıkkalespor kalecisi Mızrak da, ifadesi alınmak üzere savcılığa çağrıldı.[10]
Olaylarda kurşunlanarak ölenlerden işçi Nevzat Özgür ile öğretmen Fevzi Düzen'in 25, yine kurşun sonucu ölen Hanifi Teksat'ın 14 ve karmaşa esnasında otomobilin altında kalarak hayatını kaybeden Durmuş Varan'ın da 16 yaşında oldukları tespit edildi.[10] Maçta çıkan olaylardan hafif yaralarla kurtulan ve Ankara'ya giden İbrahim Güleryüz isimli bir Tarsuslu ise Aydınlıkevler'de bir cinayete kurban gitti.[10] Olaylarda hayatını kaybeden Nevzat Özgür'ün cenazesi Çongar, Delicede, Hanifi Teksat ile Fevzi Düzen'in cenazeleri ise Kırıkkale'de defnedildi.[10][15] Olaylar esnasında Kırıkkalespor taraftarlarından korunmaları amacıyla jandarma tarafından piyade alayına götürülen yaklaşık 500 Tarsus taraftarı, 26 Haziran tarihinde gece yarısında 12 otobüs, 3 taksi ile polis ve jandarma nezaretinde şehrin arka yollarından çıkarılarak Tarsus'a gönderildi.[10] Tarsus'a dönen Tarsus İdman Yurdu futbolcuları, Tarsus'ta büyük bir kalabalık tarafından karşılandı.[16]
Olaylar sonrasında Türkiye Futbol Federasyonu, Beden Terbiyesi Genel Müdürü Ulvi Yenal başkanlığında toplandı.[17] 7 saat süren toplantının ardından alınan:
- Kırıkkalespor sahasının 1 yıl süre ile müsabakalara kapatılmasına ve bu süre içinde Kırıkkalespor'un kendi sahasında oynayacağı maçları Ankara'da yapmasına,
- Kırıkkalespor futbolcularından Erol Konukokşar, İsmail Salar, Salih Mızrak'ın ve idareci Ali Yepsen'in tedbirli olarak, Kırıkkalesporlu Ahmet Bahadır'ın ve Tarsus İdman Yurdu futbolcularından Atilla Keçeci'nin tedbirsiz olarak ceza kuruluna sevk edilmesine,
- Kırıkkalespor antrenörü Necdet Niş ve ikinci başkanına Kırıkkalespor Tarsus İdman Yurdu maçındaki yatıştırıcı hareketlerinden dolayı teşekkür mektubu yazılmasına karar verildi.[17] Ayrıca Kırıkkalespor'un bir sonraki hafta Çorumspor ile oynayacağı maçında ertelenmesi kararlaştırıldı.[18]
Tepkiler ve yorumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Olayların ardından Cumhuriyet Halk Partisi Merkez Yönetim Kurulu üyeleri; Gaziantep Milletvekili Ali İhsan Göğüş, İstanbul Milletvekili Orhan Birgit ve Sakarya Milletvekili Hayrettin Uysal meclis başkanlığına önerge vererek, "spor işlerinin yürütülmesi ve hükûmet sorumluluğu" konusunda Başbakan Süleyman Demirel hakkında gensoru açılmasını istediler.[10] Milletvekilleri önergede olayların sorumlusunun siyasi iktidar olduğunu ve halkla polisi karşı karşıya getirerek kan akmasına sebep olduklarını iddia ettiler.[10] Olayların ardından Başbakan Süleyman Demirel ise "nasıl ki, okullardan vâki şikayeti okulları kapayarak önleyemezsek bu gibi olaylara bakarak da spordan vazgeçemeyeceğimiz tabiidir" açıklamasını yaptı.[10] Yine İçişleri Bakanı Faruk Sükan ise, "toplum polisinin kurşun yağmuru altında görevini yaptığını" söyledi.[10] Ankara Valisi Ömer Naci Bozkurt, toplum polisinin suçlu olup olmadığıyla ilgili bir soruya da, "Toplum polisi görevini en iyi şekilde yerine getirmiştir. Polis bu görevini yapmasaydı, özellikle Tarsus İdmanyurduluların ve Tarsuslu seyircilerin hayatları tehlikede idi." sözlerini kullandı.[10] Olaylar esnasında yaralanarak hastaneye kaldırılan Toplum Polisi Müdür Yardımcısı Ferdi Erzaim ise; "Bana göre olay Kırıkkalespor'un penaltıyı atamamasından çıktı. Penaltıyı atsalardı, Kırıkkalespor şampiyon olacak, bu kavga da çıkmayacaktı." ifadelerini kullandı.[10] Beden Terbiyesi Genel Müdürü Ulvi Yenal ise; "çıkan olayların utanç verici olduğunu, kısa vadeli tedbirler yönetmelikler üzerinde değişiklik yapılarak cezaların yeniden düzenleneceğini, uzun vadede ise 3. Lig'in bundan sonra nasıl organize edileceğini değerlendireceklerini" açıkladı.[18] Yenal, ayrıca liglerin iptal edilmesi gerektiğini belirtti.[19]
Maçın orta hakemi Ertuğrul Dilek ise maçın normal bir havada geçtiğini ve olayların maçın bitişinden sonra Kırıkkalespor kalecisinin rakip takım santrforunu saha içinde kovalamasıyla başladığını ve toplum polisinin saha içine girerek cop kullanmasıyla olayların büyüdüğünü açıkladı.[15] Tarsus İdman Yurdu yönetimi ise Ankara Valisi Ömer Naci Bozkurt'u maçın Kırıkkale'de oynanmasında rolü olduğu gerekçesiyle olayların sorumlusu olarak gösterdi.[20] Olaylardan sonra Kırıkkalespor, 8 Haziran'da ertelenen maçta hükmen galip gelmeleri gerektiğini öne sürerek Danıştay'a başvurdu.[21]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c "Türk futbolunda üzücü olaylar". Milliyet. 30 Aralık 1969. s. 12.
- ^ a b c d e f g "Olacağı belliydi". Milliyet. 27 Haziran 1969. s. 1-11.
- ^ a b c d e f g h i j k l m Daşlı 2003, ss. 61-63.
- ^ "Kırıkkale - Tars. İ.Y. maçı futbolcuların birbirlerine girmeleri yüzünden tehir edildi". Cumhuriyet. 9 Haziran 1969. s. 7.
- ^ a b "Kırıkkale - Tarsus". Milliyet. 26 Haziran 1969. s. 11.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "Kırıkkale'de maç sonrası: 3 ölü". Hürriyet. 26 Haziran 1969. s. 1-9.
- ^ a b c "Kırıkkale'de harp oldu". Günaydın. 26 Haziran 1969. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ "1970 Genel Nüfus Sayımı Veri Tabanı". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ a b c d e "Kırıkkale-Tarsus maçında 4 ölü 45 yaralı var". Milliyet. 26 Haziran 1969. s. 1.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Yakalanan 11 kişi mahkemeye verildi". Milliyet. 27 Haziran 1969. s. 1-11.
- ^ "Maç mı Savaş mı?". Cumhuriyet. 26 Haziran 1969. s. 1.
- ^ a b "Maç mı, savaş mı? (devamı)". Cumhuriyet. 26 Haziran 1969. s. 7.
- ^ a b "Türkiye'de sporun sorunları hakkında irdeleme ve çözüm önerileri raporu 20 Ocak 2011" (PDF). Sporhukuku.org. 24 Ocak 2011. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
- ^ "Makus tarihi futbolun". NTVMSNBC. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.
- ^ a b "Kırıkkale'de beş kişi tevkif edildi (devamı)". Cumhuriyet. 27 Haziran 1969. s. 7.
- ^ "Toplum polisine sevgi gösterisi". Milliyet. 28 Haziran 1969. s. 12.
- ^ a b "Kırıkkale sahası 1 yıl kapandı". Milliyet. 30 Haziran 1969. s. 10.
- ^ a b "Ulvi Yenal: "Kırıkkalede çıkan olaylar utanç vericidir" dedi". Milliyet. 27 Haziran 1969. s. 12.
- ^ "Kırıkkale'de beş kişi tevkif edildi". Cumhuriyet. 27 Haziran 1969. s. 1.
- ^ ""Kanlı Maç" için Ankara Valisi Bozkurt suçlandırıldı". Cumhuriyet. 28 Haziran 1969. s. 1.
- ^ "Kırıkkalespor Danıştaya başvurdu". Milliyet. 1 Temmuz 1969. s. 10.
- Genel
- Daşlı, Özgür (2003). Tarsus İdman Yurdu 80 Yıllık Öykü. Yeni Zamanlar Dağıtım. ISBN 975-9206-90-0.