Aşk-ı Memnu (opera)

Aşk-ı Memnu, Selman Ada tarafından bestelenmiş iki perdelik opera. Librettosu, Tarık Günersel tarafından Halid Ziya Uşaklıgil’in aynı adı taşıyan ünlü aşk romanından hareketle yazılmıştır.

Eserde, 19. yüzyılın sonunda İstanbul’da yaşayan zengin ve aylak bir toplumsal sınıfın yaşam biçimi; ve yaşanan bir yasak aşk konu edilir. Romanın yazılışından 100 yıl sonra sahneye tiyatro oyunu olarak uyarlanmış olan eser, 2003 yılında opera olarak sahneye konmuştur.

Operanın dünya prömiyeri 23 Ocak 2003’te Mersin’de Mersin Devlet Opera ve Balesi tarafından gerçekleştirildi. Eser, İstanbul Büyükşehir Belediyesi CRR Opera-Orkestra ve Korosu (10-22 Mart 2003),^[1] Ankara Devlet Opera ve Balesi (2007), İzmir Devlet Opera ve Balesi (2009),^[2] Antalya Devlet Opera ve Balesi (2011)^[3] ve Samsun Devlet Opera ve Balesi (2015)^[4] tarafından da sahnelendi.

Mekan: İstanbul Zaman: 19. yüzyıl sonları

19. yüzyıl sonunda İstanbul'da yaşayan bir zengin olan Adnan Bey'in ilk karısı bir müddet önce intihar etmiştir. Adnan Bey kendinde 35 yaş daha küçük olan Bihter ile ikinci evliliğini yapar. Bihter'in annesi olan Firdevs Hanım kızının bir yaşlı kişi ile evlenmesine aleyhtardır ama Adnan Bey'e kendi de ilgi duymaktadır. Bihter yeni kocası Adnan Bey'e; onun evine ve ilk evliğinden olan kızı Nihal'e bir türlü uyum sağlamayı başaramaz. Adnan Bey'in kızı Nihal da içine kapanık olup Bihter'le uyum sağlayamadığından ondan hoşlanmamaktadır. Nihal'in mürebbiyesi Matmazel De Courton ile evin uşaklarından Beşir ile vaktinin çoğunu geçirmektedir. Mürebbiyye Adnan Bey'e; uşak Beşir ise Nihal'e karşı platonik aşk beslemektedirler. Adnan Bey'in yeğeni olan Behlül de ev halkındandır. Bir çapkın genç olan Behlül, Bihter'le flört etmeye başlar onu baştan çıkarmaya uğraşmaktadır. Bihter'in şahsi arzuları ile kendi vicdanı çatışmaktadır. Önce Bihter vicdanına uyarak Behlül'e karşı koyar. Fakat bir bocalamadan sonra çok geçmeden arzularına boyun eğip Behlül'e aşık olur.

Behlül ile Bihter arasındaki aşk, saklı, gizli ve tutkuyla yaşanmaktadır. Ama her ikisi için de bu aşk hayatlarını cehenneme döndürür. Behlül yeniden çapkınlıklara başlar ve Bihter'e ilgilenmesi azalmıştır. Bihter ise kocasını aldattığı için zaten büyük bir vicdan azabı çekmektedir ve Behlül'ün çapkınlıkları ve onunla ilgilenmesinin azalması Bihter'i çılgına dönüştürmektedir. Behlül ile Bihter bir gün birlikte kaçamak yapmakta iken Matmazel De Courton tarafından görülürler. Bu Bihter'i çok korkutur. Kocası Adnan Bey'den Matmazel De Courton'u mürebbiyelik işinden atmasını ister. Zaten Adnan Bey'in kızı Nihal zamanla büyüyüp hoş bir genç kız olmuştur. Büyüyen genç kız Nihal, kuzeni Behlül'ün ilgisini çekmiştir. Behlül amcası Adnan Bey'den kızı Nihal'i evlenmek için ister ve Adnan Bey buna rıza gösterir. Fakat Behlül'e hala âşık olan Bihter, bu nisan ve evlenme ile Behlül ile ilişkilerini mutlaka kesilmesinin gerektiğini anlar ve kendi menü aşkı için her şeyin bittiğini görür. Behlül ve Nihal'in nişan töreni yapıldığı günü yaşamasının hiç önemi kalmadığını kabul eden Bihter kendini öldürür. Bihter'in bu intiharı tüm aileyi ve nişan törenini acıya ve kana bular.

• Aşk-ı Memnu
• Aşk-ı Memnu (dizi, 1975)
• Aşk-ı Memnu (dizi, 2008)
• Halid Ziya Uşaklıgil