Arap Kemeri

Arap Kemeri (Arapça: الحزام العربي, al-hizām al-ʿarabī; Kürtçe: Kembera Erebî, که‌مبه‌را عه‌ره‌بی), Suriye Baas hükümetinin Haseke Valiliği'nin kuzeyindeki Kürt bölgelerini Araplaştırma projesidir. Projenin temel amacı bölgenin etnik yapısını Araplar lehine çevirmek ve diğer etnik grupların, özellikle de Kürtlerin aleyhine çevirmekti.[1][2] Proje Esad Gölü'nün oluşturulması ile yerlerinden edilen Arapların Kürt bölgelerine yerleştirilmesiyle arazilerin ele geçirilmesini içeriyordu.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak hükûmetine karşı Mustafa Barzani[3] önderliğindeki Kürt isyanı ve 1960'larda El-Cezire Vilayeti'nde petrolün bulunması, Kürt nüfusu için belirgin bir kötüleşme ile aynı zamana denk geldi.[4] 23 Ağustos 1962'de hükûmet, Cezire Vilayeti'nde olağanüstü bir nüfus sayımı kararı aldı.[4] Bir kişi 1940'tan önce Suriye'de yaşadığını kanıtlayan bir belge sunamıyorsa, çoğu Türkiye'den olmak üzere yasadışı göçmen olarak kabul ediliyordu.[5] 5 Ekim 1962'deki bu nüfus sayımı kapsamında ildeki 120.000 Kürt Suriye vatandaşlığından çıkarıldı.[6] Suriye Hükûmeti daha sonra nüfus sayımı sırasında hatalar yapıldığını kabul etti, ancak vatandaşlara eski haklarını geri vermedi.[5] Irak'taki Kürt ayaklanması karşısında Suriyeli bürokrat Muhammed Talab Hilal, Suriye'de benzer bir gelişme olacağı konusunda uyarıda bulundu ve El-Cezire Vilayeti'nin Araplaştırılmasını sağlamak için on iki aşamalı bir strateji üretti. Adımlar şunlardı:[7][8][9][10]

  • (1) Kürtlerin tahliyesi ve yeniden yerleştirilmesi
  • (2) Kürtlerin her türlü eğitimden mahrum bırakılması
  • (3) Kürtlerin istihdamdan uzaklaştırılması
  • (4) Türk vatandaşlığı da bulunan Kürtlerin Suriye vatandaşlığının yeniden değerlendirilmesi
  • (5) Bölmek ve yönetmek için Kürt içi hizipçiliğin teşvik edilmesi
  • (6) Eski Kürt topraklarındaki Arap yerleşimleri
  • (7) Sömürgeleştirme  – "saf ve milliyetçi Araplar" Suriye Kürdistanı'na yerleştirilecek, böylece Kürtler "dağılıncaya kadar izlenebilir"
  • (8) Kemer bölgesinde konuşlanmış tümenlerin askeri müdahalesi, Kürtlerin dağılmasının ve Arapların yerleşiminin hükûmet tarafından hazırlanan planlara göre gerçekleşmesini garanti edecektir.
  • (9) Kolektif çiftlikler, "silah ve eğitim" ile donatılmış Arap yerleşimciler tarafından kurulacaktır.
  • (10) "Arapça bilmeyen herhangi birinin oy kullanma veya göreve aday olma hakkını kullanması" yasağı
  • (11) Kürt dini ileri gelenleri güneye sürülecek ve yerlerine Araplar getirilecekti.
  • (12) "Araplar arasında geniş bir Kürt karşıtı kampanya" devlet tarafından yürütülecek

1962'de Suriye hükûmeti, "Arabizmi kurtarmak" ve "Kürt tehdidini" yenmek için Kürtleri bölgeden çıkartıp yerlerine Arapları yerleştirmek Arap Kuşağı (el-Hizam el-Arabi) politikasını benimsedi.[4] Kuzey Suriye'de petrol keşfedilmişti ve Kürt bölgesinin kaynaklarını kontrol etme arzusu bu politikayla bağlantılıydı.[4] Baas partisi 1963'te Suriye'de iktidara geldi ve 1965'te Suriye-Türkiye sınırı boyunca 350 km uzunluğunda ve 10–15 km genişliğinde Arap kuşağı inşa etmeye karar verdi. Planlanan kuşak doğuda Irak sınırından batıda Resulayn'a kadar uzanıyordu.[2]

Uygulama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Baas partisi içindeki bir başka darbenin ardından Hafız Esad, 1970'te Suriye'nin başına geçmeyi başardı ve 1973'te planı uygulamaya başladı.[11] Cezire bölgesinde model devlet çiftlikleri kurmak için projenin adı Plan olarak değiştirildi.[12][13] Tabka Barajı'nın tamamlanması ve Esad Gölü'nün doldurulmasından sonra sular altında kalacak olan topraklardan gelen 4000 Arap ailenin yerleştirileceği köyler inşa edildi.[2] Araplara silah sağlandı ve Cezire Bölgesi ile Rakka'nın kuzeyindeki 50'den fazla sözde model çiftlik arasında paylaştırıldı.[2] On iki tanesi Kamışlı ve El-Malikiye çevresinde ve on altı tanesi Resulayn çevresinde inşa edildi.[14] Bölgenin Kürt köy isimleri, bölgenin gelenekleri ve tarihi ile ilgili olmayan Arapça isimlerle değiştirildi.[14] Bu Araplar Maghmurin (selden etkilenen مغمورين Maġmūrīn) olarak adlandırılır.[14] Plan sonunda 1976'da Hafız Esad döneminde zayıfladı, ancak Kürtlerin geri dönmesine izin verilmedi.[2]

Bölge

[değiştir | kaynağı değiştir]

Planlanan kuşağın bölgesi petrol yatakları ve verimli tarım arazileri bakımından zengindir. Suriye petrol mağaralarının yaklaşık yüzde 50 ila 60'ının Malikiye bölgesinde yer aldığı tahmin ediliyor.[15]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ David L. Phillips (2017). The Kurdish Spring: A New Map of the Middle East. ISBN 9781351480369. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ a b c d e Syria's Kurds: History, Politics and Society (İngilizce). Routledge. 2009. ss. 61-62. ISBN 9780203892114.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ Maisel, Sebastian (21 June 2018).p. 343
  4. ^ a b c d Chaliand, Gérard, (Ed.) (1993) [1978]. "The Kurds in Syria". Les Kurdes et le Kurdistan [A People Without a Country: The Kurds and Kurdistan] (İngilizce). Pallis, Michael tarafından çevrildi. Londra: Zed Books. s. 199. ISBN 978-1-85649-194-5. The Kurds were suspected of being "in league" with the Kurds of Iraq, who had just launched the September 1961 insurrection aimed at securing autonomous status within an Iraqi framework. On August 23, 1961, the government promulgated a decree (no. 93) authorizing a special population census in Jezireh Province. It claimed that Kurds from Turkish Kurdistan were "illegally infiltrating" the Jezireh in order to "destroy its Arab character". The census was carried out in November of that year; when its results were released, some 120,000 Jezireh Kurds were discounted as foreigners and unjustly stripped of their rights as Syrian nationals. In 1962, to combat the "Kurdish threat" and "save Arabism" in the region, the government inaugurated the so-called "Arab Cordon plan" (Al Hizam al-arabi), which envisaged the entire Kurdish population living along the border with Turkey. They were to be gradually replaced by Arabs and would be resettled, and preferably dispersed, in the south. The discovery of oil at Qaratchok, right in the middle of Kurdish Jezireh, no doubt had something to do with the government's policy.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ a b "A Modern History of the Kurds". Bloomsbury, I.B. Tauris (İngilizce). 2020. s. 469. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ Hasan, Mohammed (December 2020), p. 6
  7. ^ Chaliand, Gérard, (Ed.) (1993) [1978]. "The Kurds in Syria". Les Kurdes et le Kurdistan [A People Without a Country: The Kurds and Kurdistan] (İngilizce). Pallis, Michael tarafından çevrildi. Londra: Zed Books. ss. 199-200. ISBN 978-1-85649-194-5. A zealous nationalist, Hilal proposed a twelve-point plan, which would first be put into operation against the Jezireh Kurds: (1) a batr or "dispossession" policy, involving the transfer and dispersion of the Kurdish people; (2) a tajhil or "obscurantist" policy of depriving Kurds of any education whatsoever, even in Arabic; (3) a tajwii or "famine" policy, depriving those affected of any employment possibilities; (4) an "extradition" policy, which meant turning the survivors of the uprisings in northern Kurdistan over to the Turkish government; (5) a "divide and rule" policy, setting Kurd against Kurd; (6) a hizam or cordon policy similar to the one proposed in 1962; (7) an iskan or "colonization" policy, involving the implementation of "pure and nationalist Arabs" in the Kurdish regions so that the Kurds could be "watched until their dispersion"; (8) a military policy, based on "divisions stationed in the zone of the cordon" who would be charged with "ensuring that the dispersion of the Kurds and the settlement of Arabs would take place according to plans drawn up by the government"; (9) a "socialization" policy, under which "collective forms", mazarii jama'iyya, would be set up for the Arabs implanted in the regions. These new settlers would also be provided with "armament and training"; (10) a ban of "anybody ignorant of the Arabic language exercising the right to vote or stand for office"; (11) sending the Kurdish ulemas to the south and "bringing in Arab ulemas to replace them"; (12) finally, "launching a vast anti-Kurdish campaign amongst the Arabs".  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Kurdish Political and Civil Movements in Syria and the Question of Representation" (PDF). London School of Economics. December 2020. ss. 4-5. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ The Kurds: An Encyclopedia of Life, Culture, and Society (İngilizce). ABC-CLIO. 21 Haziran 2018. ss. 344-345. ISBN 978-1-4408-4257-3.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ A People Without a Country: The Kurds and Kurdistan (İngilizce). Zed Books. 1993. ss. 199-200. ISBN 978-1-85649-194-5.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ Out of Nowhere: The Kurds of Syria in Peace and War (İngilizce). Oxford University Press. 15 Kasım 2014. ISBN 978-1-84904-531-5.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; jAD34 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  13. ^ Human Rights in Syria (İngilizce). Human Rights Watch. 1990. s. 88. ISBN 978-0-929692-69-2. 
  14. ^ a b c "Kurdish Political and Civil Movements in Syria and the Question of Representation" (PDF). London School of Economics. December 2020. s. 7. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; YEP4e isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arap_Kemeri&oldid=30987153" sayfasından alınmıştır