Aristonikos
| Aristonikos Αριστόνικος | |
|---|---|
.jpg) Aristonikos’un İzmir’in Bergama ilçesindeki heykeli | |
| Pergamon Kralı | |
| Hüküm süresi | 133-129 |
| Önce gelen | III. Attalos |
| Sonra gelen | Roma fethi |
| Doğum | ? |
| Ölüm | MÖ 129 |
| Hanedan | Attalos Hanedanı |
| Babası | II. Eumenis |
| Dini | Yunan Politeist |
Aristonikos veya III. Eumenis (Antik Yunanca: Αριστόνικος, Latince: Aristonicus) Pergamon Kralı. Son Pergamon Kralı III. Attalos (MÖ 138-133) MÖ 133'te öldüğünde, doğruluğu tartışmalı olan bir vasiyetle, Pergamon Krallığını Romalılara bıraktı. O yıllarda Pergamon Krallığı, bugünkü Adana ile İstanbul arasında çizilecek bir çizginin batısında kalan Anadolu topraklarını kapsıyordu.
Aristonikos'un, III. Attalos'un üvey kardeşi, önceki Krallardan II. Eumenis'in (MÖ 196-160) Efesli bir şarkıcı ya da fahişeden olma gayrı meşru oğlu olduğu söylenir.
Aristonikos, bu vasiyeti kabul etmedi ve kendini III. Eumenis adıyla Kral ilan etti. Kent soyluları ve Roma vasiyeti onayladı ve Aristonikos'un Krallığını ve kente girmesini kabul etmedi. Bunun üzerine Aristonikos isyan etti. Bu isyan sıradan bir isyan değildi. Kölelere ve serflere özgürlük ve eşitlik vadediyordu. Kardeşlik içinde yaşanacak bir Heliopolis (Güneş Şehri) kuracaklardı.
Kymeli (Cumea, İtalya'nın güneyinde bir antik kent) Blossius'un bu düşüncelerin teorisyeni olduğu söylenir. Blossius, Stoa felsefesini benimsemiş bir düşünürdü ve İtalya'da toprak refornu yapmak isteyen, ancak karşıtları tarafından öldürülen Romalı yönetici Tiberius Gracchus'un destekçisiydi.
Aristonikos'un isyanı Ege Kıyılarında diğer kentlerden de destek buldu ve geniş köle katılımlarıyla yayıldı. Roma isyanı bastırmak için MÖ 131 yılında konsül Publius Licinius Crassus Dives Mucianus önderliğinde bir ordu gönderdi.İzmir tuzlası yakınlarındaki Leukai'de yapılan savaşı Aristonikos kazandı ve konsül Mucianus öldürüldü.Bu zafer köleler arasında büyük bir başarı sayıldı ve isyancılar zafer sarhoşluğuna kapıldılar.
Bu kez Roma, iki yıl sonra, MÖ 129'da Anadolu'ya, konsül Marcus Perperna komutasında büyük bir ordu gönderdi. Manisa, Kırkağaç yakınlarında yapılan savaşı Roma kazandı. Aristonikos, o yöredeki Stratonikea kentine sığındı ama kent Roma baskısına dayanamadı. Aristonikos Romalılara teslim edildi. Aristonikos Roma'ya götürüldü. Orada, bir şekilde öldürüldüğü sanılıyor.
Aristonikos isyanı, o güne dek yer yer görülmesine rağmen, yıllar sonra olan Spartaküs önderliğindeki köle isyanından yıllar önce yaşanmış ilk büyük köle isyanı kabul ediliyor.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- David Maggie, (2001), Attalos'un Vasiyeti, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, ISBN 975-6899-49-2
- W. Radt, Pergamon, (2001),Yapı ve Kredi San.Yayınları, İstanbul, ISBN 975-08-0284-5
- W. Radt, Pergamon, (1988), DuMont Buchverlag, Köln, ISBN 3-7701-1656-9
- Malay Hasan, (1992),Pergamon Krallığı ve Attalos Ayaklanması, Bergama Belediyesi Yayınları,İzmir
- Hansen Esther V. (1971), The Attalids of Pergamon, Ithaca, New York, ISBN 0-8014-0615-3
- Taşkın S., (1997), Ege Rüzgarları, Sel Yayıncılık, İstanbul, ISBN 975-570-043-9
