Asafnâme

Asafnâme, Osmanlı sadrazamlarından Lütfi Paşa'nın Osmanlı devlet teşkilatı hakkındaki risalesidir. Koçi Bey Risalesi ve Defterdar Sarı Mehmed Paşa tarafından yazılan Nesâyihü'l-Vüzerâ ve'l-Ümerâ adlı eser ile aynı kategoriye girmektedir. Eser Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki kaynak yapıtlardan biridir. Osmanlıların aksak yönlerin belirtmesi ve çözüm önerileri sunmasından dolayı üzerinde durulan önemli bir eser haline gelmiştir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu duraklama döneminde çözülmenin engellemesini Kanuni Kadim'de gören gelenekçi risalecilerin kendi dönemleriyle Osmanlı'nın güçlü dönemleri arasında karşılaştırma yaparken kullandıkları kaynak eserlerden biridir.^[1][2]

Lütfi Paşa sadrazamlık görevine geldiğinde Osmanlı İmparatorluğu'nun devlet teşkilatının bozuk olduğunu, kanun ve siyasi düzenin eskisi gibi olmadığını ve teorideki şeylerin yanlış olarak pratiğe döküldüğünü ileri sürdü. Kendisinden sonra devlet kademelerinde görev alacaklara birtakım önerilerde bulunmak için de bu risalesini oluşturdu. Yazdığı risalesini bir giriş ve dört bölüm halinde hazırladı. Risalenin giriş kısmında saraya girişi ve önceki faaliyetlerinden bahsetti. Ardından vezirizâmlık görevine gelen kişilerin hangi özellikleri barındırması ve padişah, devlet kademeleri ve halk ile nasıl bir ilişki içinde bulunması gerektiğini anlattı. İkinci bölümde kara ve deniz savaşlarının öneminden; üçüncü bölümde maliye idaresi ve emeklilik durumlarından ve son olarak da Tatarlar, seyyidler ve şerifler gibi bazı sınıfların durumlarını ele aldı. Eser içeriğine göre vezirlik görevi sonrasında kaleme aldığı bu risale, Lütfi Paşa'nın en önemli eseridir. İçerik olarak sade bir yapıda olan bu risalesinde Osmanlı devlet teşkilatının yanı sıra devlet içinde aksayan kurumları ve kendi döneminde yapıp ettiklerinden bahsetti. Kendisi icraatlarından bahsederken kısmi olarak övgü dolu bir dil kullandı Ayrıca risalenin İstanbul ve Avrupa'daki bazı nüshaları arasında farklar mevcuttur.^[3]