Boya

Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Boya" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Mart 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Ağustos 2009) Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

Boya, herhangi bir nesneye renk vermek amacıyla yalıtım ve koruma sağlamak için uygulanan bir kaplamadır. Boya hemen hemen tüm malzemelere uygulanabilir. En sık kullanıldığı alanlar sanat, tasarım, resim, endüstriyel kaplamalar, ulaşım (örneğin, yol şerit çizgileri) ve korumadır (su veya hava temasını kesmek ve yalıtım için). Boya kimyasal özelliği bakımından temel olarak yaş boya (ıslak boya) ve toz boya olmak üzere ikiye ayrılır.

Boyalar, temel olarak dört bileşenden oluşur: bağlayıcı, çözücü, pigmentler ve diğer katkı maddeleri. Bağlayıcı kullanımı zorunludur çünkü içerisindeki katı dolgu maddelerini bağlayarak kurumuş boya filminin oluşmasını sağlar ve boyayı yüzeye yapıştırır, bağlar. Bağlayıcının türü ve miktarı boyanın silinebilirlik, sertlik (sadece plastik boya için geçerli olmak üzere), yapışma, renk dayanıklılığı gibi özelliklerini belirler. Çözücü, boyanın viskozitesini ayarlamak için kullanılır. Uçucu olup film tabakasının oluşumuna katkıda bulunmaz; fakat yüzey yayılımını gerçekleştirir. Pigmentler boyaya renk ve örtücülük özelliği verir. Diğer katkı maddeleri ise boya film tabakasıyla birleşerek boyaya fiziksel ve kimyasal özellikler kazandırır. Boyalar bağlayıcının türüne bağlı olarak su bazlı ve solvent bazlı olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Bir yüzey üzerine uygulandığında dekoratif ve koruyucu bir tabaka oluşturan kimyasal bir malzeme olarak tanımlanır. Bu malzeme belli prensipler dahilinde formüle edilen ve bünyesinde dört esas unsur bulunan kimyevi bir karışımdır.

• Bağlayıcılar
• Pigmentler ve dolgu malzemeleri
• Kimyasal katkılar
• Çözücüler (Solvent + Su)^[1]

Bağlayıcılar, solventin uçması ve reaksiyon sonucu sıvı halden katı hale dönüşerek boya filmini meydana getiren likitlerdir. Bağlayıcının boyaya katkıları arasında sertlik, sağlamlık, parlaklık ve yapışma yer alır; ayrıca bağlayıcı, boyanın hava koşullarına, güneş ışınlarına ve kimyasallara direncini sağlar. Bağlayıcı, boyanın temel bileşeni olup, boyanın türünü belirler.

Pigmentler düzgün, yuvarlak, doğal veya sentetik, inorganik veya organik, çözünmeyen dağılmış (toz) parçalardır. Bu parçalar; boya sıvısının içinde dağılarak boyaya renk vermenin yanında opaklık, sertlik, dayanıklılık ve korozyona dayanıklılık gibi boyanın temel özelliklerini de geliştirirler. Bu terim, beyaz veya renkli pigmentler ile birlikte genleştiriciler de içerir. Pigment olan tozlar ve boyalar arasındaki fark genel olarak çözünürlüğün temelinde incelenmektedir. Kullanım sırasında pigmentler, çözünmeyen ve madde içinde dağılan; boyalar, çözünebilir veya solüsyon halinde bulunan malzemelerdir.^[2]

1. Organik Pigmentler
2. İnorganik Pigmentler
3. Metalik Pigmentler
4. Sedefimsi Pigmentler
5. Monomer Pigmentler

• Çinko kromat
• Çinko fosfat
• Metalik Pigmentler

• Kalsit
• Barit
• Talk
• Kil
• Bentonit

Bu grupta yer alan maddeler çok değişik özelliklerde olan ve boyaya çok az miktarda giren kimyasallardır. Katkı maddeleri boyanın özelliklerini iyileştirmek, istenmeyen olumsuz değişimleri engellemek için kullanılır.

• Surfektanlar
• Islatıcılar
• Kurutucular
• Matlaştırıcılar
• Kaymak kesici
• Çökme engelleyici
• Köpük kesiciler
• UV ışınlarından koruyucular
• Optik beyazlaştırıcı

Boyanın uçucu kısmını oluşturan kimyasal maddelerdir. Boyanın üretimi ve uygulanması sırasında kullanılan, boyanın özelliklerinde değişiklik yapmadan incelten sıvılardır.

Bunlardan bazıları toluen, ksilen, beyaz ispirto, aseton, su, benzin ve tinerdir.

Boyalar genel olarak dört ayrı çeşitte sınıflandırılabilir.

• Kurutma Metoduna Göre

1. Fiziksel kurumalı boyalar (Ör: Fırın kurumalı boyalar)
2. Kimyasal kurumalı boyalar (Ör: Sertleştirici girilerek kurutulan boyalar)

• Özelliklerine Göre

1. İnşaat boyası
2. Ahşap boya
3. Zemin boyaları
4. Gemi boyaları
5. Pastel boya
6. Yağlı boya
7. Suluboya
8. Gıda boyaları
9. Oto boyaları
10. Oto tamir boyaları
11. İşaretleme boyaları (Ör: trafik levhaları)
12. Ayakkabı boyası
13. Akrilik boya
14. Kök boya
15. Toz boya
16. Aerosol boya
17. Kirlenme önleyici boya
18. Otomotiv boyası
19. Kara ışık boyası
20. Tebeşir boyası
21. Kara tahta boyası
22. Emaye boya
23. Çekiç boyası
24. Yalıtkan boya
25. Kumaş boyası
26. Kurşun boya
27. İndigo boya
28. Parlak boya
29. Metalik boya
30. Süt boyası
31. Soya boyası
32. Tempera
33. Aşıboyası
34. Gram boyası
35. Tiner
36. Lake
37. Kına
38. Kırmız

• Çevreye Olan Etkisine Göre

1. Su Bazlı Boyalar
2. Solvent Bazlı Boyalar

• Reçinesine Göre

1. Selülozik boyalar
2. Rapid Boyalar
3. UV Boyalar
4. Akrilik boyalar
5. Epoksi Boyalar
6. Sentetik Boyalar
7. Polyester Boyalar
8. Poliüretan Boyalar
9. Nem Kürlenmeli Boyalar
10. Asit Kürlenmeli Boyalar
11. Su Bazlı Boyalar

Wikimedia Commons'ta Boya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Sprey boya sanatı
• Yağlı boya reprodüksiyonu
• Duvar boyacısı
• Boya tabancası
• ECCA