Cahit Uçuk

Cahit Uçuk ya da asıl adıyla Cahide Üçok (d. 17 Ağustos 1909, Selanik^[1] - ö. 7 Kasım 2004, İstanbul), Türk hikâye ve roman yazarıdır.

Babası son Osmanlı Meclis-i Mebûsanında Siverek Milletvekili ve Kaymakam olan İbrahim Vehbi Üçok ve annesi aslen Selanikli olan Hadiye hanımdır. Üçok, ailesinin ilk çocuğudur. Babası ve aile bireyleri kızlarına Cahide şeklinde hitap etmek yerine Cahit ismiyle hitap etmişlerdir.^[2] Nedeni ise; babasının Hüseyin Cahit Yalçın ile olan yakın dostluğu ve ona karşı olan sevgisi nedeniyleydi. Bu gelişmeden sonra Cahit Hanım, Cahide Seher ismini hiç kullanmamıştır. Hayatının ileriki dönemlerinde kendi başvurusuyla mahkeme kararı doğrultusunda soyadı Uçuk olarak değiştirilmiştir.^[2] Çocukluğunda babasının görevinden dolayı, üç buçuk yılını Hekimhan'da geçirmiş daha sonra ise Alanya'ya taşınmışlardır. Cahit, çocukluğunda caz şarkıları söylemeyi de çok seviyordu.^[3]

Birçok denemeler yapan Cahit'in ilk masalı, 1935 yılında Nâzım Hikmet'in çıkardığı Yarım Ay isimli dergide yayımlandı. Uçuk, eserlerinin birçoğunu çocuklar için yazmıştır. Öncesinde şiir de yazan Cahit hanım, Abdülhak Hamit Tarhan'ın kendisini düz yazıya yöneltme çabalarının bir sonucu olarak şiire karşı olan ilgisini yitirip roman ve öykü alanlarında eser vermeye başlamıştır.^[4] Bu durum sonrasında tamamen hikâye ve roman yazımına yöneldi. Eserlerinde sıcak ve samimi bir dil kullanarak çoğunlukla kadın hakları ve kadının toplumdaki yeri konularını işleyip, zaman zaman mistik temaları da işlemiştir.^[5]

İşlediği roman konuları ve kullandığı sıcak dili sayesinde sevilen Uçuk, Babıali'de ve Anadolu'da yayımlanan günlük gazete ve dergilere; piyes, masal, hikâye ve roman tefrikaları yazmıştır. Yaptığı betimlemeler gerçekçidir.^[5] Romanlarında Hekimhan ve Alanya gibi yaşadığı yerlerden izler görülebilir.^[2]

Öykülerinin konuları ise iki genel çerçevede incelenebilir. Bunlardan ilki aşk, annelik ve anaçlık, anne baba ayrılığının çocuk üzerindeki etkileri gibi kişisel konulardan oluşurken ikincisi yoksulluk, çevreye karşı kayıtsızlık ve hırsızlık gibi sosyal konulardan oluşur.^[2] Farklı kimi yazarların etkisinde kalması sonucu Anadolu'ya yönelen öyküler de yazmıştır.^[5] Eserlerinde yaşam verdiği kadın karakterler tek düze olmayıp birbirinden farklı özelliklere sahiptirler. Bazıları ekonomik açıdan alt sınıflarda var olurken bazıları üst sınıflardadır, bazıları gençken bazıları yaşça büyüktür.^[2]

Kaleme almış olduğu 240 öykü sonradan kendisi tarafından 9 ayrı kitapta bir araya getirilmiştir.^[4] Öyküleri haricinde Uçuk'un 16 romanı bulunmaktadır. Dikenli Çit ve Kırmızı Balıklar isimli romanları Cahit Uçuk'un psikolojisinden derin izler taşımaktadır. Eserlerinin çoğunda hayal gücünü etkili bir şekilde kullanmıştır. Siyah Dantelli Şemsiye, Değirmen Taşı, Gecenin Bu Saatinde, Hep Yarın, Özlem Şarkısı, Bir İmparatorluk Çökerken isimli romanları da Cahit Uçuk'un edebi kişiliğine dair ipuçları vermeleri dolayısıyla yazarın önemli eserleri arasında yer alır.^[4]

Sayıları her yıl artan roman ve hikâye kitaplarından başka, çok sevdiği çocuklar için de romanlar, öyküler, masallar ve manzum masallar yazdı. Ona en güzel armağanı da, çocuklar için yazdıkları getirmiştir. Dünyanın ünlü çocuk klasikleri İkizler serisinin yirmi sekizinci kitabı olan Türk İkizleri ile Hans Christian Andersen armağanını kazandı ve bu kitabı, İngilizce dahil olmak üzere birkaç dünya diline çevrilmiştir. Uluslararası Çocuk Kitapları Birliği tarafından şeref madalyası kazanmıştır.^[5] 2001 senesinde Türkiye Yazarlar Birliği'nin Üstün Hizmet Ödülü'nü aldı.^[6]

Cahit Uçuk, yazar Mahmut Yesari ile kısa bir evlilik yapmıştır. Daha sonra Necdet Cici ile on yıl süren ikinci bir evliliği olmuştur. Uçuk, hayatı boyunca dört defa evlilik yapmıştır.^[7]

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın yazarlarından Cahit Uçuk, 7 Kasım 2004'te İstanbul Bebek'teki evinde 95 yaşında öldü. Defni Zincirlikuyu Mezarlığı'nda bulunmaktadır.

Özel

Genel

• Âbide Doğan (1999). Cahit Uçuk: hayatı, sanatı, eserleri. M.E.B.