Darbazi

19. yüzyılın başlarında Tiflis'te bir Gürcü asilzadesinin darbazi tipi evi.
İran'ın İsfahan kentindeki Gürcü köyü Daşkasan'da "Gorci pouş" olarak bilinen günümüze dek ulaşmayı başarmış darbazi çatı

Darbazi (Gürcüce: დარბაზი ; Farsça: darvāze "kapı" kelimesinden gelmektedir) Gürcistan'da, Anadolu ve Güney Kafkasya'nın geleneksel iç mimarisinde görülen kendine özgü "kırlangıç kubbe" tipi çatı yapısına sahip bir odayı tanımlamak için kullanılan terimdir. Ana özelliği, piramidal bir tonoza (gvirgvini) sahip olmasıdır, sütunlar ile desteklenen kademeli bir dizi kesilmiş kütük ve kirişten oluşur ve tepesinde bir pencere ve duman bacası görevi gören merkezi bir açıklık vardır. Romalı Vitruvius (MÖ 1. yüzyıl), De Architectura'sında darbazinin eski bir prototipi olan Kolhis konutunu anlatmaktadır.[1] Bu tarz fener tipi çatılar Ermenistan'da harazashen veya glkhatun,Türkiye'de kırlangıç kubbe veya kırlangıç örtü ve Azerbaycan'da karadam olarak adlandırılmaktadır.[2][3]

Yerel çeşitlerine sahip darbazi evi, Gürcistan'da 20. yüzyıla değin inşa edilmeye devam etti. Darbazi evler Kartli, Kaheti ve Samtshe-Cavaheti bölgelerinde yaygın olarak görülmektedir. Bu evler genellikle ince oyulmuş kirişler ve sütunlarla, özellikle bindirmeli çatının ağırlığını alan deda-bodzi ("ana-sütun") olarak bilinen masif ahşap dikme ile yeraltında bulunan temelinden desteklenir.[1] Darbazi ev tipi, Gürcistan'ın erken Hristiyan mimarisini etkilemiş olabilir, çünkü İtalya, Suriye ve başka yerlerde yaygın olan antik rotunda ve sekizgen Hristiyan yapıları, Gürcistan'da hiçbir zaman popülerlik kazanmamıştır.[4]

İllüstrasyonlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Lang, David Marshall (1966), The Georgians, pp. 119-123. Praeger Publishers.
  2. ^ Khatchadourian, Lori (2008), Social Logics Under Empire: The Armenian 'highland Satrapy' and Achaemenid Rule, ca. 600--300 BC, p. 197. ProQuest, 0549985735.
  3. ^ Karpuz, Hasim (1993), Erzurum Evleri, p66.
  4. ^ Chubinashvili, Giorgi N., "On the initial forms of Christian churches", p. 195, in Mgaloblishvili, Tamila (ed., 1998), Ancient Christianity in the Caucasus. Routledge, 0-7007-0633-X.