Dizfûl Muharebesi
| Dizful Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||
 İran'ın Huzistan bölgesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı Devleti |  Safevî Devleti | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Elvendzade Ali Paşa | Afşar İskender Han Emir Cihangir | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 5-10.000 | 8.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Hafif | Ağır | ||||||||
Dizful Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.
Bağdat Valisi Elvendzade Ali Paşa komutasındaki Osmanlı eyalet ordusu Huzistan Hâkimi Afşar İskender Han komutasındaki Safevî ordusunu 7 Kasım 1583 tarihinde Dizful'da ağır bir yenilgiye uğrattı.
Muharebe öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında 1578'den beri devam eden savaş ağırlıklı olarak Gürcistan ve Şirvan bölgesinde sürmekteydi. 1583 yılında İranlılara karşı cepheleri genişletme kararı alan Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Seraskeri Ferhad Paşa Bağdat Valisi Elvendzade Ali Paşa'yı Bağdat ve Şehrizor hudut bölgesi serdarlığına tayin etti ve Şehrizor, Diyarbakır ve Halep Beylerbeyileriyle birlikte hareket ederek komşu İran topraklarına taarruz emri verdi.[1]
Elvendzade Ali Paşa hazırlıklarını tamamladıktan sonra Dizful üzerine yürüdü. Dizful'a ulaşmadan ise, buranın bazen Osmanlılara (1578'de itaat arzetmişti[2]) bazen Safevîlere tâbi olan hâkimi Emir Seccad'a mektup göndererek Osmanlı ordusuna katılmasını istedi. Buna mukabil, Emir Seccad talebi reddederek Osmanlı ordusunun üzerine birlik gönderdi.[3] Diğer Beylerbeyilerin bölgeye henüz gelememesi üzerine Elvendzade Ali Paşa Pelenkan Beylerbeyi Ahmet Paşa'yla birlikte ilerledi.
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Emir Seccad 500-1000 arasındaki birliğiyle Osmanlı eyalet ordusuna yenildi ve Dizful kalesine çekildi. Osmanlıların kaleyi kuşatması üzerine ise Safevîlerin Huzistan hâkimleri Afşar İskender Han, Bahtiyari Reisi Emir Cihangir, Devrak Hâkimi Muttalib ve oğlu Emir Mübarek'ten yardım istedi. İskender Han, tüm Huzistan hakimlerinden 8.000 kişilik bir kuvvet toplayarak Dizful'u kuşatan Osmanlı eyalet ordusunun üzerine yürüdü.[4]
Elvendzade Ali Paşa ise iki ateş arasında kalmamak için Pelenkan Beylerbeyi Ahmet Paşa'yı Dizful kalesi önünde bırakarak ilerledi ve 7 Kasım 1583 günü Safevî kolordusuyla (evliyalardan) Şeyh Ebu'l-Kasım bin Ramazan'ın mezarı civarında karşılaştı.
İran askerlerinin taarruzuyla başlayan muharebede Ali Paşa başlangıçta kurşun yarası aldı. Bununla birlikte karşı taarruza geçen Osmanlı ordusu Safevîleri tam bir yenilgiye uğratmayı başardı.[5]
Muharebe sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlılar bu zaferden sonra bozgun halinde çekilen Safevîleri tâkip ederek Şuşter'e bağlı Dihi-nev etrafını zaptetti. Ardından ise Emir Seccad'ın hâkim olduğu Huveyze bölgesine yöneldi. Sırasıyla Kemalâbâd ve Şuş kaleleri ile Meşkûk kasabasını ele geçirdi.
Osmanlı eyalet ordusu, kış mevsiminin yaklaşması üzerine 29 Kasım 1583'te Bağdat'a döndü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ " Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578-1612)", Bekir Kütükoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul (1962), s.173
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Nr.32, s.136-137,
- ^ "Two Paths to Power: Sokolluzade Hasan Paşa and Hadım Yusuf Paşa and Their Art Patronage in Early-Seventeenth-Century Baghdad", Melis Taner, Osmanlı Araştırmaları/The Journal of Ottoman Studies, LIV (2019), s.60
- ^ "Osmanlılar ve Huzistan’daki Şii Arap Kabilesi Müşaʻşalar", H. Mustafa Ersavcı, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, s.586
- ^ Zafer-nâme-i Ali Paşa (Transkript ve Değerlendirme)", Hamza Üzümcü, Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar (2008), s.23