El-Askeri Camii
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Samarra, Irak |
| Koordinatlar | 34°11′56″K 43°52′25″D / 34.19889°K 43.87361°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Tamamlanma | 944 |
El-Askerî Camii veya Askeriyye Camii/Türbesi (Arapça: مرقد الامامين علي الهادي والحسن العسكري - Merkad el-İmameyn Ali el-Hâdi ve Hasan el-Askerî), Irak'ın başkenti Bağdat'ın yakınlarında, 125 km güneyinde bulunan Samarra kentindeki bir türbe ve cami kompleksi olup Şiî Müslümanlar için dünyadaki kutsal ziyaretlerinin en önemlilerindendir. İbadethanenin yapımı 944 yılına tarihlenmektedir. Caminin altın kaplamalı kubbesi Sünni militanların 2006 yılının Şubat ayında düzenledikleri bombalı bir saldırı sonucu yıkılmış, iki minaresi ise 2007 yılının Haziran ayında yapılan bir diğer saldırıda tahrip edilmiştir. Bu iki eylem Şii Müslümanlar arasında büyük kargaşaya neden olmuştur. Yapının o zamana değin ayakta kalmış olan saat kulesi ise Temmuz 2007'de tahrip edilmiştir.
Yapının önemi, ibadethane özelliğinden ziyade, Şiî itikadında masumiyetine inanılan 12 İmam'ın 10uncusu ve 11incisi olan İmam Ali Naki (El-Hadi) ile oğlu ve halefi Hasan el-Askeri'nin türbesi olmasına bağlıdır. Bu iki İmam için, camiye adını veren 'El-Askeriyyeyn' (iki Askerî) lakabı da kullanılmaktadır. Camide ayrıca gaybette olduğuna inanılan 12. İmam olan Mehdi'nin annesi Nergiz Hatun da defnedilmiştir. Türbenin bitişiğinde, Mehdi'nin ilk küçük gaybete girdiği rivayet edilen yerin üzerine kurulmuş olan bir diğer bina da vardır.
Askeriyye Türbesine ayrıca 'İmameyn Türbesi' de denmektedir.
Time dergisi, 2006 yılındaki bombalı saldırı münasebetiyle yayınladığı bir yazıda cami hakkında şunları bildirdi:
El-Askeri Camii Şiî İslam'ın en kutsal yerlerinden bir tanesidir. Bu camiden daha büyük üne sahip sadece Necef'teki İmam Ali Türbesi ve Kerbela'daki İmam Hüseyin Türbesi sayılabilir. Samarra'nın Sünnî sakinleri de El-Askeri Camiine hürmet etmektedirler. 'Türbenin üzerine yemin ederim' deyimi, her iki cemaat arasında yaygındır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
10uncu İmam Ali Naki ve 11inci İmam Hasan el-Askeri, Samarra'nın zamanın halifesi Mutasım'ın 'Askar ul-Mutasım' denen askeri bölgesinde ev hapsinde tutuluyorlardı. Bu nedenle bu iki İmam için askeri bölge sakini anlamına gelen "Askeriyyeyn" lakabı kullanılmıştır. İkisi de Mutasım tarafından inşa edilmiş olan caminin yakınındaki Ebu Ahmed Sokağındaki evlerinde ölmüş ve defnedilmişlerdir. Daha sonra yayılan bir söylentiye göre zehirlenerek ölmüşlerdir.
Mabedin son mimari değişikliği Nasreddin Şah Kacar tarafından 1868 yılında ve altın kubbenin ilave edildiği 1905 yılında yapılmıştır. 72.000 altın parçası ile kaplanmış ve mavi çinilerle kaplı duvarlarla çevrili kubbe Samarra şehrinin silüetine hakim bir görünüm arz etmekteydi. Kubbe yakl. 20 m çapında 68 m yüksekliğindeydi.
Bombalı saldırılar
[değiştir | kaynağı değiştir]2006 saldırısı
[değiştir | kaynağı değiştir]
22 Şubat 2006 tarihinde, yerel saat itibarıyla 6.55'te, camide altın kubbeyi tamamen tahrip eden ve camiye bunun dışında da önemli ölçüde hasar veren patlamalar meydana gelmiştir. Askeri üniformalı, el-Kaide'ye bağlı Irak İslam Devleti mensubu Iraklı Sünni isyancılardan birkaç kişi daha önce camiye girmiş, bekçileri öldürmüş ve daha sonra patlamaya neden olan patlayıcıları yerleştirmişlerdir. Irak Özel Kuvvetler üniformalı[2] beş[3] ila yedi[4] kişi sabahtan camiye girerek[5] iki tane bomba[6][7] patlatmıştır.
2007 saldırıları
[değiştir | kaynağı değiştir]13 Haziran 2007 tarihinde, yerel saat itibarıyla sabah 8 sularında, el-Kaide örgütüne bağlı güçler, caminin ayakta kalmış, her biri 36 m yüksekliğinde olan ve daha önce tahrip edilmiş olan kubbenin her iki yanında duran iki minaresini havaya uçurmuştur. Kimsenin ölmediği olayla ilgili Irak polisi "caminin içinden ve etrafından eşzamanlı iki patlama sesi" olduğunu bildirmiştir.[8] Irak devlet kanalı El-Irakiyye'ye göre "yerel yetkililer, minarelere iki adet havan topu atıldığını bildirmiştir."[8]
Yeniden açılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 yılının Nisan ayına kadar, yıkılan altın kubbe ve iki minare yeniden yapılmış ve türbe yeniden ziyaretçilere açılmıştır.[9][10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ An Eye For an Eye, Time Magazine, February 26, 2006 14 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ http://www.timesonline.co.uk/article/0,,7374-2052701,00.html 10 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bombing of Shia shrine sparks wave of retaliation, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/02[ölü/kırık bağlantı] Bombing Shatters Mosque In Iraq, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ http://www.hindustantimes.com/news/181_1632721,00050004.htm 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Blast destroys golden dome of Iraq's shrine, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ http://www.cbc.ca/news/story/2006/02/22/iraq-shrine-blast.html Iraqi shrine bombing spurs wave of sectarian reprisals, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ http://breakingnews.iol.ie/news/story.asp?j=173575042&p=y73575748 10 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Explosion destroys Shiite shrine golden dome, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ http://www.ibnlive.com/article.php?id=5757§ion_id=2 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bombers strike Shia mausoleum in Iraq, erişim tarihi 23 Şubat 2006
- ^ a b http://www.nytimes.com/2007/06/13/world/middleeast/13cnd-samarra.html?ref=world 24 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Minarets on Shiite Shrine in Iraq Destroyed in Attack, erişm tarihi 13 Haziran 2007
- ^ http://www.tehrantimes.com/index_View.asp?code=192492 27 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bombed Iraq shrine reopens to visitors
- ^ http://yeni.haberler.com/haberf.asp?haber=1649962 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Askeriye Camii Tamir Edildi, erişim tarihi 27.04.2010
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ICOMOS Heritage at Risk 2006/2007: Iraq, Askariya Shrine 23 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tahribatın görüntüleri: caminin önceki ve sonraki hali 24 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC resim galerisi 11 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC videosu 12 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NYT resim galerisi 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.