El-Ula

El-Ula العلا
Şehir
El-Ula El-Ula'nın Suudi Arabistan'daki konumu
Ülke	Suudi Arabistan
Bölge	Medine
Nüfus  (2010)
• Toplam	32.413
Zaman dilimi	UTC+03.00 (AST)

El-Ula (Arapça: العلا‎‎), Suudi Arabistan'ın Medine Bölgesi'nde bulunan bir şehirdir. Şehir Teyma'nın 110 km güneybatısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 32,413'tür.^[1]

El-Ula eski Lihyanitler'in (Dedanitler) başkenti idi. Osmanlı döneminde ise Hac yollarından biriydi. Şehirde 2000 yıllık arkeolojik kalıntılar bulunmaktadır.

El Ula Vahası, M.Ö. 5000 yılından Bronz Çağı'na kadar kalıcı insan yerleşimine ev sahipliği yapmıştır.

Duvarlarla çevrili El-Ula şehri, MÖ 6. yüzyılda kuruldu; çöl vadisinde verimli topraklara ve bol suya sahip bir vahaydı.^[2] Aksum krallığı, Arabistan, Mısır ve Hindistan üzerinden baharat, ipek ve diğer lüks eşyaların ticaretini kolaylaştıran güzergahlar ağı olan Tütsü Yolu üzerinde bulunuyordu. El Ula, İncil'de adı geçen Dedan şehrinin yerinde yer alır ancak MÖ 5. yüzyıldan 2. yüzyıla kadar hüküm süren eski kuzey Arap krallığı Lihyan ile birlikte kurulmuştur.^[3] Vahanın eski tarihi birkaç aşamaya ayrılmıştır. Dedan krallığı M.Ö. yedinci ve altıncı yüzyılları kapsamaktadır. Harran Yazıtlarında Dedan'dan bahsedilmektedir. Bunlarda, Babil Kralı Nabonidus'un M.Ö. 552'de veya daha sonra Kuzey Arabistan'a askeri bir sefer düzenleyerek Tayma Dedan ve Yesrib'i (Medine) ele geçirdiği anlatılır. MÖ beşinci yüzyılın başlarında krallığın kalıtsal hale geldiği düşünülüyor.

Sonraki dört yüz yıl, yani M.Ö. 100 civarına kadar, Lihyan Krallığı'nın dönemiydi. Nebatiler, en azından MS 106 yılında Romalıların başkentleri Petra'yı fethetmesine kadar bölgenin efendileriydi. Nebatiler, modern Mada'in Salih olan Hegra'yı ikinci başkentleri yaptılar. Böylece bölgenin güç merkezi, Al-'Ula'nın yaklaşık 22 km (14 mil) kuzeyindeki Hegra'ya kaydı.

Yaklaşık 20 km (12 mil) uzakta, Mugaira yakınlarındaki El-Mabiyat, bölgenin bir sonraki ticaret merkezi haline geldi. Daha sonra bölge 650 civarından 1230'a kadar geriledi. 13. yüzyılda eski Al-'Ula şehri inşa edildi ve eski Dedanite ve Lihyanit kalıntılarının birçok taşı yeniden kullanıldı. Al-'Ula artık modern zamanlara kadar bölgenin en büyük yerleşim yeri haline geldi. Osmanlılar 1901-1908 yılları arasında Şam'ı Medine'ye bağlamak için Hicaz demiryolunu inşa ettiler. Demiryolunun hem Mada'in Salih'te (Hegra) hem de Al-'Ula'da ana istasyonları vardı; burada Al-Khuraybah'ın batı kısmı boyunca, eski Orta Çağ kentinin yaklaşık 12 km (7,5 mil) kuzeyinde bir hat inşa edildi. Burasının, kötü durumda olmasına rağmen hala orada duran eski Dedanite ve Lihyanit kasabasının yeri olduğuna inanılıyor.