Firdevsî

Hakim Ebul-Kasım Firdevsî Tusi
حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی
Hakim Ebul-Kasım Firdevsî Tusi ; حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی
	Firdevsî
Doğum	940; Tus, Samani Devleti
Ölüm	1020 (79-80 yaşlarında); Tus, Gazneliler Devleti
Meslek	Şâir
Dönem	10. Yüzyıl
Edebî akım	Fars Edebiyatı
	Etkiledikleri Ahmed-i Hani;

Firdevsî (Farsça: حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی, d. 940, Tus - ö. 1020 ay.), Samanîler ve Gazneliler dönemleri İran edebiyatının önde gelen Fars şairdir.^[1]

Eski İran tarihine büyük ilgi duyan Firdevsî, Pehlevi dilinde yazılmış eserleri okuyabilmek için Zerdüşt rahiplerden veya babasından Pehlevice öğrendi. Arapçası şiir yazacak kadar iyiydi.^[2]

Başlıca yapıtı Şehnâme'yi (60.000 beyitten oluşur; ilk insandan III. Yezdigirt dönemine kadar İran tarihi anlatır) tamamlayınca 1010 yılında Gazneli Mahmut'a sunan Firdevsî, bağlanan aylığı az bulduğu için sultanı ağır biçimde hicvedince Gazne'den göçmek zorunda kaldı. Bir süre Herat'ta ve Taberistan emiri Şehriyar'ın yanında kaldıktan sonra, Tus'a dönerek orada öldü. Firdevsî'nin soyca bir Dihkan ailesinden olduğu söylenir. Doğum yılı kesin olarak bilinmemektedir. Firdevsî, Gazneli Mahmut'un fikirler aldığı bilginlerden de bir tanesidir. Firdevsî gibi bilginlere Gazneli Mahmut maddi ve manevi yönden destek olmuştur.

Şii olmasına rağmen, Şehnâme'de ilk üç halifeyi över ve Turanlılar ile İranlılar'ın eski İran hükümdarlarından Tur ve İr'in soyundan geldiklerini söyleyerek bu iki halkı kardeş sayar.^[2]

Ölümü

1020'de İran da ölmeden önce 1010'da, İran'ın abbasiler güdümünde islamlaşma süreci devam ediyorken Firdevsî de eseri olan Şehnâmeyi kaleme alma sürecindeydi. Eski İran inancından kopamayanlardan biri de Firdevsî olduğu için mecusilik inancına methiyeler düzüyordu. Fikirlerini ifade ettiği Şehnâme adlı eserdeki mecusi propagandası hasebiyle Ebü'l-Kâsım, Firdevsînin cenaze namazını kılmak istememiştir.^[3]

Galeri

Tus şehrinde Firdevsî anıtı

Dış bağlantılar

Firdevsî ve Şahname^{[ölü/kırık bağlantı]}, Prof. Nimet Yıldırım

Kaynakça

^ "Ferdowsī." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Web. 17 Apr. 2012. <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/204578/Ferdowsi 25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
^ ^a ^b TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 13, sayfa: 126
^ Devletşah Tezkiresi, s. 58.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Firdevsî ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikisöz'de Firdevsî ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

[1] "Ferdowsī." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc., 2012. Web. 17 Apr. 2012. <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/204578/Ferdowsi 25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.

[ReferenceA-2] TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 13, sayfa: 126

[3] Devletşah Tezkiresi, s. 58.

[1]

[2]

[3]