Gece Kahvesi
| Fransızca: Le Café de nuit, Hollandaca: Het nachtcafé | |
_by_Vincent_van_Gogh.jpeg) | |
| Sanatçı | Vincent van Gogh |
|---|---|
| Yıl | 1888 |
| Tür | Yağlı boya |
| Boyutlar | 72.4 cm × 92.1 cm (28.5 in × 36.3 in) |
| Konum | Yale University Art Gallery, New Haven |
Gece Kahvesi (Fransızca: Le Café de nuit) Hollandalı sanatçı Vincent van Gogh tarafından Eylül 1888'de yapılan bir yağlı boya resimdir.[1] Resmin ismi sağ altta yer alan imzanın altına yazılmıştır. Resim Yale Üniversitesi tarafından sahiplenilmiş olup; New Haven, Connecticut'ta bulunan Yale Üniversitesi Sanat Galerisi'nde sergilenmektedir.
Resimde tasvir edilen mekan Café de la Gare, 30 Place Lamartine, Joseph-Michel Ginoux ve karısı Marie tarafından işletilmiştir. Karısı Marie Kasım 1888'de Van Gogh ve Gauguin'in Arlésienne resmi için poz vermiştir. Daha sonradan Joseph Ginoux da iki ressam için poz vermiştir.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Resim 30 büyüklüğünde (Fransız standardı), sanayi amaçlı üretilen bir tuvalin üzerine yapılmıştır. Bir kafenin iç mekanını tasvir eden bu resimde, orta arka planda perdeli bir kapalı bulunur. Büyük ihtimalle daha özel odalara gittiği düşünülebilir. Beş müşteri duvar boyunca, resmin solundan sağına kadar sıralanır. Bilardo masasının yanında ise açık renk mont giymiş garson izleyiciye doğru bakmaktadır.
Resimdeki beş müşterinin tasviri şu şekilde tarif edilmiştir: "üç sarhoş ve terkedilmişler büyük salonda [...] uyumak ya da sersemleşmek için toplandılar."[2] Yale Üniversitesi'nden Alan Shestack'e göre: "kafe yerel istikrarsız kimseler ve fahişeler için gece boyu kullanılan uğrak bir yerdir. Bahsi geçen kişiler ise masalara yaslanarak otururlar ve odanın en ucunda beraber içerler."[3]
Sert, karşıt ve canlı renklerin kullanıldığı resimde tavan yeşile; üst duvarlar ise kırmızıya boyanırken, tavanda duran parıltılı gaz lambaları ile zeminde sarı renk tercih edilmiştir.
Köken
[değiştir | kaynağı değiştir]Kardeşi Theo'ya yazdığı şakacı mektupta mekan sahibi Ginoux'un kendisinden çok para aldığı ve intikam olarak da onun yerini boyamanın zamanı geldiğini söyler.[2]
Ağustos 1888 tarihli mektupta Van Gogh kardeşine şunları yazmıştır:
| “ | Bugün büyük ihtimalle bir odaya sahip olduğum ve geceleri hava gazı ışığının olduğu bir kafenin iç mekanına başlayacağım. Burada ona "“café de nuit” diyorlar (buralarda oldukça çoklar), gece boyunca açıklar. Gece gezenler kalacak yere verecek parası olmadığı zaman burada kalabilir veya içeri alınmak için çok sarhoşturlar.[4] | „ |
Eylül 1888'de resmi yapmak için üç gün boyunca geceleri uyumadı.[5] Bu süreçte gündüzleri uyumayı tercih etmiştir. Daha sonra sulu boyayı gönderip, kompozisyonu kopyaladıktan sonra yine renk planını Japon ahşap boyaları gibi basit olması için sadeleştirdi.
Van Gogh'un Kafe Terasta Gece adlı resmi dış mekana kurulan masaları, sokak hayatını ve gece gökyüzünü gösterir. Sanatçı onu Gece Kahvesi ile hemen hemen aynı zamanlarda Arles'te üretmiştir. Bu resim Place du Forum'da yer alan farklı ve daha büyük bir kafeyi tasvir eder.[2]
Eleştiri
[değiştir | kaynağı değiştir]Van Gogh'un Ressamlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Van Gogh kardeşi Theo van Gogh'a birçok mektup yazmıştı ve bu mektuplarda en son çalışmalarına dair detaylar mevcuttur. Sanatçı, kardeşine Gece Kahvesi ile ilgili birden fazla mektup yazmıştır. Amerikalı sanat tarihçisi Meyer Shapiro'ya göre van Gogh birkaç eserine diğerlerine göre daha fazla değer vermiştir.[6]
Mektuplarından birinde[5] sanatçı bu resmini şöyle tanımlar:
| “ | İnsanlığın korkunç tutkusunu kırmızı ve yeşili kullanarak aktarmayı denedim. Oda kan kırmızı ve koyu sarı; yeşil bir bilardo masası ortada duruyor. Turuncu ve yeşil parıltı saçan dört limon sarısı lamba var. Her yerde yabancı renkler durumuna düşen kırmzı ve yeşille bir zıtlık ve çatışma hali var. Örnek olarak mor ve maviye boyanmış kasvetli bir odada uyuyan holiganlarda görüldüğü gibi. Bilardo masasının kan kırmızısı ve yeşil-sarı karışımı renkleri yumuşak XV. Louis yeşili ise zıtlık oluşturmaktalar ve tam karşıda bir gül demeti...Ev sahibinin beyaz kıyafetleri köşede dikkatlice etrafı izlerken limon sarısı veya soluk yeşile dönüşüyor. | „ |
Ertesi gün (9 Eylül)'de kardeşine şunları yazar: "Benim resmim olan Gece Kahvesi'nde kafenin insanların kendini mahvedebileceği, çıldırabileceği veya suç işleyebileceği bir yer olduğu fikrini anlatmaya çalıştım. Yani sanki Louis XV yeşili ve bakır renginin yarattığı sıradan bir evde oluşan karanlığın gücü sarı-yeşil ve koyu mavi-yeşil ile zıtlık yaşıyormuş gibi ve bunların hepsi şeytanın fırınıymış gibi hissettiren soluk sülfürlü bir yerde. Ve bütün bunların hepsi Japon coşkusu içinde ve Tartarin'in iyi niyeti sayesinde.[7]
Ve eklemiş: "Renk sadece stereoskopik bakış açısı ile bakınca yerel doğru değil; fakat aynı zamanda ateşli bir karakterin duygusunu yansıtmaktan başka bir şey de değildir"[8]
Renklerin şiddetli abartısı ve resmin derin bir plana sahip olması Van Gogh tarafından "yaptığım en çirkin resimlerden biri" olarak nitelendirilmesine yol açmıştır.[3] Aynı zamanda bu resmi yine kendi yaptığı Patates Yiyenler'in "eşi, ama bir o kadar da farklısı" şeklinde benzetmiştir.[6] Benzerlikler ise lamba ışığının kullanımı ve ihtiyaç sahibi insanların durumuna ilişkin bir duyarlılıktır.
Bu resmi bitirdikten hemen sonra Sarı Evin Dekorasyonu ile birleştirmiştir.[9]
Eleştirmenlerin ve akademisyenlerin tepkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu çalışma Van Gogh'un baş yapıtlarından ve en önemli resimlerinden biri olarak kabul edilir.[2][3]
Geleneksel İzlenimcilik resimlerinin aksine, ressam dünyaya veya anın güzelliğinen zevk almaya karşı nötr bir duruş sergilememektedir. Bu resim Van Gogh'un "müstehcen renk" olarak adlandırdığı ya da sonradan "keyfi renk" olarak adlandıracağı tekniğin bir örneğidir. Görüldüğü üzere sanatçı resme duygusunu katarak, Dışavurumculuk akımının öncülüğünü üstlenmiştir.[2]
Harris'e göre duvarların kırmızı ve yeşile boyanması "baskıcı bir birlik" oluştururken, bütün lambalar turuncu ve yeşil çemberlerle uğursuz özellik verir.[2] Tuvalin üst yarısı her izleyicinin yeniden yapılan kısmın kapanmasında da anlayabileceği üzere basit bir havaya sokar. Alt yarısı gerçekleri barındırır. Kalın boya özellikle masa üstlerine, bilardo masası ve zemine dalgalılık vererek bir sürreal etki vermiştir. İzleyici bu durum karşısında rahatsız ve çaresiz bırakılır. Harris daha sonra şunları ekler: "Resim sıradan ve rahatsız edici olabilirdi; fakat onun yerine rahatsız edici, ama korkunç."[2]
NYU'den Antonia Lant ise resim hakkında şunu belirtmiştir: "Zevk objeleri (bilardo masası, şarap sisesi ve bardaklar) insanların bireysel yalnızlık ve çaresizliği düşüncesi ile zıtlık oluşturuyor."[3]
Resmin bakış açısı çeşitli eleştirmenlere göre onun en güçlü yanı. Schapiro'nun tabirine göre: "Bizim dikkatimizi boş masa ve sandalyelerden uzak koridora - ayakta duran bir figürün açılış silüeti gibi - çeken sürükleyici bir perspektifi var."[6] Lant ise resmi şu sözlerle değerlendirmiştir: "Bizi yakınlaşan çapraz zemindeki tahtalar ve bilardo masası ile uzaktaki gizemli, perde ile kapatılmış kapının arkasına sürükleyen şaşırtan perspektif çekiciliğe sahip."[3] Harris daha sonra ekler: "kullanılan perspektif izleyiciyi odaya doğru yakınlaştırır ve perde ile kapatılmış arkadaki özel odaya çeker. Aynı zamanda kabuslardan alışık olduğumuz bir baş dönmesi ve çarpık görme hissine kapılmamıza yol açar.[2] Schapiro resimde kullanılan karşıtlığı şu şekilde özetler: "Çapraz hatların oluşturduğu dürtüsel sürükleyiciliğe karşı birçok objelerle dolu olan yatay ve geniş bir kırmızı kullanmıştır."[6]
Gauguin'in rekabet resmi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Arles'e geldikten kısa bir süre sonra, Paul Gauguin aynı yeri bu sefer arka planda Madame Ginoux'yu kullanarak boyadı.[10] Van Gogh'un resmi mekanı izole bir yermiş gibi resmederken, Gauguin'in Arles'te Gece Yemeği izolasyon konsepti (resmin solunda) ile Madame Ginoux'un arkasındaki ruhsal sosyalleşmeyi (resmin ortası) karıştırır.[11] Bu resmin bir kopyası Rus aristokrat Ivan Morozov tarafından alınıp, şu anda Puşkin Müzesi'nde sergilenmektedir.[12]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Van Gogh resmi kendisi de resmin ortasında duran mekan sahibi Ginoux'ya olan borcunu ödemek için yapmıştı.[3] Ivan Morozov'un koleksiyonundaki önemli parçalar Moskova'da bir araya getirildi ve Millileşme sonucu 1930'lu yıllarda Sovyetler tarafından dünyanın çeşitli müzelerine satıldı. Resimler daha sonra Amerikalı iş adamı ve sanat koleksiyoncusu Stephen Carlton Clark tarafından alınarak, Yale Üniversitesi sanat galerisine bağışlandı.
24 Mart 2009'da Yale Üniversitesi Morozov'un torunu olduğunu iddia eden ve bundan dolayı resimlerin kendisine verilmesini isteyen Pierre Konowaloff'e dava açtı. Konowaloff bu iddiayı Sovyetler'in dedesinden geçersiz bir şekilde alarak millileştirme tezine dayanarak savundu.[13] Yale Üniversitesi daha sonra bu davayı aynı yılın Ekim ayında geri çekerek, "Yabancı devletlerin kendi milli mallarını yine kendi sınırları içerisinde alması Uluslararası Hukuk'u ihlal etmemektedir." şeklinde bir bildirili ile bu dava son bulmuştur. Dolayısı ile hem Sovyet hem de Yale'in resim alımlarına yasal bir boyut getirmiştir.[14]
27 Mart 2016'da ABD Yüksek Mahkemesi Konwaloff'un yaptığı temyiz başvurusunu "act of state" (hükûmet onayıyla işlenmiş kanunsuz eylem) doktrinine dayandırarak reddetti. Bu reddetme Yale'in resimler üzerindeki sahipliği konusunu artık tartışmasız ve kesin kılmıştır.
Popüler kültürde
[değiştir | kaynağı değiştir]İngiliz elektronik müzik grubu Orchestral Manoeuvres in the Dark 2013 albümü olan English Electric için "Night Café" (Gece Kahvesi) adlı bir şarkı yazdı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Walter, Ingo F.; Metzger, Rainer (2012). Vincent van Gogh:The Complete Paintings. Köln: Taschen. ss. 428-29. ISBN 978-3822896433.
- ^ a b c d e f g h Nathaniel Harris (1999). The Masterworks of Van Gogh. Godalming, Surrey, United Kingdom: Colour Library Direct. ss. 167-168.
- ^ a b c d e f Antonia Lant. Shestack, Alan (Ed.). Vincent van Gogh. New Haven: Yale University Art Gallery. ss. 68-69.
- ^ "Letter 518". Van Gogh's Letters. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ a b "Letter 533". Van Gogh's Letters. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017.
- ^ a b c d Schapiro, Meyer, Van Gogh. 2000 (reprint of the 1994 edition). New York: Harry N. Abrams Inc., pp 70-71
- ^ Van Gogh, Vincent. Letter to Theo van Gogh 13 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. September 9, 1888, "Translated by Mrs. Johanna van Gogh-Bonger, edited by Robert Harrison, published in The Complete Letters of Vincent van Gogh, Publisher: Bulfinch, 1991, number 534".
- ^ Sayre, Henry M., A World of Art, third edition, 2000, p 136. Prentice Hall.
- ^ Bkz. Letters 544 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., B18 29 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 552 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Bkz. L'Arlésienne.
- ^ Chung Li, Man. "The Night Cafe: Gauguin's VS Van Gogh's". Van Gogh, Solitude & Alcohol. princeton.edu.
- ^ "French Masterpieces from the Pushkin Museum on View in Budapest" 2 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Art Knowledge News.
- ^ Drazen, Brad; Gendreau, LeAnne (March 26, 2009). "Yale: Hands Off the Van Gogh". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NBC Connecticut.
- ^ Caplan-Bricker, Nora (Oct 27, 2009). "Yale moves to drop museum suits". 1 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yale Daily News.