Gerçeklik Terapisi

Gerçeklik Terapisi, Amerikalı psikiyatrist William Glasser tarafından geliştirilmiş bir psikolojik danışma/psikoterapi yaklaşımıdır. Yine Glasser tarafından ortaya konan Seçim Kuramı (Choice Theory) ile birlikte uygulanmaktadır. Günümüzde pek çok ruh sağlığı uzmanı tarafından bireysel, grup ve örgütsel bağlamda kullanılmaktadır.

1960'lı yıllarda alışılagelmiş Freudyen terapi teknikleri ve ilaç odaklı medikal terapilere alternatif terapi yaklaşımları gelişmeye başlamıştır. Hümanistik yaklaşım, bilişsel yaklaşım, akılcı duygusal yaklaşım bu terapilere örneklerdir. Gerçeklik Terapisi de benzer zamanlarda ortaya çıkan bu psikoterapi kuramlarından birisidir. Kuramın temeli William Glasser'ın psikiyatrist olarak göreve başladığı ilk yıllarda eğitimi süresince öğrenmiş olduğu psikoterapi yöntemlerini uygulamasına rağmen danışanlarında beklenen değişimin yaşanmadığını görmesi ve yeni yöntemler arayışına girmesiyle atılmıştır. Özellikle Los Angeles'ta bulunan Ventura Okulu'nda (Ventura School for Delinquent Girls) gözlemlediği olaylar ve süreçler kendisini oldukça etkilemiştir.^[1] Zaman içinde ruh sağlığı profesyonellerinin "ruh sağlığı" yerine "ruhsal bozukluklar" ile ilgilendiğini düşünmeye başlamış ve 1965 yılında dönemin hakim terapileri olan Psikanaliz ile Davranışçı Terapi'ye karşı çıkıp kendi kuramını anlattığı "Reality Therapy" kitabını yayımlamıştır. 1990'lı yıllarda ise Seçim Kuramı'nı geliştirmiş ve Gerçeklik Terapisi ile birlikte kullanmaya başlamıştır.^[2]

Gerçeklik Terapisi'ne göre her insan kendi seçimlerini yapma özgürlüğüne sahiptir. Yaşam içerisinde tecrübe edilen problemler ve yaşanan sıkıntıları aşmanın temel yolu bireyin iyileşmeye yönelik seçimler yapmaya başlamasıdır. Gerçeklik Terapisi, psikolojik rahatsızlıkları isimlendirmeye son derece karşıdır. Depresyon, anksiyete, fobi vb. tanımlamaların insanların etiketlenmesine sebep olduğunu ve insanların kendilerini "etkin" değil "edilgen" konumda görmelerine sebep olduğu görüşü hakimdir. Bu sebeple Glasser iyileşmenin ilk adımını tanımlamalarda arar. Birey kaygılandırılan, öfkelendirilen veya bunaltılan pasif bir varlık değildir. Hissedilen olumsuz duygular insanın kendi seçimleridir ve farklı seçimlerle ortadan kaldırılabilirler.

Gerçeklik Terapisine göre tüm insanlarda bulunan beş temel ihtiyaç vardır.^[3] Bu ihtiyaçlar herkeste bulunsa da bireylere göre ihtiyaçların önemi değişiklik gösterebilir. Aralarında hiyerarşik bir düzen yoktur. İhtiyaçların gereken miktarda tatmin edilememesi ruhsal sıkıntılara giden yolun kapısını açar. Temel ihtiyaçlar şu şekildedir:

1. Sevgi ve Ait Olma İhtiyacı
2. Hayatta Kalma İhtiyacı
3. Eğlence İhtiyacı
4. Güç İhtiyacı
5. Özgürlük İhtiyacı

Yaşanan sıkıntıların çoğunluğu özünde ilişki problemleridir. Temel ihtiyaçların karşılanmasının en kritik yolu ilişki kurmaktır ve ilişkilerde bir sorun yaşandığında ihtiyaçlar da tatmin edilememektedir. Glasser, sağlıklı ilişkileri sürdürebilmek için kaçınılması gereken yedi zararlı alışkanlıktan bahsetmiştir ve bu alışkanlıklara alternatifler önermiştir.^[4]

• Eleştiri-Destek Verme
• Suçlama-Cesaretlendirme
• Şikayet Etme-Dinleme
• Kusur Bulma-Kabul Etme
• Tehdit Etme-Güvenme
• Cezalandırma-Saygı Duyma
• Rüşvet Verme-Farklılıkları Müzakere Etme

Gerçeklik Terapisi'ne göre eylemler, düşünceler, duygular ve fizyolojik tepkiler birbirinden bağımsız düşünülemez. Dört alan da birbiriyle ilişkilidir ve davranışlarımız sadece birinden kaynaklı değildir; hepsinden etkilenmektedir. Bu sebeple eylem,düşünce, duygu veya fizyolojide gerçekleştirilecek bir değişim diğer alanları da etkileyecektir.

Gerçeklik Terapisi eğitimleri ve akreditasyonu William Glasser Enstitüsü tarafından gerçekleştirilmektedir. Ayrıca konu ile ilgili akademik çalışmaların yayımlanması amacıyla "International Journal of Choice Theory & Reality Therapy" isimli akademik bir dergi bulunmaktadır.