Greça Muhtırası
Greça Muhtırası (Arnavutça: Memorandumi i Greçës[1][2]) veya Kırmızı Kitap (Arnavutça: Libri i Kuq) Osmanlı İmparatorluğu içinde özerk bir Arnavut eyaletinin kurulması için on iki talebi içeren bir muhtıra idi. Muhtıra Avlonyalı İsmail Kemal Bey ve Luigj Gurakuqi tarafından ortaklaşa yazılmıştır.[3]
İstekler
[değiştir | kaynağı değiştir]1911 Arnavut İsyanı'nın liderleri, Kelmend'deki Selcë köyü yakınlarındaki Greçë'nin bulunduğu yerde bir toplantı düzenlediler.[4][5][6][7] Bugün, bu konum, "Ahu i Gerçës" olarak listelenen Shkodër County'nin doğal ve kültürel bir anıtıdır. [8] Avlonyalı İsmail Kemal Bey onlara katıldı ve birlikte, kapaklarının rengi nedeniyle bazen "Kırmızı Kitap[9] Hem Osmanlı İmparatorluğu'na hem de Avrupa'ya (özellikle Büyük Britanya'ya) taleplerini ileten muhtırayı hazırladılar. .[10] Bu muhtıra 22 Hoti, Gruda ve Şkreli' aşiretinden dört kişi Kastrati aşiretinden gelen beş kişi Kelmend aşiretinden üç kişi gelen iki şale aşiretinden 2 kişi toplamda 22 Arnavut aşiret liderinin imzasını taşıyordu.[11]
Muhtırada yer alan talepler:[12]
- İsyanın tüm katılımcıları için genel af
- Arnavut etnik kökeninin tanınması talebi
- Arnavut asıllı milletvekillerinin Osmanlı Parlamentosu'na nispi sisteme göre seçilmesi
- okullarda Arnavutça dil eğitim ve öğretimi sağlanmalıdır
- Vali ve atanan diğer yüksek görevliler Arnavut dilini bilmeli ve yönetimdeki diğer tüm pozisyonlar yalnızca Arnavut etnik kökenine sahip kişilere ayrılmalıdır.
- Etnik Arnavut olan erkekler barış zamanında yalnızca Arnavutluk'ta orduya hizmet edecek
- El konulan silahlar iade edilecek
- Osmanlı birliklerinin zarar verdiği tüm Arnavut malları tazmin edilecek
Muhtıra, Karadağ'ın Cetinje kentindeki Büyük Güçlerin temsilcilerine sunuldu.[13] Osmanlı askeri komutanı Şefket Turgut Paşa'nın 18 Haziran'da sunduğu affa yanıt olarak Cemali tarafından kaleme alındı.[14][15]
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Babıali, Muhtırayı Malisya bölgesinin yerel bir girişimi olarak ele alarak etkilerini en aza indirmeye çalışsa da, bu muhtıra Arnavut bağımsızlık mücadelesine güçlü bir destek verdi. Namık Delvina, Muharrem Rushiti, Musa Demi, Spiro Bellkameni ve Qamil Panariti gibi liderler ve onların çetaları, Muhtıra taleplerini kabul etmesi için Osmanlı makamları üzerindeki baskıyı güçlendirdi. Cepo'da bir manastır düzenlenen 17 Temmuz toplantısında, delegeler arasında Yanya Vilayeti'nin ve tüm kazalarının Grèce Memorandumu tam destek vereceğini açıkladı. Padişaha bir mektup gönderdiler, orada Muhtıranın uygulanması ve bir bütün olarak Arnavut halkına muamelesi için çağrıda bulundular. Bu, Babıali'nin Memorandum'u Malisyaa'nın yerel bir sorunu olarak ele alma amacındaydı. Mektup gönderildikten sonra, Janina'nın gizli komitesi bir dizi yeni silahlı eylem düzenledi. Jön Türk Devrimi'nin yıldönümü olan 23 Temmuz'da nihai bir eylem planladılar, ancak başarısız oldular. Daha sonra, diğer bazı çabalar başarısız oldu ve Greçë Muhtırası giderek önemini yitirdi. 1912'de yaklaşan olaylar ve durum Arnavutların çabalarını daha iyi organize etmelerini ve sonrasında çıkacak Balkan Savaşı ile ağır Osmanlı yenilgileri neticesi Arnavutluk topraklarının paylaşım korkusu Arnavutluk'un Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etmesini sağladı.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Ismail Qemali në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare [Ismail Qemali in the Albanian National Movement], Akademia e shkencave e RPS të shqipërisë, Instituti i historisë, 1987, s. 96, OCLC 28807917, 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ekim 2021,
Memorandumi i Greçës ose «Libri i kuq», siç u quajt në atë kohë, titullohej «Memorandum mbi vendimet e dha- nuna prej Kuvendit të Përgjithshëm të krerëve shqiptarë në Greçë më 10/23 qershor 1911...
- ^ "Journey to Greçë on the 104 anniversary of the meeting (in Albanian)". 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
- ^ Modernism: The Creation of Nation States. Central European University Press. 30 Ekim 2010. s. 235. ISBN 978-963-7326-61-5. 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2013.
- ^ a b Historia e Shqipërisë, Vellimi 2. Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Historisë. 2004. s. 402–409. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Anamali2004" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Zwischen Feudalismus und Stalinismus: albanische Geschichte des 19. und 20. Jahrhunderts. Trafo. 2007. s. 46. ISBN 978-3-89626-611-8. 31 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
Juni auf einer Versammlung in Gerça (Montenegro) verabschiedete.
- ^ An Outline of the People's Republic of Albania. 8 Nëntori. 1978. s. 30.
The Albanian patriot headed by Ismail Qemal and a new figure, which w making a name in the movement, Luigj Gurakuqi (187! -1925), gathered at Gerca in Montenegro on June 2! 1911, sent a memorandum to the Turkish Governmea ...
- ^ Gawrych 2006
“ On 23 June 1911, the Albanians gathered in the small village in Montenegro and drafted the Gerche Memorandum, also known as The Red Book. ” - ^ "Natural and Cultural Monuments of Shkodër County". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
- ^ The Albanian national awakening, 1878–1912. Princeton University Press. 1967. s. 417. Erişim tarihi: 10 Ekim 2011.
The Gerche memorandum, referred to often as "The Red Book" because of the color of its covers
- ^ Treadway 1983
- ^ Gawrych 2006
“ Twenty two Albanians signed the memorandum, including four each from the fises of Grude, Hoti and Skrel; five from Kastrati; three from Klement, and two from Shale ” - ^ Gawrych 2006
“ The demands included a guarantee of immunity from punishment for all Albanians, the recognition of "the national existence of Albanians",... selecting Albanian deputies ...according to the principle of proportional representation...Albanian language in ... schools, ... ” - ^ Austro-Ugarska i Mladoturci: 1908-1912. Institut za istoriju u Banjaluci. 1983. s. 273. 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2021.
У исто време су Албанци емигранти у Црној Гори, на челу са Исмаилом Кемалом и Луибијем Гуракућијем, образложили своје захтеве под називом »Меморандум из Герче« или »Црвена књига« и предали их представницима великих сила на Цетињу.
- ^ Albanci : od srednjeg veka do danas (Sırpça), Belgrad: Clio, 2001 [1995], s. 131, ISBN 9788671020176, OCLC 51036121, 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Şubat 2012
- ^ Balkan Studies. The Institute. 1967. s. 41.
- Genel
- "The Malissori Uprising of 1911", The Falcon and Eagle: Montenegro and Austria-Hungary, 1908–1914 (İngilizce), West Lafayette, Ind.: Purdue University Press, 1983, ISBN 978-0-911198-65-2, OCLC 9299144, 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Ekim 2011
- The crescent and the eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913 (İngilizce), Londra: I.B. Tauris, 2006, ISBN 1-84511-287-3