Kâbil Uluslararası Havalimanı
| Kâbil Uluslararası Havalimanı دکابل نړیوال هوایی ډګر میدان بین المللی کابل | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
| Özet | |||||||||||
| Havalimanı tipi | Kamu/Askerî | ||||||||||
| Sahibi | Afganistan Hükûmeti | ||||||||||
| İşletici | İslam Emirliği Ordusu
| ||||||||||
| Yer | Kabil, Afganistan | ||||||||||
| Açılış | 1960 | ||||||||||
| Bağlantı merkezi (hub) | |||||||||||
| İnşa tarihi | 1960)[1] | ||||||||||
| Rakım (ODS) | 1.791 m / 5,877 ft | ||||||||||
| Koordinatlar | 34°33′57″K 69°12′44″D / 34.56583°K 69.21222°D | ||||||||||
| Web sitesi | hamidkarzaiairport.com (2020 arşivi) | ||||||||||
| Harita | |||||||||||
 | |||||||||||
| Pistler | |||||||||||
| |||||||||||
| Kaynak: Landings.com,[2] AIP Afghanistan[3] | |||||||||||
Kâbil Uluslararası Havalimanı (Peştuca: د کابل هوایی ډګر, Farsça: فرودگاه کابل, IATA: KBL, ICAO: OAKB) veya eski ismiyle Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı (2014-2021),[4][5] Afganistan'ın başkenti Kabil'deki uluslararası havalimanıdır.[6] Khwaja Rawash Havalimanı ve Kabil Havalimanı[7] olarak da bilinir. Ticari hava trafiğinin yanı sıra, ISAF'ın görev süresinin bir parçası olarak aynı zamanda bir askerî havalimanı olarak diğer NATO ülkeleri ve ABD tarafından kullanılmaktaydı. Şehir merkezine üç kilometre uzaklıktadır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.800 m yükseklikte yer alır.
Afganistan'ın modernize olması sırasında Kabil Uluslararası Havalimanı 1960'ların başlarında inşa edilmiştir. 1979-1989 yılları arasında Afganistan'da 10 yıllık Afgan-Sovyet Savaşı sırasında havalimanı Kızıl Ordu tarafından tam kontrol altına alındı. Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin Afganistan'ı 2001 yılında işgal edene kadar Sovyetlerin çekilmesiyle birlikte özel milis ve diğer rejimlere açık Sovyet destekli Afgan askeri kontrolünde kaldı.
İlk başta Kabil Havalimanı ABD Silahlı Kuvvetleri ve Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü (ISAF) ve NATO liderliğindeki barış gücü için hizmette kaldı. 2002 yılı başında BM yaptırımlarının kaldırılmasından sonra nihayet sivil havayolları için kullanılmak üzere izin verildi. ABD ordusu ve ISAF, havalimanının askeri bölümünün güvenliğini sağlıyordu. Afgan Ulusal Polisi ve Afgan Ulusal Ordusu tarafından ise havaalanı çevresinde güvenlik kontrolü yapılmaktaydı.
Uzun yıllardır Ariana Afghan Airlines ve Kam Air'in üssü olmuştur. 2000'li yıllarda yeni bir dış hatlar terminali açıldı ve o sırada havaalanı çevresinde, Birleşik Devletler Silahlı Kuvvetleri ve NATO'nun Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü (ISAF) ve daha sonra Kararlı Destek Misyonu tarafından kullanılan bir dizi askeri üs inşa edildi. Afganistan Hava Kuvvetleri'nin de orada bir üssü vardı,[8] Afgan Ulusal Polisi yolcu terminallerinde güvenliği sağladı. Kabil'in Taliban'a düşmesinden önce, havaalanı Pakistan, Hindistan, İran, Çin, Türkiye, Rusya, Özbekistan, Tacikistan ve Arap Körfezi ülkelerine tarifeli uçuşlar sağlıyordu. Haziran 2016 itibarıyla, havaalanından en sık hizmet verilen varış noktası Dubai'ydi ve bu rotaya en az dört havayolu şirketi uçuyordu ve bazılarında birden fazla günlük uçuş vardı.[9][10]
Kabil'in 15 Ağustos 2021'de Taliban tarafından ele geçirilmesinden sonra, tüm sivil uçuşlar iptal edildi ve bir sonraki duyuruya kadar askıya alındı. Afgan Ulusal Ordusu ve Afgan Ulusal Polisi dağıldı ve bölgede devriye gezmeyi bırakırken, ABD ve NATO güçleri havaalanının kontrolünü ele geçirmek için hızla harekete geçti. Çoğunluğu Afgan Komandolarından olmak üzere yaklaşık 500-600 Afgan askeri, havaalanının dış çevresini güvence altına almak için ABD güçlerine katıldı.[11][12] 17 Ağustos 2021'de, önceki gün Taliban'dan kaçmaya çalışan yedi kişinin hayatını kaybetmesinin ardından havaalanı yeniden askeri trafiğe açıldı.[13] Zaman zaman ABD ve Taliban güçleri havaalanındaki kalabalığı kontrol altına almak için havaya ateş açtı.[14][15] 26 Ağustos'ta, havaalanının dış çevresine,[16][17] bir intihar bombacısı tarafından planlı bir saldırı düzenlendi.[18] Amerikan kuvvetleri 30 Ağustos'ta tahliyelerini tamamladı ve kısa süre sonra Taliban burayı kontrol altına aldı.[19][20] Diğer ülkeler çekilmelerini daha erken tamamladı.[21]
Taliban'ın yönetimi ele geçirmesinin ardından havalimanı kapatıldı ve tahliye sırasında altyapısının büyük bir kısmı bozuldu veya yıkıldı.[22] Katarlı bir teknik ekip tarafından yürütülen çalışmanın ardından 4 Eylül'de yeniden açıldı.[23]
Tarih ve inşaatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kabil Havalimanı aslında Sovyetler Birliği mühendisleri tarafından 1960 yılında yaptırılmıştır. Batılı turistler Kabil Havalimanı üzerinden ülkeye akın etmeye başlamıştı. Bu akın ülkenin trajik siyasi kargaşa ile karşı karşıya kaldığı 1970'lerin sonlarında sona erdi.
Havalimanı 1979'dan 1989'a kadar Afganistan'daki Sovyet Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Kızıl Ordusu tarafından kullanılmıştır. Aynı zamanda 1992 yılına kadar Afganistan eski Cumhurbaşkanı Muhammed Necibullah ve askeri kuvvetleri tarafından kullanılmıştır. Havalimanı birkaç yıl boyunca yerel mücahit güçlerin eline düştü sonra da Afganistan'da ABD işgalinin ardından şehri 2001 yılında terk eden Taliban tarafından devralındı. Taliban hükûmeti döneminde uluslararası yaptırımlar nedeniyle havalimanı çok sınırlı uluslararası uçuşlarla 1990'lı yılların sonlarında kapatıldı.
11 Eylül 2001 saldırılarından sonra Afganistan'da ABD-NATO işgalinin ardından Kabil Uluslararası Havalimanı bombalandı. Havalimanının zemini üzerindeki tüm uçaklar Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri pilotları tarafından vuruldu. ABD ve NATO güçleri Havalimanının kontrolünü ele geçirdi.
2006 yılında Afganistan hükûmeti Kabil Uluslararası Havalimanını yeniden inşa etmek için Japonya hükûmetinin bir yardım paketini kabul etti. Modern bir uluslararası yolcu tarminali için 35.000.000 $ harcandı. Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ve diğer yüksek düzeyli resmî görevliler açılış törenine katıldı. Yeni terminal resmen 2 Haziran 2009 tarihinde uluslararası uçuşlara açıldı. Mevcut terminal yenilenmiş olup 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşüşünden önce iç hat uçuşları için kullanılmaktaydı.
Ariana Afghan Airlines ve Kam Air yeni uçaklar aldığında 2011'de yolcu sayısının 100.000'e ulaşması beklenmektedir. Ayrıca Afganistan Hava Kuvvetleri'de 45 yeni uçak alacaktır.
Askeri kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey Yan Karargâh - Kabil Uluslararası Havalimanı tesisi tamamlanmış ve Eylül/Ekim 2008'de ABD silahlı kuvvetlerine teslim edilmiştir. Afganistan Hava Kuvvetleri için tesisler ev ve konut, idari, operasyon, bakım ve dinlenme tesisleri bulunmaktaydı. İlk hangar tesisi Ocak 2008'de Afgan Ulusal Hava Kolordusuna teslim edildi. İkinci hangar 2008 yılında tamamlanmıştır.
Tesisler
[değiştir | kaynağı değiştir]Uluslararası uçuş ve iç hat uçuşları için Sovyet inşa modernizasyonuna sahiptir. Pist boyunca birçok askeri uçak hangarları vardır. Ayrıca Sivil uçak hangarlarıda vardır. Havalimanında çoğunlukla askeri trafik için 7 helikopter pedi bulunmaktadır.
Taşıma
[değiştir | kaynağı değiştir]Havalimanına ulaşım için otobüs, taksi ve özel araçlar vardır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Smith, Harvey Henry (1969). Area Handbook for Afghanistan (fourth bas.). Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office. s. 35.
The Kabul airport, completed in 1960.... The airport and the terminal building were constructed and financed by the Soviet Union.
- ^ Airport record for Kabul Khwaja Rawash International Airport 2 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at Landings.com. Retrieved 2013-08-01
- ^ AIP Afghanistan - Important Information 17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ News, Pajhwok Afghan (3 Ekim 2014). "Cabinet names Kabul Airport after Karzai". Pajhwok Afghan News. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2015.
- ^ Gannon, Kathy; Knickmeyer, Ellen; Watson, Julie; Condon, Bernard (10 Eylül 2021). "Flight takes about 200, including Americans, out of Kabul". Associated Press (İngilizce). 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2021.
- ^ "Hamid Karzai International Airport (Kabul)". hamidkarzaiairport.com. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.
- ^ "Afghanistan: Gunfire reported near Hamid Karzai International Airport in Kabul June 6". GardaWorld. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021.
- ^ "Super Tucano in Service in U.S. Air Force". 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2018.
- ^ "OAKB - Hamid Karzai International Air Airport | SkyVector". skyvector.com. 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020.
- ^ "OAKB/Hamid Karzai International Kabul General Airport Information". acukwik.com. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020.
- ^ "Biden keeps to August 31 deadline for Kabul airlift". www.aljazeera.com. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mahtani, Melissa; Wagner, Meg; Hayes, Michael; Macaya, Melissa; Sangal, Aditi; Lendon, Brad; Berlinger, Joshua; Fox, Kara (16 Ağustos 2021). "Afghanistan latest news as Taliban forces take Kabul: Live updates". CNN. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Terror At Kabul Airport Leaving 7 Dead - Travel Radar". Travel Radar - Aviation News (İngilizce). 16 Ağustos 2021. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "US Troops Fired Crowd-Control Shots At Kabul Airport: Pentagon". NDTV. Reuters. 18 Ağustos 2021. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021.
- ^ "Taliban fire in the air to control crowd at Kabul airport". Reuters. 22 Ağustos 2021. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2021.
- ^ "Pentagon says Kabul attack carried out by one suicide bomber". Reuters (İngilizce). 27 Ağustos 2021. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2021.
- ^ "Pentagon confirms only one suicide bomber in Kabul airport attack". MSNBC.com (İngilizce). 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2021.
- ^ Rob Picheta; Meg Wagner; Melissa Mahtani; Melissa Macaya; Veronica Rocha; Fernando Alfonso III (26 Ağustos 2021). "Latest Afghanistan evacuation numbers from the White House show slowing pace". CNN (İngilizce). 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ Gannon, Kathy; Akhgar, Tameem; Krauss, Joseph; Gambrell, Jon; Batrawy, Aya; Rahim Faiez, Rahim; Ahmed, Munir; Magdy, Samy; Burns, Robert; Kesten, Lou (30 Ağustos 2021). "Taliban celebrate victory as U.S. troops leave Afghanistan". Associated Press. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021.
- ^ "Taliban seize control of Kabul airport after US withdrawal". Deutsche Welle (İngilizce). 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021.
- ^ "Morrison defends Afghanistan withdrawal as ADF evacuates 300 more on four flights". the Guardian (İngilizce). 22 Ağustos 2021. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2021.
- ^ "'As soon as possible': Qatar working with Taliban to reopen Kabul airport". Hindustan Times (İngilizce). 2 Eylül 2021. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.
- ^ Saba, Yousef (4 Eylül 2021). "Kabul airport reopens to receive aid, domestic flights restart". Reuters (İngilizce). 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
