Huzursuz bacak sendromu
| Huzursuz bacak sendromu | |
|---|---|
| Diğer adlar | Willis–Ekbom hastalığı (WED),[1] Wittmaack–Ekbom sendromu |
 | |
| Huzursuz bacak sendromu olan bir kişinin (kırmızı) sağlıklı uyku düzenine sahip olan bir kişiye (mavi) karşı uyku düzeni | |
| Olağan başlangıcı | İleri yaşlı bireylerde daha sık[2] |
| Uzmanlık | Nöroloji  |
| Belirtiler | Bacaklarda, onları hareket ettirince geçen hoş olmayan his[3] |
| Komplikasyon | Gündüz uykusuzluk, düşük enerji, sinirlilik, mutsuzluk[3] |
| Risk faktörü | Demir eksikliği, böbrek yetmezliği, Parkinson hastalığı, şeker hastalığı, romatizmal eklem iltihabı, hamilelik, bazı ilaçlar[3][4][5] |
| Tanı | Semptomlara göre diğer tüm olası sebepler araştırıldıktan sonra[6] |
| Tedavi | Yaşam stili değişiklikleri, ilaçlar[3] |
| İlaç | Levodopa, dopamin agonistleri, gabapentin[4] |
| Sıklık | 2.5–15% (ABD)[4] %3-5 (Türkiye)[7] |
Huzursuz bacak sendromu (HBS), uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı, uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir histir.
Bu his kişiyi özellikle geceleri rahatsız eder. Ağrının tarifinde de çeşitlilik olur ve kişi "bacaklarım kıpraşıyor", "gıdıklanıyor", "yanıyor", "karıncalar geziyor" gibi cümlelerle yaşadığı sıkıntıyı anlatmaya çalışır.
İki farklı Huzursuz Bacak Sendromu vardır. Primery ve Seconder HBS.
Semptomlar ve belirtiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bacaklardaki rahatsız edici his nedeniyle bacakların hareket ettirilmesi isteği
- Oturma ya da uzanma gibi inaktif durumlarda ortaya çıkar veya daha da kötüleşir.
- Yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelir.
- Gündüz saatlerine göre akşam daha fazladır ya da sadece akşam saatlerinde ortaya çıkar.
Huzursuz bacak sendromlu bireylerde depresyon ve anksiyete bozukluklarının görülme oranı daha yüksektir.[8]
Teşhis
[değiştir | kaynağı değiştir]Huzursuz bacak sendromu için spesifik bir test yoktur, ancak vitamin eksiklikleri gibi diğer nedenleri tespit etmek için spesifik olmayan laboratuvar testleri kullanılır. Teşhisi doğrulamak için beş semptom kullanılır:[1]
- Genellikle hoş olmayan veya rahatsız edici duyumlarla ilişkili olan, uzuvları hareket ettirmek için güçlü bir dürtü.
- Genelde bu dürtünün hareketsizlik veya dinlenme sırasında başlaması veya kötüleşmesi.
- Bu dürtünün bacakların hareketi ile düzelmesi (en azından geçici olarak).
- Bu dürtünün akşamları veya geceleri kötüleşmesi.
- Bu semptomlara herhangi bir tıbbi veya davranışsal durum neden olmaması.
Bu semptomlar, yukarıdaki gibi önemli değildir, ancak HBS hastalarında yaygın olarak görülür:[1][9]
- HBS ile genetik bağlılık veya aile öyküsü
- dopaminerjik tedaviye güçlü yanıt
- gündüz veya uyku sırasında periyodik bacak hareketleri
- en güçlü şekilde etkilenenler orta yaşlı veya daha yaşlı kişilerdir
- diğer uyku bozuklukları da yaşanabilir
- demir depolarının azalması bir risk faktörü olabilir ve değerlendirilmesi gerekir
Uluslararası Uyku Bozuklukları Derecelendirmesi (ICSD-3)'e göre, ana semptomların HBS tanısını desteklemek için bir uyku bozukluğu veya bozuklukları ile ilişkili olması gerekir.[10] Bu derecelendirmede belirtildiği üzere, HBS semptomları kişi hareketsiz olduğunda başlamalı veya kötüleşmeli, hareket ederken rahatlatılmalı, sadece veya çoğunlukla akşamları ve geceleri gerçekleşmeli, diğer tıbbi veya davranışsal koşullar tarafından tetiklenmemeli ve kişinin yaşam kalitesini bozmalıdır.[10][11] Genellikle her iki bacak da etkilenir, ancak bazı durumlarda bir asimetri olabilir.
Ayırıcı tanı
[değiştir | kaynağı değiştir]Huzursuz bacak sendromu ile ayırt edilmesi gereken en yaygın durumlar bacak krampları, pozisyonel rahatsızlık, lokal bacak yaralanması, artrit, bacak ödemi, venöz staz, periferik nöropati, radikülopati, alışılmış ayak vuruşu/bacak sallanması, anksiyete, miyalji ve ilaca bağlı akatizi içerir.[12]
Periferik arter hastalığı ve artrit bacak ağrısına da neden olabilir, ancak bu genellikle hareketle daha da kötüleşir.[13]
Miyelopati, miyopati, vasküler veya nörojenik klodikasyon, hipotansif akatizi, ortostatik titreme, ağrılı bacaklar ve hareketli ayak parmakları gibi daha az yaygın ayırıcı tanı koşulları da vardır.[12]
Destekleyici Kriterler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ailede HBS varlığı
- Dopaminerjik tedaviye yanıt alınması
- Uykuda ya da uyanıklıkta periyodik bacak hareketlerinin varlığı (PLMS-PLMW)
- Uykusuzluk
- Kronik ilerleyici gidiş ve/veya periyodik kötüleşmeler
- Normal nörolojik muayene
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Altta yatan bir neden varsa (B12 Eksikliği, kansızlık, şeker hastalığı gibi) öncelikle onun tedavisi gerekmektedir. Sebebi belirsiz olan durumlarda ilaç tedavisi (Ropinirol, Pramipeksol, Klonazepam, Diazepam, Karbamazepin, Sinemet) verilebilir.
Huzursuz bacak sendromu olan kişinin bacaklarını hareket ettirmesi, sıcak sargı ile sarılması, yataktan kalkıp dolaşması ya da masajla kısa süreli de olsa bir rahatlama sağladığı ancak bu yöntemlerin sorunu kalıcı olarak gidermediği bilinmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Restless Legs Syndrome Fact Sheet | National Institute of Neurological Disorders and Stroke". Ninds.nih.gov. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019.
- ^ "Who Is at Risk for Restless Legs Syndrome?". NHLBI. 1 Kasım 2010. 26 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
- ^ a b c d "What Is Restless Legs Syndrome?". NHLBI. 1 Kasım 2010. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
- ^ a b c Ramar, K; Olson, EJ (15 Ağustos 2013). "Management of common sleep disorders". American Family Physician. 88 (4). ss. 231-8. PMID 23944726.
- ^ "What Causes Restless Legs Syndrome?". NHLBI. 1 Kasım 2010. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
- ^ "How Is Restless Legs Syndrome Diagnosed?". NHLBI. 1 Kasım 2010. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
- ^ "Huzursuz Bacak Sendromu nedir?". Anadolusağlık. 10 Eylül 2015. 9 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ^ Becker, PM; Sharon, D (Temmuz 2014). "Mood disorders in restless legs syndrome (Willis–Ekbom disease)". The Journal of Clinical Psychiatry. 75 (7): e679-94. doi:10.4088/jcp.13r08692
. PMID 25093484. - ^ Allen, Richard P.; Montplaisir, Jacques; Walters, Arthur Scott; Ferini-Strambi, Luigi; Högl, Birgit (2017), "Restless Legs Syndrome and Periodic Limb Movements During Sleep", Principles and Practice of Sleep Medicine, Elsevier, ss. 923-934.e6, doi:10.1016/b978-0-323-24288-2.00095-7, ISBN 9780323242882
- ^ a b Sateia, Michael J (Kasım 2014). "International Classification of Sleep Disorders-Third Edition". Chest. 146 (5): 1387-1394. doi:10.1378/chest.14-0970. PMID 25367475.
- ^ Breen, DP; Högl, B; Fasano, A; Trenkwalder, C; Lang, AE (Temmuz 2018). "Sleep-related motor and behavioral disorders: Recent advances and new entities". Movement Disorders. 33 (7): 1042-1055. doi:10.1002/mds.27375. PMID 29756278.
- ^ a b Allen, Richard P.; Picchietti, Daniel L.; Garcia-Borreguero, Diego; Ondo, William G.; Walters, Arthur S.; Winkelman, John W.; Zucconi, Marco; Ferri, Raffaele; Trenkwalder, Claudia (1 Ağustos 2014). "Restless legs syndrome/Willis–Ekbom disease diagnostic criteria: updated International Restless Legs Syndrome Study Group (IRLSSG) consensus criteria – history, rationale, description, and significance". Sleep Medicine. 15 (8): 860-873. doi:10.1016/j.sleep.2014.03.025. ISSN 1389-9457. PMID 25023924.
- ^ "What Are the Signs and Symptoms of Restless Legs Syndrome?". NHLBI. 1 Kasım 2010. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016.
