Kayılar (şehir)
| Kayılar Πτολεμαΐδα | |
|---|---|
Ptolemaida | |
 | |
 Mühür | |
  Kayılar | |
| Ülke |  Yunanistan |
| Bölge | Batı Makedonya |
| Bölgesel birim | Kozana |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 217,901 km² |
| Rakım | 600 m |
| Nüfus (2011)[1] | |
| • Toplam | 37.289 |
| • Yoğunluk | 170/km² |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (DAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+03.00 (DAYS) |
| Posta kodu | 502 00 |
| Alan kodu | 24630 |
| Plaka kodu | KZ |
Resmî site www.ptolemaida.gr/ | |
Kayılar (Kaylar şeklinde de yazılır, Yunanca: Πτολεμαΐδα Ptolemaïda, Katarevusa: Πτολεμαΐς Ptolemaïs) Yunanistan’da Kozana ili Eordia Belediyesine bağlı bulunan kasaba. Rumca adı 1927'de Ptolemaida olmuştur.[2]
Osmanlıların Rumeli’de ilk mesken tuttuğu yerlerdendir. 1923'teki Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinden sonra Kayılar'ın Türk halkı; Amasya, Tokat, Sivas ve Samsun'a göç etmiştir.
Adı
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı döneminde Cuma, Cumapazarı, Serfice Cuması, Kayalar da denilen "Sarıgöl" olarak da anılırdı.[3] 1927’ye kadar Rumca Καϊλάρια (Kailaria) olarak adlandırılan Kayılar, 20 Ocak 1927’de yapılan isim değişikliği sonucu Büyük İskender’in komutanlarından I. Ptolemaios Soter ve kızı Ptolemaïs’in anısına Ptolemaida adını aldı
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Arkeolojik bulgulara göre Kayılar’ın bulunduğu bölgede yerleşik yaşam Neolitik Çağ’da başladı. Kayılar ve çevresi II. Filip devrinde Makedonya Krallığı hakimiyetindeydi. Büyük İskender’in komutanlarından I. Ptolemaios Soter bu yöreden yetişti. M.Ö. 68’de Makedonya Krallığı’nın kesin olarak Roma tarafından fethedilmesi ile Roma hakimiyetine giren yörede bugün Kayılar kasabasının bulunduğu alanda Roma döneminde önemli bir yerleşim yoktu. Batı Roma’nın yıkılmasından sonra yöre, değişik zamanlarda Doğu Roma İmparatorluğu, Bulgar İmparatorluğu, Selanik Krallığı, Latin Krallığı, İznik İmparatorluğu topraklarına katıldı.
Bizans’ın içine düştüğü karışıklıklardan yararlanarak 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa kıtasına geçen Osmanlılar, I. Murat’ın 1389’a kadar devam eden saltanatı sırasında üç kol üzerinden Balkanlar’ı fethe girişti.[4] Anadolu'da 1345 yılında topraklarına kattıkları Karesioğulları Beyliği ile daha sonra hakimiyet altına aldıkları Müslüman Türk beylikleri Rumeli'ye göçürülecek Müslüman Türk nüfusu da sağlamışlardı.[5] Karesi Beyliği komutanları iken Osmanlı hizmetine giren Gazi Evrenos Bey, Anadolu'daki Kayıları, Rumeli'de kendi adlarıyla anılacak olan Kayılar'a götürdü.
Yerleşimin Osmanlı tahrir defterlerindeki adı Kazay-ı Cum'a (Kayılar Kazası) şeklindedir. Osmanlı yönetimi altında bir dönem Selanik'e, bir dönem Manastır'a, bir dönemde Manastır eyaletinin Serfiçe sancağına bağlandı. Kayalar, Yukarı ve Aşağı Kayalar olmak üzere iki mahalleye ayrılmaktaydı. Bu iki mahalleyi Sulu Dere olarak anılan bir dere ayırıyordu. Günümüzde dere kurutulmuş ve eski yatağı bir caddeye dönüştürülmüştür.
I. Balkan Savaşı sırasında Rumlar'ın eline geçen Kayılar, 1918'de bir kırsal topluluk olarak tanındı.[2] Nüfusu büyük ölçüde Türkler'den oluşmaktaydı. 1924 Nüfus Mübadelesi'nden sonra Kayılar'ın Türk halkı Anadolu’ya gitti ve kasabaya Pontus Rumları yerleşti. 1941-1944 arasında Alman işgaline uğradı.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgedeki zengin linyit rezervleri ve dört termoelektrik santral bulunur. Yunanistan'ın elektrik ihtiyacının %70'ini bu santrallerden karşılanır.[kaynak belirtilmeli]
Nüfus hareketleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Nüfusun çoğunluğunu oluşturan Türkler, mübadeleyle Kayalar’dan ayrılmıştır. 17 Temmuz 1923 tarihli İcrâ Vekilleri Heyeti Kararnamesi’ne göre, mübadillerin bir kısmı Amasya, Tokat ve Sivas’a nakledildiler.[3] 7.000 mübadil de Samsun’a sevk edildi.
Boşalan Kayalar'da Aşağı Kayalar Mahallesi’ne Gelibolu, Trakya ve Karadeniz bölgesinden, Yukarı Kayalar Mahallesi’ne Ege ve Marmara bölgesinden gelen Rumlar yerleştirildiler.[3]
Kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]Yemekler
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
|
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kayılar mıntıkası ahalisinin web sitesi 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kaylar lehçesi sözlüğü web sitesi 18 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- ^ a b "Ptolemaida". Memim Encyclopedia. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ a b c "Kayalar (Kayılar)". ottoman.mfa.gov.tr/. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2016.
- ^ "Osmanlı Yer Adları: I" (PDF). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. 2013. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ Eroğlu, Haldun. "Osmanlı'nın Rumeli'deki Göç Stratejileri ve Jeopolitiği Üzerine" (PDF). 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.
