Kaya buzulu

Kaya buzulu, kaya parçalarının arasında giren suların donması ile oluşan kütlenin eğim doğrultusunda yavaşça hareket etmesi ile oluşan buzuldur.^[1] Kaya buzulları gövdeleri dil şeklinde, vadi tabanlarında oluşan, uzunluğu genişliğinden fazla, dil kısmının ucunda bir diklik bulunan, periglasyal şekillerdir.^[2]

Kaya buzullarının oluşumu ile ilgili birinci görüş permafrost sürünme modelidir. Kaya parçalarının arasındaki permafrostun donma ve çözülme ile hareket ettiğini ileri sürer. Buz çekirdekli kaya buzulu modeli ise, buz çekirdeği ile kaya buzulunun oluştuğunu savunur.^[2]

Kaya parçaları arası sızan suların donması ile hacmi artar, tanecikler arasında sürtünme azalır, kütle plastik gibi eğim doğrultusunda akışa geçer. Canlı olan kaya buzulları içinde duru buzlar yer alır. Bu buzulların oluşturan suların, kayaların içine sızan yağmur suları, sirklerdeki eriyen buzların suları, yeraltı sularından oluştuğu düşünülmektedir.^[1]

Kaya buzulları çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Görünümlerine göre dil şekilli ve lob şekilli olmak üzere iki tipi bulunur. hareketliliğine göre; aktif olan, aktif olmayan ve kalıntı kaya buzulları bulunur. Bulunduğu alana göre vadi yamacı ve vadi tabanı tiplerine ayrılır.

Kaya buzulları And Dağları gibi tropikal kuşakta, Alp Dağları gibi orta kuşakta yaygın olarak görülür. Kaya buzulları bulundukları alanların paleoiklim ve jeolojik geçmişleri hakkında hakkında önemli bilgiler verir.^[2]

Türkiye'de Orta Toroslar'da Geyik Dağları ve Karçal Dağları'nda kaya buzulları belirlenmiştir. Doğu Karadeniz Dağları, Esence Dağları, Erciyes Dağı, Mercan Dağları ve İhtiyar Şahap Dağları üzerinde de kaya buzulları bulunur.