Liber Pontificalis

Liber Pontificalis (Latince: Papalık Kitabı) veya Papaların Kitabı) Petrus'dan başlayarak 15. yüzyıla kadar giden papaların biyografilerinin anlatıldığı kitaptır. Orijinal Liber Pontificalis Papa II. Hadrianus (867-872) veya Papa V. Stephanus (885-891) ile birlikte durdurulmuştu ancak daha sonrasında farklı bir stil ile Papa IV. Eugenius (1431-1447) ve daha sonra Papa II. Pius (1458-1464) ile birlikte devam edildi. Eleştirilmeden 8 ile 18. yüzyıl arasında öğretilmişse de daha sonrasında modern bilim eleştirisinin altına girmiştir. Fransız rahip Louis Duchesne (kitabı sonradan derlemiş ve eleştiri yapmış birisidir) ve diğerleri temelde yatan bazı yanlış yönlendirmeler olduğunu ve bu şekilde asıl kıymetini kaybettiğini söylemiştir. O zamanın önemli yazar ve rahipleri bu kitabın diğer baskıları için "Gayriresmî Papalık Propagandası" eleştirisini yapmışlardır ancak kitabın orijinale bağlı kalmışlardır.

Liber Pontificalis 15. yüzyılda aşırı ünlü olmasına rağmen 12. yüzyıla dayanır. Duchesne baskısı da 19. yüzyıla dayanır. Bunun sebebi kitabın papa kayıtlarından oluşan birer derleme olmasıdır. En eski el yazması baskısında bu kitabın ismi Liber episcopalis in quo continentur acta beatorum pontificum Urbis Romae (Roma şehrinin kutsal papalarının eylemlerini içeren piskoposluk kitabı) ve daha sonrasında Gesta veya Chronica pontificum olarak adlandırılmıştır.

Orta Çağ döneminde Hieronymus, Papa I. Damasus (366-383) arasında gerçekleşen sahte mektuplar sebebiyle, Hieronymus Papa Damasus'a kadar tüm bu papa biyografilerinin yazarı sanılıyordu. Daha sonrasında bu derlemenin de genişlemesiyle birlikte Rabanus Maurus ve Opavalı Martin 13. yüzyılda bu kitabın yazarı olarak nitelendirildi. Diğer kaynaklar eski baskılarının Hegesippus ve İrinaios tarafından yazıldığını ve Kayseryalı Eusebios tarafından da devam ettirildiğini söyler.

Modern yoruma göre, Louis Duchesne'nin dediklerine göre Liber Pontificalis azar azar ve sistematik bir şekilde olmadan derlenmişti ve bu kitabın yazarlığı, birkaç kişi dışında (Papa II. Stephanus, Papa I. Nicolaus ve Papa II. Hadrianus'dan Anastasius'a kadar) hiçbir şekilde tutarlı değildi. Duchesne ve diğer rahipler Liber Pontificalis'in başlangıcından Papa III. Felix'e kadar incelemiştir. Buna göre Papa II. Felix'e kadar yapılan derlemeleri sadece tek bir yazar Calatogus Liberianus'tan alıntılarla yazmıştı ve tutarlıydı. Çoğu rahip ve alim Liber Pontificalis'in ilk defa 5 veya 6. yüzyılda derleme olarak basıldığını söylemektedir. Ancak kaynak olarak gösterilen Leonine Catalogue, Catalogus Liberianus'un aksine kayıptır.

Vestiarium'un kullanımı sebebiyle papa kaynakları gösteriyor ki Liber Pontificalis'in ilk derlemecisi veya yazarı papalık katiplerinden birisiydi. Edward Gibbon'un Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi (1788) kitabı Liber Pontificalis'in 8. ve 9. yüzyıl elçi katipleri tarafından yazıldığı konusunda bir fikir birliği oluşturdu. Bu yazarlar arasında Anastasius'un olduğu en önemli bilgilerden biriydi çünkü onun hakkında büyük bir tartışma o zamana kadar sürmüştü.

Duchesne ve diğer rahipler Liber Pontificalis'in ilk baskılarının yazarları arasında Papa Silverius (536-537) ve Papa Konon'un (686-687) hemen ölümünden sonra geçirilen kaynaklar sebebiyle aynı çağda yaşayan bazı katipler olduğunu fakat isimlerinin bilinmediğini söylemektedir.

Liber Pontificalis orijinalinde Roma piskoposları ve onların piskoposlukları döneminde yaşananları içeriyordu. 6. yüzyılda genişlemesiyle birlikte papaların; doğum isimleri, baba isimleri, doğum yeri,seçimden önceki makamları, papalık süreleri, hüküm süresince olan önemli olaylar, teolojik önemli olaylar, dönüm noktaları, papalığa atanma törenleri, ölüm tarihleri, defin yeri yazılmaya başlandı. Buna binaen büyük kampanya ve savaşların yazılması da tarihe ışık tutmuştur.

Papa II. Hadrianus (867-872) Liber Pontificalis'in orijinal baskısında biyografileri olan papaların sonuncusudur. Papa VIII. Ioannes, Papa I. Marinus ve Papa III. Hadrianus'un biyografileri yoktur ve Papa V. Stephanus'un biyografisi eksiktir. V. Stephanus'dan başlayarak 10. ve 11. yüzyıllardaki kitaba konulmuş tarih notları aşırı kısadır ve sadece papalığının başlangıcı ve hüküm süresi net bir şekilde belirtilmiştir.

Liber Pontificalis sadece 12. yüzyılda sistematik bir şekilde düzenlenebildi. Daha öncesinde bazı kaynaklarda papa biyografileri ara ara geçiyordu.

Duchesne'ye göre Petrus Guillermi'nin 1142'de Aziz Gilles Manastırı'nda yazdığı en tutarlı versiyondur. Guillermi'nin versiyonu Alatrili Hugo'nun yeğeni Pandulf gibi papaların bilgilerine eklemeler de yapılarak basılmıştır. Neredeyse orijinal Liber Pontificalis'in harfi harfine yazılmışı ama daha genişletilmiş olanıydı. Bu baskıda Papa IX. Leo'nun istisnai biyografisi, Papa II. Honorius (1124-1130) ve Papa II. Paschalis'dan (1099-118) Papa II. Urbanus'a (1088-1099) önemli notlar vardır.

Duchesne, kendinden daha önce gelen Giesebrecht gibi tarihçilerin Papa VII. Gregorius, Papa III. Victor'dan ve Petrus Pisanus'tan bilgiler almasına rağmen, Papa VII. Gregorius'dan Pandulf'a kadar papalardan biyografik bilgiler almıştır. Bu Papa IV. Martinus'a kadar olan (1281-1285) biyografik bilgiler Opavalı Martin sayesinde tekrar gün yüzüne çıkmış ve Petrus Guillermi'nin yeni baskısına eklenmiştir. Çok büyük şanstır ki aradan 2 yüzyıla yakın geçmelerine rağmen net bir aktarım olabilmiştir.

14. yüzyılın ilk çeyreğinde ismi halen daha bilinmeyen bir yazar Petrus Guillermi'ye IV. Martinus'dan (ö. 1285) Papa XXII. Ioannes'e (1316-1334) kadar bütün papaların biyografilerini bir eklenti olarak eklemiştir. Bu yazar Bernardus Guidonis tarafından yazılan "Chronicon Pontificum" kitabından büyük bilgiler içermektedir.

Bağımsız olarak Papa IV. Hadrianus'un kardinal olan yeğeni Kardinal Boso bu kitabı okudu ve son papadan yani V. Stephanus'dan itibaren gelen papaların biyografik bilgilerini genişletmek istedi. 12. yüzyılda yaşayan Bozo, Papa XII. Ioannes'den Papa VII. Gregorius'ye kadar olan tüm papaların bilgilerini Sutrili Bonizo'nun büyük yardımları sayesinde yazdı. Ayrıca kendi gördüğü ve hüküm süresinde yaşadığı Papa II. Gelasius'tan Papa III. Alexander'a (1179-1181) olan tüm papalar hakkında büyük bilgiler ve notlar verdi (1118- 1119).

Bir bağımsız baskı da Papa IV. Eugenius (1431-1447) döneminde oldu. Papa V. Urbanus'dan (1362-1370) Papa V. Martinus'a (1417-1431) bütün papaların biyografik bilgilerini aynı zamanda Batı Bölünmesi'ni açıklayarak verdi. Ayrıca bu baskı Papa IV. Eugenius'un de destekleriyle yenilendi.

15. yüzyılda yapılmış iki papa biyografi koleksiyonu her ne kadar Liber Pontificalis{'}}in bir devamı olmak için yazılmış olsa da bağımsız kalmak zorunda kaldılar. İlk eklenti Papa XII. Benedictus'tan (1334-1342) V. Martinus'a (1417-1431) veya IV. Eugenius'a kadar idi. İkinci eklenti ise Papa VI. Urbanus'dan (1378-1389) Papa II. Pius'a (1458-1464) kadardı.

Liber Pontificalis ilk defa J. Busæus  tarafından Anastasii bibliothecarii Vitæ seu Gesta adı altında düzenlendi. Yeni bir sürümü ise Anastasius'un Historia ecclesiastica'yı da içeriyordu ve Fabrotti tarafından düzenlenmişti. Bir diğer sürüm ise Papa II. Hadrianus ve Papa VI. Stephanus'u da ekleyerek düzenlenmiştir ve Fr. Bianchini tarafından derlenmiştir (4 baskı, Roma, 1718-1735). Muratori, Bianchini'nin sürümünü XXII. Ioannes'e kadar olan papaları da ekleyerek tekrar bastı. Migne aynı zamanda Bianchini'nin versiyonunu bazı ilaveler ekleyerek yeniden bastı.

Modern zamanlarda Louis Duchesne'nin hem eleştiri hem de derlemesi satılmaktadır. Duchesne'nin versiyonu ve Theodor Mommsen'in versiyonu (Gestorum Pontificum Romanorum pars I. Liber Pontificalis) son zamanlarda çıkmıştır. Mommsen'in versiyonu tamamlanmamış olmasına karşın Duchesne'nin Liber Pontificalis'i fazlasıyla tutarlı ve satılan bir kitap olmuştur. Duchesne aynı zamanda 1044-1187 yılları arasında yazılmış Annales Romani'den de alıntılar yapmıştır ki böylece onun versiyonu fazlasıyla geniş olmuştur. 20. yüzyıla kadar sürekli düzenlenip basılmıştır.

• Papalar listesi

• Raymond Davis, The Book of Pontiffs (Liber Pontificalis). Liverpool: University of Liverpool Press, 1989. ISBN 0-85323-216-4 (an English translation for general use, but not including scholarly notes).
  • Raymond Davis, The Book of Pontiffs (Liber Pontificalis). Second Edition. Liverpool: University of Liverpool Press, 2000. ISBN 0-85323-545-7 Stops with Pope Constantine, 708-715. Contains an extensive and up to date bibliography,
  • Raymond Davis, "The Lives of the Eighth Century Popes" Liverpool: University of Liverpool Press, 1992. From 715 to 817.
  • Raymond Davis, "The Lives of the Ninth Century Popes" Liverpool: University of Liverpool Press, 1989. From 817 to 891.
• Louise Ropes Loomis, The Book of Popes (Liber Pontificalis). Merchantville, NJ: Evolution Publishing. ISBN 1-889758-86-8 (Reprint of the 1916 edition. Stops with Pope Pelagius, 579-590. English translation with scholarly footnotes, and illustrations).

• Anastasii Bibliothecarii Historia, de vitis romanorum pontificum a b. Petro apostolo usque ad Nicolaum I nunquam hactenus typis excusa. Deinde Vita Hadriani II et Stephani VI 30 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; full view of the 1602 editio princeps.
• Full text from The Latin Library14 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. until Pope Felix IV (526–530)
• Full text from Fontistoriche 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. after Pope Felix IV (526–530)
• Full Latin text of best reading of different manuscripts 9 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• English Translation (Loomis, Louise Ropes 1916)