Müşebbihe
Müşebbihe ya da Teşbîh,[1] İslâm dininde Allah'ı yaratılmış olanların sıfatlarıyla anan ve kendisinin yarattıklarına benzeten i'tikat mensuplarının oluşturdukları i'tikadî mezheplerin tamamına mal olan bir tâbirdir. Günümüzde ise İslâm dini itikadî mezhepleri içerisinde, ne Şiîlik mezhepleri arasında ne de Sünnîlikte mensubu kalmamış olan bir i'tikattır. Tarihte Gâl’îyye'den olduğu kabul edilen siyâsî mezheplerin çoğu itikadî açıdan bu mezhebin takipçileriydiler.[2] Mûsevîlik'te bahsi geçen Yahveh ise "Müşebbihe" i'tikadının bir örneğini teşkil etmektedir.[3]
| Makale serilerinden |
 |
Antropomorfik benzetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Benzetme genel olarak insani vasıflarla yapılır. (Antropomorfizm) teşbih, benzetmek anlamındadır.[4] Müşebbih de teşbih kelimesinden türer ve benzetenler anlamına gelir. Fırkanın bu ismi almasının nedeni Allah'ı insan veya diğer yaratıklara benzetmeleri veya onun sıfatlarını çeşitli şeylere benzetmeleridir.[5]
Ayrıca, insanlarınki gibi olmasa da Kur'ân'da geçen şekliyle Allah'ın organlarının (el, yüz) bulunduğuna inanan görüşler de bu fırkanın içinde sayılır.[5] Sünni kelâmcılara göre bu ifadeler mecazidir.
Müşebbihe grubunun temel düşüncelerinin Cehm bin Safvan'ın Allah'ın subuti sıfatlarını inkâr etmesine tepki olarak doğduğu düşünülür.[5] Müşebbihe kendi içinde birçok farklı gruba ayrıldığı gibi, Müşebbihe'nin temel düşüncelerini veya benzerlerini barındıran diğer gruplar da Müşebbihe'nin içinde ele alınır.
Müşebbihe'den olan İslâm dinî i'tikadî mezhepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Müşebbihe (Antropoteizm)
- Hulmân’îyye
- Mücessime (Enkarnasyon)
- Bû’ Müslim’îyye
- Hattâb’îyye
- Bezîg'îyye
- Hattâb’îyyet-ûl Mutlâka
- Muammer'îyye
- Umeyr'îyye
- Mufaddal'îyye
- Muhammise
- Cevâlik'îyye
- Rum Abdalları
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça ve dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "ÖMER FARUK HARMAN, TDV İslâm Ansiklopedisi, TEŞBİH maddesi (Zâtı, sıfatları ve mâbud oluşu yönünden Allah ile yaratılmışlar arasında benzerlik kurma anlamında terim), 40. cilt, s. 560-563, İstanbul, 2011". 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020.
- ^ Mustafa Öz, Mezhepler Tarihi ve Terimleri Sözlüğü, Ensar, İstanbul, 2011.
- ^ Dursun, Turan, Din Bu 1: Tanrı ve Kur'an, Kaynak Yayınları, 2012.
- ^ "teşbih", TDK Güncel Sözlük 5 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 16 Haziran 2007
- ^ a b c "Müşebbihe", ansar.de 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL erişim tarihi: 16 Haziran 2007
 | İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |