Marcus Garvey
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ekim 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Marcus Mosiah Garvey (d. 17 Ağustos 1887, St. Ann's Bay, Jamaika - ö. 10 Haziran 1940, Londra, İngiltere), ABD'de ilk önemli Siyah hareketini (1919-1926) örgütleyen Jamaikalı Siyah önder.
Ancak 14 yaşına değin okula gidebildiğinden, kendi kendini yetiştirdi. Gençlik yıllarında Orta Amerika'yı dolaştı; 1912-1914 arasında Londra'da yaşadı. Ardından, Jamaika'ya dönerek bir grup arkadaşıyla birlikte Dünya Siyahlarını Geliştirme Birliği Universal Negro Improvement Association (UNIA) olarak anılan Dünya Siyahlarını Geliştirme ve Koruma Derneği ve Afrika Toplulukları Birliği'ni kurdu. (1 Ağustos 1914) Birlik hedeflerinin yanı sıra Afrika'da Siyahların yönetiminde bir ülke kurmayı amaçlıyordu.
Jamaika'da harekete yeterli destek sağlayamayınca 1916'da ABD'ye giden Garvey, çok geçmeden Harlem'de ve Kuzey'deki öteki gettolarda UNIA'nın şubelerini açtı. 1919'a gelindiğinde 2 milyona ulaştığını öne sürdüğü UNIA üyeleri arasında Siyah Musa olarak büyük saygınlık kazandı. Harlem'de bulunan, UNIA'ya ait Liberty Hall'un kürsüsünden yaptığı konuşmalarda renginden onur duyan yeni bir siyah insan temasını işledi. Negro World adlı gazetesinde Siyah kahramanların başarılarını ve Afrika kültürünün parlaklığını vurguladı. Siyahların ancak ekonomik olarak güçlü olduklarında saygı göreceğini ileri sürerek beyazların egemenliğindeki kapitalist ilişkiler çerçevesinde, ama bağımsız bir ekonomik güç oluşturmanın gerekliliğini savundu.
1920'de 25 ülkeden temsilcilerin katılımıyla Liberty Hall'da düzenlenen uluslararası toplantıya başkanlık ederek gücünün doruğuna ulaştı. Bu toplantının ardından Harlem sokaklarında 50 bin kişinin katıldığı görkemli törenin başında yer aldı. Ama iş yaşamındaki başarısız girişimleri ve beyaz ırkçı Ku Klux Klan'ı bile onaylamaya varan ırksal saflık ve ayrılık öğretisi yüzünden işçi önderi A. Philip Randolph ile Siyahları Geliştirme Ulusal Derneği'nin (NAACP) başkanı W.E.B. Du Bois gibi kendilerini kabul ettirmiş Siyah önderler arasında düşmanlar kazandı. 1922'de öteki bazı UNIA üyeleriyle birlikte Black Star Line şirketine ait hisse senetlerinin satışıyla ilgili bir yolsuzluğa karışınca gücünü hızla yitirdi. Bu olay nedeniyle 5 yıl hapse mahkûm oldu. İki yıl hapiste kaldıktan sonra, 1927'de Başkan Calvin Coolidge'in cezasını indirmesiyle serbest bırakıldı ve sınır dışı edildi. ABD dışında hareketi canlandırmayı başaramadı. Yaşamına ilişkin başlıca kaynak, Edmund David Cronon'un Black Moses (1955; Siyah Musa) adlı kitabıdır.
