Nezihe Meriç
| Nezihe Meriç | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 28 Şubat 1924 Gemlik, Bursa, Türkiye |
| Ölüm | 18 Ağustos 2009 (84 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Türk |
Nezihe Meriç (d. 1924, Gemlik - ö. 18 Ağustos 2009, İstanbul), Türk yazardır.
Türk edebiyatında 1950 kuşağının önemli öykücülerinden birisidir.[1] Öykünün yanı sıra romanlar, oyunlar, çocuk kitapları yazdı. Eserlerinde 1970'li yıllardaki siyasi savrulmaları öyküleştirdi; kadın ve çocuk sorunlarına eğildi. Türk edebiyatının ilk kadın öykücüleri arasında yer alarak başka kadınların önünü açtı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1924'te Gemlik'te doğdu. Babası karayolu mühendisi Halis Bey, annesi Fatma Muattar Hanım'dır.[2] Çocukluğu Anadolu'nun değişik kentlerinde geçti. Ortaokulu Kırşehir'de, liseyi 1943'te Eskişehir Lisesi'nde tamamladı.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde önce Türkoloji, sonra Felsefe bölümünde okudu.[2] 1945'te öğrenimini yarıda bırakarak üniversiteden ayrıldı.
Üniversite eğitimini bıraktıktan sonra Verda Ün'den piyano dersleri almış olan Meriç, sekiz yıl Heybeliada İlkokulu'nda müzik öğretmenliği görevinde bulundu. 1952 – 1972 yılları arasında Şengil'in çıkardığı Dost dergisi ve Dost Yayınları'nı yönetti.
1956 yılında yazar Salim Şengil ile evlendi. Bu evlilikten Aslı adında bir kızı oldu (1962). Dost Yayınları'nda Nazım Hikmet'in bir kitabını yayımladıkları için hapis cezasına çarptırıldı. 1968-1974 arasında kaçak hayatı yaşadı. 1974 yılında çıkan genel af ile özgürlüğüne kavuştu ve İstanbul'a yerleşti.
İlk yazısı üniversitede öğrenci olduğu sırada İstanbul Dergisi'nde yayımlandı. Ümit başlıklı bu yazısı 15 Şubat 1945'te N. Ufuk imzasıyla çıkmıştı. Okulu bıraktıktan sonra edebiyatla ilgilendi. İlk öyküsü Bir Şey ise Seçilmiş Hikayeler Dergisi'nde, ikinci öyküsü Ümit Fakirin Ekmeği ise Yeditepe dergisinde yayımlandı. Seçilmiş Hikâyeler Dergisi'ni çıkaran Salim Şengil onunla tanışarak Nezihe Meriç'in öykülerinden oluşan bir özel sayı yayımladı. Yazar, on dört öyküsünü içeren ilk öykü kitabı Bozbulanık'ı 1953'te yayımladı.
İlk romanının taslağını oluşturmak için 1960 yılında İstanbul'a giderek 25 gün Polenezköy'de çalıştı. Korsan Çıkmazı adlı roman, 1962 Türk Dil Kurumu Ödülü'ne değer görüldü.
1967'de yazdığı Sular Aydınlanıyordu adlı oyun, 1968-1971, 1987-1988 1991-1992 sezonlarında Devlet Tiyatroları'nda, 1976-1977 ve 1994-1994 sezonlarında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahnelendi. Yedi yıl sonra göç sorununu ele alan Sevdican ve mutluluğu arayan iki kadının dramını anlatan Çın Sabahta'yı yazdı. Sevdican, Almanya'da Vestfelaya Eyalet Tiyatrosu'nun repertuvarına girdi dört yıl oynandı. Çın Sabahta ise Ankara Devlet Tiyatrosu ve İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından sahnelendi.[2]
Bir Kara Derin Kuyu adlı öykü kitabı ile 1990 Sait Faik Armağanı, Yandırma ile 1998 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü, 2007’de ise Mersin Kenti Edebiyat Ödülü’nü aldı.
1990'lı yıllarda çocuk kitapları yazmaya ağırlık verdi.1992-1998 arasında yedi kitaplık "Küçük Bir Kız Tanıyorum" dizisi, bu dönemde yazdığı çocuk kitaplarındandır.
Kanser tedavisi görmekte olan Meriç, 18 Ağustos 2009'da İstanbul, Etiler'deki evinde öldü. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Eleştiri
[değiştir | kaynağı değiştir]Nezihe Meriç, eleştirmenlere göre, "toplu yaşayışlarda bile kendi iç yalnızlığını sürdüren genç kız ve kadınları anlatmadaki başarısı ve şiirli havasıyla" ön plana çıktı. Yapıtlarında kadın ve çocuk sorunlarına yoğunlaştı. ABD, Almanya, Fransa ve Rusya'da basılan çeşitli öykü antolojilerinde öykülerine yer verildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Öykü
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bozbulanık (1953)
- Topal Koşma (1956)
- Menekşeli Bilinç (1965)
- Dumanaltı (1979)
- Bir Kara Derin Kuyu (1989)
- Boşlukta Mavi (1992)
- Yandırma (1998)
- Gülün İçinde Bülbül Sesi Var (2008)
- Çisenti
Roman
[değiştir | kaynağı değiştir]- Korsan Çıkmazı (1961)
- Alacaceren (2003)
- Boşlukta Mavi
Oyun
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sular Aydınlanıyordu (1970)
- Sevdican (1984)
- Çın Sabahta (1984)
Çocuk Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alagün Çocukları (1976)
- Küçük Bir Kız Tanıyorum dizisi (7 kitap, 1991-1998 arasında)
- Dur Dünya Çocukları Bekle (1992)
- Ahmet Adında Bir Çocuk (1998)
Anı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çavlanın İçinde Sessizce (2004)
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türk Dil Kurumu (1962, Korsan Çıkmazı)
- Sanat Sevenler Derneği (1969, Sular Aydınlanıyordu)
- Sait Faik Hikâye Armağanı (1990, Bir Kara Derin Kuyu)
- Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (1998)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Akatlı, Füsun (1994). "1980 Sonrası Edebiyatımızda Kadın". Kadın Araştırmaları Dergisi. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2022.
- ^ a b c Hilmioğlu, Sevim (2004). "Nezihe Meriç'in hayatı, sanatı ve eserler". Selçuk ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sennur Sezer, Nezihe Meriç, Yaşamı Savunur, Radikal Gazetesi Kitap Eki, 22.08.2008 8 Mayıs 2008[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.