Osman Turan

Osman Turan (1914, Çaykara, Trabzon - 17 Ocak 1978, İstanbul), Türk tarih profesörü, akademisyen ve siyasetçi. Selçuklu İmparatorluğu hakkında detaylı incelemeler ve araştırmalar yapmıştır. Selçuklu üzerine yaptığı çalışmalar İslam Ansiklopedisi gibi yerlerde yayımlanmış ve uluslararası tarih camiasında tanınmasına olanak sağlamıştır.

1914 yılında doğdu. Trabzon'un Çaykara kazasının Soğanlı köyünde Kurunoğulları (veya Koronoğulları) adı ile anılan bir aileden gelmektedir.^[1] Babası, Birinci Dünya Savaşı'na katılarak Kafkas Cephesi'nde ölen Hasan Ağa'dır. Osman Turan; ilkokulu Çaykara'da bitirdi. Liseye Trabzon'da başladı fakat Ankara'da bitirdi. 1940 senesinde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden mezun oldu.^[1] Oniki Hayvanlı Türk Takvimi adlı teziyle doktorluk payesini aldı. Doktora jürisinin başkanı Ord. Prof. Dr. Fuad Köprülü idi. 1944'te doçent oldu ve Türk-İslâm Tarihi dersleri okutmaya başladı. 1948-1950 yılları arasında Londra ve Paris'te araştırmalarda bulundu. 1951'de profesörlüğe yükseldi.^[1] 1954 senesinde Demokrat Parti Trabzon listesinden milletvekili seçildi ve 27 Mayıs 1960'a kadar bu vazifede kaldı. Yassıada'da 17 ay hapis yattı. 1964'te Adalet Partisi Genel Başkan Yardımcısı seçilen ve 1965'te tekrar Trabzon'dan milletvekili olan Turan, 1969'da siyasetten tamamen çekildi.^[1] 1972 yılında da profesörlükten emekli olan Osman Turan 17 Ocak 1978 tarihinde öldü. Prof. Dr. Osman Turan Sultan II. Abdülhamid'in torunu Nemika Sultan'ın kızı Satıa Hanımsultan (1927-2003) ile evliydi.^[1]

Yakınları tarafından "Ciddi ilim adamı formasyonu, sağlam karakteri, yüksek medeni cesareti, doğrulu ve tok sözlülüğü, çok geniş fikri ihata kabiliyeti, Türklükle ilgili geniş ve sağlam bilgisi, muktedir kalemi ile tanınmış bir ilim adamı"^[2] olarak tarif edilen Turan; İngilizce, Fransızca, Arapça ve Farsça biliyordu.^[2] Türk Ocakları Genel Merkezi'nin Ankara'ya nakli üzerine 1959'da yapılan kurultayda genel başkan seçildi. Türk Yurdu Mecmuası'nı yepyeni bir muhteva ve ruhla çıkararak Türkiye'nin en popüler okunan fikir dergisi haline getirdi.^[2] Yassıada'ya sevkedilince bir süre Türk Ocakları'ndan ayrı kaldı.

• 1941 - Oniki Hayvanlı Türk Takvimi (Doktora Tezi)
• 1944 - Orta Zaman Türk Devletlerinde Türkçe Unvanlar (Doçentlik Tezi)
• 1944 - Müsâmeretü’l-Ahbâr (Moğollar Zamanında Türkiye Selçukluları Tarihi) (Tercüme)
• 1953 - Tarihi Kronolojinin Esasları (Tercüme)
• 1954 - İstanbul'un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler
• 1958 - Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar Metin, Tercüme ve Araştırmalar
• 1964 - Türkiye'de Manevi Buhran Din ve Laiklik
• 1964 - Kızıl Tehlike (M. Şevket Eygi ve Peyami Safa ile beraber)
• 1964 - Türkiye'de Komünizmin Kaynakları
• 1964 - Türkiye'de Komünizm Kaynakları ve Kültür İhtilali İlaveli
• 1965 - Selçuklular Tarihi ve Türk - İslam Medeniyeti
• 1968 - Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi
• 1969 - Türkiye'de Siyasi Buhranın Kaynakları
• 1971 - Selçuklular ve İslamiyet
• 1971 - Selçuklular Zamanında Türkiye
• 1973 - Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi
• 1973 - Türkler Anadolu'da
• 1980 - Tarih Akışı İçinde Din ve Medeniyet
• 1980 - Vatanda Gurbet
• 2010 - Makaleler (Haz. Doç. Dr. Altan Çetin ve Bilal Koç) (Selçuklu Tarihi Araştırmaları adlı ile 2014'te tekrar basıldı)
• 2014 - "Kunlar ve Eski Türkler" (Haz. Doç. Dr. Altan Çetin ve Bilal Koç)

• Bahattin Yediyıldız, Fahri Unan ve Yücel Hacaloğlu (ed.), (1998) Ölümünün 20. Yılı Münasebetiyle Prof. Osman Turan'ın Eserinde Tarih ve Tarihçi İlişkileri İlmi Toplantısı, Ankara 15-16 Mayıs 1998 Tebliğler ve Tartışmalar, Ankara: Türk Yurdu Yayınları
• Nurdan Demirci (1998), Prof. Dr. Osman Turan'ın Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, ISBN 9754511225
• Ali Birinci (2008), "Bir Tarihçinin Portresi Osman Turan'in Hayatı ve Eserleri", İsmail Kara (ed.), 30. Vefat Yıldönümünde Büyük Tarihçi Osman Turan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi

• "Osman Turan" Web sitesi