Solgun Ateş
Solgun Ateş (özgün adı: Pale Fire), Vladimir Nabokov'un 1962 tarihli bir romanıdır. Roman, kurgusal şair John Shade tarafından yazılan "Pale Fire" adlı 999 satırlık bir şiir olarak Shade'in komşusu ve akademik meslektaşı Charles Kinbote tarafından yazılan bir önsöz, uzun bir yorum ve indeks ile birlikte sunulur ve bu unsurlar birlikte, her iki kurgusal yazarın da merkezi karakterler olduğu bir anlatı oluşturur. Nabokov, Pale Fire'ı 1960-61'de, Lolita'nın başarısı sayesinde finansal olarak bağımsız olarak öğretmenliği bırakıp Avrupa'ya dönmesinden sonra yazdı.[1][2] Romana Nice'de başlamış ve İsviçre'nin Montreux şehrinde tamamlamıştır.[3]
Pale Fire'ın alışılmadık yapısı edebiyat çevresinde çok dikkat çekti ve genellikle önemli bir üstkurmaca [4][5] örneği olarak gösterildi. Aynı zamanda poioumenon olarak da adlandırıldı.[6] Çok çeşitli yorumlar ve çok sayıda yazılı eleştiri yapıldı. Edebiyat bilgini Pekka Tammi 1995'te 80'den fazla çalışma olduğu tahmin etmiştir.[7] Nabokov uzmanı Brian Boyd, kitabı "Nabokov'un en mükemmel romanı" olarak adlandırdı.[8] Eleştirmen Harold Bloom da kitabı "kendi dehasının en kesin kanıtı ... bu olağanüstü güç gösterisi" olarak nitelendirdi.[9]
Roman yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitabe ve içindekiler tablosuyla başlayan roman, kurgusal John Shade'in 999 satırlık dört kantoluk bir şiirinin ("Pale Fire") Charles Kinbote tarafından yayınlanması şeklinde kurgulanmıştır. Kinbote'un yorumu, şiirin çeşitli numaralı satırlarına notlar şeklinde görülür. Kinbote burada eleştirel aygıtının geri kalanında şiiri çok az açıklar. Bunun yerine kendi endişelerine odaklanarak olay örgüsünün ne olduğunu kanıtlayan şeyleri parça parça ifşa eder ve bunların bazıları birçok çapraz referansı takip ederek birbirine bağlanabilir. Espen Aarseth, Pale Fire'ın "yorumlar ve şiir arasında atlayarak doğrudan veya çok yönlü olarak okunabileceğini" belirtir.[10] Böylece anlatım çizgisel olmasa ve çok boyutlu olsa da okuyucu yanlış yorumlama riskine girmeden romanı çizgisel bir tarzda okumayı seçebilir.[11]
Kinbote ve Shade arasındaki etkileşim, Şubat'tan Temmuz 1959'a kadar yaşadıkları New Wye, Appalachia'daki hayali küçük üniversite kasabasında gerçekleşir. Kinbote, yorumunu o zamandan Ekim 1959'a kadar Utana'nın aynı derecede hayali batı kasabası Cedarn'daki bir turist kulübesinde yazar. Her iki yazar da daha önceki birçok olayı anlatır. Çoğunlukla Shade, New Wye'daki ve Kinbote, New Wye'daki ve Avrupa'daki, özellikle Zembla'nın "uzak kuzey ülkesindeki" olayları anlatır.
Başlığın açıklaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Nabokov'un kendisinin de belirttiği gibi,[12] John Shade'in şiirinin başlığı Shakespeare'in Atinalı Timon'undandır: "Ay arsız bir hırsızdır / Ve soluk ateşini güneşten aşırır" (Perde IV, sahne 3). Genellikle yaratıcılık ve ilham hakkında bir metafor olarak alınan bir satırdır. Kinbote, pasajı alıntılar.
Bazı eleştirmenler kitabın başlığının, Hamlet'te ikincil bir referansa dikkat çekerek Hayalet'in, ateş böceğinin "'etkisiz ateşini söndürmek için can attığı'' (Perde I, sahne 5) bölüme dikkat çeker.[13]
Başlıktan ilk önce önsözde bahsedilir: "Onu, parlak bir sabah verandamdan, yakma fırınının soluk ateşinde bir yığını [şiirin taslaklarının dizin kartlarını] yakarken gördüğümü hatırlıyorum. . ."
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Norman Page'e göre Pale Fire, Nabokov'un tüm romanları gibi çeşitli eleştirilere neden oldu.[14] Mary McCarthy'nin incelemesi [15] son derece övgü doludur; Vintage baskısı ön kapakta bundan alıntı yapar.[16] McCarthy gizli referansları ve bağlantıları açıklamaya çalışmıştır. Dwight Macdonald, kitabın "okunamaz" olduğunu ve hem kitabın hem de McCarthy'nin incelemesinin Kinbote kadar bilgiç olduğunu söyleyerek yanıt vermiştir.[17] McCarthy gibi Anthony Burgess da kitabı övmüştür.[18] Alfred Chester ise kitabı "tam bir enkaz" olarak kınamıştır.[19]
Diğer bazı incelemeler,[20] kitabın hicivini ve komedisini övmüş ancak zorluğuna dikkat çekmiş ve konusunu önemsiz bulmuştur.[21][22] Kimisi, yazarın sanatının "sadece bir kibitzer zevki" sunduğunu söylemiştir.[23] Macdonald, McCarthy'ninki dışında gördüğü incelemeleri "ihtiyatlı bir şekilde olumsuz" olarak nitelendirir.[17] Çeşitli eleştirilere rağmen kitap 2005 yılında 1923'ten beri yayınlanan en iyi 100 İngilizce roman listesine dahil edilmiştir.[24]
Modern Library En İyi 100 Roman listesinde 53. sırada yer alan roman Amerikalı edebiyat eleştirmeni Larry McCaffery'nin 20th Century's Greatest Hits: 100 English-Language Books of Fiction listesinde ise 1. sırada yer almıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Shade and shape in pale fire". www.libraries.psu.edu. 30 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Synthesizing artistic delight: the lesson of pale fire". www.libraries.psu.edu. 6 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2021. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "THE COMPOSITION OF NABOKOV'S PALE FIRE" (PDF). Nabokov Online Journal. IX. 2015. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ The Metafictional Muse: The Works of Robert Coover, Donald Barthelme, and William H. Gass. University of Pittsburgh Press. 1982. s. 21. ISBN 0-8229-3462-0. Erişim tarihi: 18 Eylül 2009. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Metafiction: The Theory and Practice of Self-Conscious Fiction. Methuen & Co. January 1984. ss. 15, 85. ISBN 0-416-32630-7. Erişim tarihi: 18 Eylül 2009. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ The History of English Literature. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. 1989. s. 372. ISBN 0-674-39664-2. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Vladimir E. Alexandrov, (Ed.) (1995). "Pale Fire". The Garland Companion to Vladimir Nabokov. Garland Publishing. ss. 571-585. ISBN 0-8153-0354-8. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Jane Grayson; Arnold McMillin, (Ed.) (2002). "Nabokov: A Centennial Toast". Nabokov's World. Volume 2: Reading Nabokov. Palgrave. s. 11. ISBN 0-333-96417-9. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Bloom, Harold (2003). Genius: A Mosaic of One Hundred Exemplary Creative Minds. Grand Central Publishing. ISBN 0-446-69129-1.
- ^ Cybertext: Perspectives on Ergodic Literature. The Johns Hopkins University Press. 1997. s. 8. ISBN 0-8018-5579-9. Erişim tarihi: 2 Nisan 2010. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Beyond Suspicion: New American Fiction Since 1960. University of Pennsylvania Press. 1996. s. 74. ISBN 978-0-8122-3059-8. Erişim tarihi: 18 Eylül 2009. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Books and Authors: Nabokov's Plums". The New York Herald Tribune. 17 Haziran 1962. s. 5. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Vladimir Alexandrov, (Ed.) (1995). "Nabokov and Shakespeare: The English Works". The Garland Companion to Vladimir Nabokov. Garland Publishing, Inc. ss. 509-510. ISBN 0-8153-0354-8. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r eksik|soyadı1=(yardım) See also references therein. - ^ Page, Norman, (Ed.) (1982). Vladimir Nabokov: The Critical Heritage. 1997. Routledge and Kegan Paul. s. 29. ISBN 0-415-15916-4. Erişim tarihi: 19 Ocak 2008.
- ^ "A Bolt from the Blue". The New Republic. 4 Haziran 1962. 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Revised version in Mary McCarthy (2002). A Bolt from the Blue and Other Essays. New York: The New York Review of Books. ss. 83-102. ISBN 1-59017-010-5. - ^ The quotation is "a creation of perfect beauty, symmetry, strangeness... one of the very great works of art of this century".
- ^ a b "Virtuosity Rewarded, or Dr. Kinbote's Revenge". Partisan Review: 437-442. Yaz 1962. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Partially reprinted in Page, Critical Heritage, pp. 137–140 - ^ "Nabokov Masquerade". Yorkshire Post. 15 Kasım 1962. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Partially reprinted in Page, Critical Heritage, p. 143. - ^ "Pale Fire, by Vladimir Nabokov". Commentary. November 1962. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Reprinted in Looking for Genet: Literary Essays and Reviews. Black Sparrow Press. 1992. ISBN 0-87685-872-8. Yazar|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Quoted by Page, Critical Heritage, p. 29. - ^ "In an Elaborate Spoof, Nabokov Takes Us to the Never-Never Land of Zembla". www.nytimes.com. 1962. 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2018.
- ^ "Review of Pale Fire". Reporter: 42, 44-45. 7 Temmuz 1962. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Partially reprinted in Page, Critical Heritage, p. 140. - ^ "It's Hard to Name This Butterfly!". Sunday Telegraph. 11 Kasım 1962. s. 6. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Reprinted in Page, Critical Heritage, pp. 142–143. - ^ "Zemblances". New Statesman: 671-672. 9 Kasım 1962. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) Reprinted in Page, Critical Heritage, pp. 144–148 - ^ "Pale Fire (1962), by Vladimir Nabokov". TIME. 16 Ekim 2005. 26 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2010. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım)
Dış bağlantılar ve Ek Okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- BBC Radio 3 tarafından 2004 yılında yayınlanan Pale Fire radyo uyarlamasının özeti 23 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Eleştiri 30 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Zembla'da, Uluslararası Vladimir Nabokov Derneği'nin web sitesi). Pale Fire'ın bir kronolojisini ve Nabokov'un çalışmaları üzerine diğer yazıların yanı sıra bu konuda birçok makale içerir.
- Bach fügü ve kelebeğe benzetilen Etkileşimli Hipermedya Pale Fire [Shockwave Player gereklidir]
