Sakigiller

Pitheciidae
Chiropotes
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Primates Alt takım: Haplorhini İnfra takım: Simiiformes Parvo takım: Platyrrhini Familya: Pitheciidae Mivart, 1865
Sınıflandırma
Metne bakınız.

Sakigiller (Pitheciidae), Yeni Dünya maymunları grubundan bir primat familyası.

Güney Amerika'nın kuzeyinde ve ortasında yaşayan bu familya iki alt familyaya ayrılır; Callicebinae alt familyası sadece Callicebus cinsini içerir, Pitheciinae alt familyası ise Pithecia, Chiropotes ve Cacajao cinslerini kapsar. Familyaya 43 yaşayan türün yanında birde soyu tükenen Xenotrichini de dahildir.

Sakigilerin boyu 23 – 57 cm arası ve çoğu türlerde kuyruk neredeyse tekrar bir o kadar uzunluktadır. Sadece uakari cinsinin kuyruğu vücudunun yarı uzunluğu kadardır. Ağırlıkları 0,5 - 3,5 Kg arası ve sık tüylü postlarının rengi siyah, gri, kahverengi ve beyaz arası değişir. Yüzleri kısmen çıplak olabilir. Tutunmak değil, sadece dengeyi sağlamak için kullandıkları kuyrukları da post ile kaplıdır.

Sakigiller sadece Güney Amerika'da yaşar. Çoğu türler Amazonas bölgesinde, Kolumbiya'nın güneyinden Bolivyaya ve Brezilyaya kadar varan bir alanda yaşar. Sadece Callicebus cinsine ait birkaç tür Brezilyanın güneydoğusunda da yaşar. Çeşitli orman türlerinde yaşamaktalar; tropik yağmur ormanlarında, dağlık ve kuru ormanlarda rastlanabilirler.

Sakigiller ağaçta yaşayan gündüz faal maymunlardır. İyi tırmanırlar ve ömürlerinin büyük bir kısmını ağaçta geçirirler. Dört ayak üzerinde yürür ve türden türe farklı miktarda atlayarak da ilerlerler.

Farklı büyüklükte gruplar içerisinde yaşarlar; titiler ve sakiler ömür boyu bir eşe sadık kalır, sakallı sakiler ve uakariler ise 50 bireye kadar üyesi olabilen gruplar içinde yaşar. Bu büyük gruplar gıda aramaya çıkıldığında daha küçük gruplara bölünür ve akşam uyumak için tekrar bir araya gelir.

Aralarında birçok farklı sesler ile iletişim kurarlar. En çok dikkati çeken sesler ince çığlıklar ve kuş ötüşünü andıran sesleridir.

Sakigiller hepçil olsalar da, beslenmelerinin büyük kısmı bitkisel gıdadan oluşur. Titi cinsi neredeyse sırf meyve ile beslenir, diğer cinsler ise sert kabuklu meyveleri ve çekirdekleri tercih eder. Bütün cinsler az bir oranda böcek ve diğer küçük hayvanlarla da beslenir.

Sakigiller 5 - 6 ay süren bir gebelik sonrası tek bir yavru (nadir olarak ikiz) doğurur. Callicebus cinsinde yavruya bakma sorumluluğu babaya aittir. Bu davranış familyanın diğer cinslerinde yoktur ama Yeni Dünya maymunlarına ait Aotidae ve Callitrichidae'de de vardır. Birkaç ay sonra emzirme kesilir ve bir iki yıl içinde yavru ergenleşir. Tutsak bireyler 25 - 35 yaşlarına kadar varır.

Sakigiller Yeni Dünya maymunları (Platyrrhini) arasında yer alır. En yakın akrabaları Atelidaedir. Familya 4 cinse ayrılan 43 yaşayan türden meydana gelmekte. Nesli tükenen Xenotrichini'de Callicebus cinsinin yakın akrabaları olarak bu familyaya koyulur.

• Callicebus
  • Callicebus oenanthe
  • Callicebus baptista
  • Callicebus olallae
  • Callicebus caligatus
  • Callicebus brunneus
  • Callicebus coimbrai
  • Callicebus cinerascens
  • Callicebus aureipalatii
  • Callicebus torquatus
  • Callicebus dubius
  • Callicebus hoffmannsi
  • Callicebus lucifer
  • Callicebus personatus
  • Callicebus barbarabrownae
  • Callicebus bernhardi
  • Callicebus modestus
  • Callicebus purinus
  • Callicebus moloch
  • Callicebus cupreus
  • Callicebus regulus
  • Callicebus lugens
  • Callicebus medemi
  • Callicebus nigrifrons
  • Callicebus stephennashi
  • Callicebus melanochir
  • Callicebus pallescens
  • Callicebus donacophilus
  • Callicebus discolor
  • Callicebus ornatus
• Xenotrichini tahminen bin yıl evvel nesli tükenen bir maymun grubu:
  • † Xenothrix mcgregori
  • † Paralouatta varonai
  • † Antillothrix bernensis
• Cacajao yüzlerinin çıplak olması ortak özelliklerinden biridir:
  • Cacajao calvus
  • Cacajao melanocephalus
  • Cacajao hosomi
  • Cacajao ayresi
• Chiropotes
  • Chiropotes albinasus
  • Chiropotes satanas
  • Chiropotes chiropotes
  • Chiropotes israelita
  • Chiropotes utahickae
• Pithecia
  • Pithecia pithecia
  • Pithecia monachus
  • Pithecia irrorata
  • Pithecia albicans
  • Pithecia aequatorialis

• Animal Diversity Web'de bilgiler23 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Wikimedia Commons'ta Sakigiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Sakigiller ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

• Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie, Springer-Verlag 2003, ISBN 3-540-43645-6
• D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005, ISBN 0-8018-8221-4