Ragıp Zarakolu
| Ragıp Zarakolu | |
|---|---|
| Doğum | 1948 (75-76 yaşında) Büyükada, İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Yazar, çevirmen, yayıncı, aktivist |
| İkamet | İsveç |
| Vatandaşlık |  Türkiye İsveç |
| Etkin yılları | 1968-günümüz |
| Evlilikler |
|
| Çocuklar | 2 |
Ragıp Zarakolu (1948, İstanbul), Türk insan hakları aktivisti, gazeteci ve yayımcı.
Eşi Ayşe Nur Zarakolu ile birlikte kurdukları Belge Yayınları aracılığıyla yayımladıkları kitaplar ve makaleler ile düzenledikleri konferanslarda genellikle Türkiye'deki azınlıklar konusunu ele aldılar. Bununla bağlantılı süreçlerde haklarında 50'in üzerinde dava açıldı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1948'de babası Remzi Zarakolu'nun (1902-1968) kaymakam olarak görev yaptığı Büyükada'da doğdu. Kabataş Erkek Lisesi'nden ve 1965 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nden mezun oldu.[1] Doktora çalışmaları, 12 Mart Muhtırası ve hocası Cavit Orhan Tütengil'in öldürülmesi nedeniyle iki kez yarım kaldı.
Yazın hayatına 1968 yılında Ant ve Yeni Ufuklar dergilerinde başladı. 1971 yılında Uluslararası Af Örgütü ile bağlantıda olduğu gerekçesiyle 5 ay boyunca tutuklu kaldı, hakkında (1991 yılına kadar sürecek olan) yurt dışına çıkış yasağı getirildi. Ho Chi Minh hakkındaki bir yazısı nedeniyle 1972 yılında hapis cezası aldı ve 1974'e kadar hapiste kaldı.
Eşi Ayşe Nur Zarakolu ile 1977 yılında Belge Yayınları'n kurdu. Kurucularından olduğu, 1979 yıılında yayın hayatına başlayan Demokrat gazetesi 12 Eylül Darbesi'nden sonra yasaklandı; Zarakolu da bu nedenle bir süre tutuklu kaldı.[2] 1986 yılında kurulan İnsan Hakları Derneği'nin kurucuları arasında yer aldı.[3] Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) Yayımlama Özgürlüğü Komitesi Başkanlığını yaptı.[4] Yöneticisi olduğu Belge Yayınları'nın ofisi 4 Aralık 1994 tarihinde bombalandı.[5]
Dora Sakayan'ın yazdığı, Türkçe çevirisi "Bir Ermeni Doktorun Yaşadıkları. Garabet Haçeryan'ın İzmir Güncesi" başlığıyla yayımlanan kitabı nedeniyle 2006 yılında Türk Ceza Kanunu'nun 301. maddesi kapsamında hakkında dava açıldı; 2008 yılında açıklanan kararla aldığı hapis cezası, para cezasına çevrildi. Belge Yayınları tarafından 2010 yılında yayımlanan "KCK Dosyası/Küresel Devlet ve Devletsiz Kürtler" nedeniyle yargılandı ve idari para cezasına çarptırıldı.[6]
28 Ekim 2011 tarihinde KCK davası kapsamında tutuklandı; 5,5 ay sonra, 10 Nisan 2012'de tahliye edildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 15 Eylül 2020 tarihinde açıkladığı kararla, bu tutukluluğu nedeniyle Zarakolu'nun haklarının ihlal edildiğine ve kendisine 6 bin 500 Euro manevi tazminat ödenmesine hükmetti.
2013 yılında İsveç'e taşındı, bir süre sonra bu ülkenin vatandaşlığını aldı.[7] İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılandığı dava kapsamında hakkında 7 Haziran 2018'de yakalama ve zorla getirme kararı çıkarıldı; mahkeme Eylül 2018'de Zarakolu'nun yakalanması için Interpol'e başvuruda bulundu, ayrıca Uluslararası Suçluların İadesi Anlaşması çerçevesinde iadesi için İsveç makamlarına da talep gönderildi. Zarakolu bu dava çerçevesinde, Haziran 2019'da İsveç'te ifade verdi, Türkiye'ye iadesi talebi ise Aralık 2019'da reddedildi.[8] 5 Mayıs 2020 tarihinde yazdığı bir yazıda eski Başbakan Adnan Menderes ile Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı kıyasladığı ve darbe imasında bulunduğu gerekçesiyle hakkında soruşturma başlatıldı.[9]
Özgür Gündem gazetesinde uzun süre boyunca yazarlık ve danışma kurulu üyeliği yaptı. Evrensel Gazetesi'nde yazılarını sürdürmektedir.[10]
Kişisel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Cemil Meriç'in sevgilisi Lamia Çataloğlu'nun kızı olan Ayşe Nur Sarısözen ile evlendi, bu evlilikten Cihan Deniz (d.1975) ve Sinan Savaş (d.1977) adlarında iki oğlu oldu.[11] Ayşe Nur Zarakolu'nun 2002'deki ölümünden sonra, 2004 yılında ABD vatandaşı, fotoğrafçı Katherine Holle (d.1949) ile evlendi,[12] Katherine'in James Şeref (d.1986) ve Jessica Zerrin (d.1990) adlı iki çocuğunun üvey babası oldu. Ragıp Zarakolu'nun ablası ise, siyasetçi Mehmet Rıza Çerçel'le evliydi.
2013 yılından bu yana İsveç'te yaşamaktadır.
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2007 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Basın Özgürlüğü Ödülü[13]
- 2007 Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü[14]
- 2008 Uluslararası Yayıncılar Birliği Yayınlama Özgürlüğü Ödülü[15]
- 2011 Hagop Meghabart Yaşam Boyu Onur Madalyası[16]
- 2012 PEN Jeri Laber Uluslararası Yayınlama Özgürlüğü Ödülü[17]
- 2012 Asur Kültür Ödülü[18]
- 2012 Ayrımcılığa Karşı İLEF Evrim Alataş Ödülü[19]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gündemi, Ötekilerin. "Ragıp Zarakolu yazdı: TKP ve Kürtler deyince". www.otekileringundemi.com/. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2022.
- ^ "Fighting for free speech in Turkey" (İngilizce). 12 Nisan 2008. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ "AİHM'den Ragıp Zarakolu kararı". BİA Haber Merkezi. 15 Eylül 2020.
- ^ "Yazar Ragıp Zarakolu Kimdir? - Yeni Akit". www.yeniakit.com.tr. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ "Belge Yayınları'nın bombalanmasının 27. yılı – Bati Ermenistan Ve Bati Ermenileri Sorunlari Araştirmalar Merkezi" (İngilizce). 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Gazetesi, Evrensel. "KCK'ye de dokunan yanıyor". Evrensel.net. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Şafak, Yeni (20 Mayıs 2022). "İsveç'ten teröristlere vatandaşlık". Yeni Şafak. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Duvar, Gazete (21 Aralık 2019). "İsveç mahkemesi Ragıp Zarakolu'nun Türkiye'ye iadesini reddetti". www.gazeteduvar.com.tr. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ "Ragıp Zarakolu kimdir aslen nereli ve kaç yaşında? Darbe mesajı verdiği iddiasıyla soruşturma başlatıldı". KARAR. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Gazetesi, Evrensel. "Ragıp Zarakolu - Tüm Yazıları". Evrensel.net. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ odatv4.com. "RAGIP-DENİZ ZARAKOLU VE DOĞU-MEHMET PERİNÇEK AİLESİNİN HİKAYESİ". www.odatv4.com. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ "Ragıp Zarakolu cezaevinden bir alışveriş sepeti dolusu kitapla çıktı". T24. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2022.
- ^ Basın Özgürlüğü Ödülleri verildi 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Milliyet. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü 8 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Türkiye Yayıncılar Birliği. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Zarakolu"na özgürlük ödülü. Radikal. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Ermenistan'dan Ragıp Zarakolu'na Onur Madalyası 11 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bianet.org. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Ragıp Zarakolu'na ABD'den ödül 13 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. NTVMSNBC.com. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Asurilerden Ragıp Zarakolu'na Ödül[ölü/kırık bağlantı]. Agos. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
- ^ Evrim Alataş ödülü Ragıp Zarakolu'ya verildi[ölü/kırık bağlantı]. Agos. En son 7 Haziran 2013 tarihinde erişildi.
