Robert Peel
| Robert Peel | |
|---|---|
 | |
| Birleşik Krallık başbakanı | |
| Görev süresi 30 Ağustos 1841 - 29 Haziran 1846 | |
| Yerine geldiği | William Lamb |
| Yerine gelen | John Russel |
| Görev süresi 10 Aralık 1834 - 8 Nisan 1835 | |
| Yerine geldiği | Arthur Wellesley |
| Yerine gelen | William Lamb |
| Birleşik Krallık içişleri bakanı | |
| Görev süresi 26 Şubat 1828 - 22 Kasım 1830 | |
| Yerine geldiği | The Marquess of Lansdowne |
| Yerine gelen | The Viscount Melbourne |
| Görev süresi 17 Ocak 1822 - 10 Nisan 1827 | |
| Yerine geldiği | The Viscount Sidmouth |
| Yerine gelen | William Sturges Bourne |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 05 Şubat 1788 |
| Ölüm | 02 Temmuz 1850 (62 yaşında) |
Baronet Sir Robert Peel (d. 5 Şubat 1788 - 2 Temmuz 1850), iki kez Birleşik Krallık Başbakanı (1834–1835 ve 1841–1846) ve aynı anda Maliye Bakanı (1834-1835) olarak görev yapan İngiliz muhafazakar devlet adamı. Ayrıca iki kez İçişleri Bakanı (1822–1827 ve 1828–1830) görevinde bulunmuştur. Metropolitan Polis Teşkilatı'nı kurması nedeniyle modern İngiliz polisliğinin babası olarak kabul edilir. Peel, aynı zamanda modern Muhafazakar Parti'nin kurucularından biridir.[1]
Zengin bir tekstil üreticisi ve politikacının oğlu olan Peel, endüstriyel iş geçmişi olan ilk başbakandır. Oxford'daki Christ Church'te klasikler ve matematikte çifte birincilik kazanmıştır. 1809'da Avam Kamarası'na girmiş ve Tory Partisi'nin yükselen yıldızlarından biri olmuştur. Peel, Kabine'ye 1822–1827 yılları arasında İçişleri Bakanı olarak girmiştir, burada ceza kanununu reforme edip liberalleştirmiş ve modern polis gücünü yaratmıştır ve kendisi sayesinde "aynasızlar" ve "soyucular" olarak anılan yeni bir memur tipi oluşmuştur. Kısa bir süre görev dışında kaldıktan sonra, siyasi danışmanı Wellington Dükü'nün (1828-1830) altında İçişleri Bakanı olarak geri dönmüş ve aynı zamanda Avam Kamarasının da Lideri olarak görev yapmıştır. Başlangıçta Katoliklere karşı devam eden yasal ayrımcılığın bir destekçisi olan Peel, düşüncelerini değiştirmiş ve "özgürleşme büyük bir tehlike olsa da, sivil çekişmenin daha büyük bir tehlike olduğunu" iddia ederek 1829 Roma Katolik Yardım Yasasını ve Test Yasası'nın 1828'de yürürlükten kaldırılmasını desteklemiştir.
1830'dan 1834'e kadar Muhalefette bulunduktan sonra, Kasım 1834'te Başbakan oldu. Peel, modern İngiliz Muhafazakar Partisi'nin dayandığı ilkeleri belirleyen Tamworth manifestosunu Aralık 1834’de yayınladı. İlk bakanlığı, Whig'in[2] desteğine bağlı ve Peel'in Hazine Şansölyesi olarak görev yaptığı bir azınlık hükûmetindeydi. Sadece dört ay sonra hükûmet çöktü ve Melbourne'ün ikinci hükûmeti (1835-1841) sırasında muhalefet Lideri olarak görev yaptı. Peel, 1841 genel seçimlerinden sonra tekrar başbakan oldu. Kurmuş olduğu İkinci hükûmet beş yıl sürdü. Ticareti canlandırmak için vergileri azaltmış ve kayıp gelir içinde %3'lük bir gelir vergisi değişimi getirmiştir. Serbest ticareti gerçeğe dönüştürmede merkezi bir rol oynamış ve modern bankacılık sistemi kurmuştur. Kurmuş olduğu hükûmetin başlıca yasaları arasında 1842 Maden ve Maden İşletmeleri Yasası, 1842 Gelir Vergisi Yasası, 1844 Fabrikalar Yasası ve 1844 Demiryolu Düzenleme Yasası vardı. Büyük İrlanda Kıtlığının patlak vermesi, Mısır Yasalarını yürürlükten kaldırmak için Whigs ve Radikallerle katılma kararı, 1846'da Başbakan olarak istifasına yol açtı. Peel, 1850'deki ölümüne kadar Peelite fraksiyonunun etkili bir milletvekili ve lideri olarak kaldı.
Peel, başlangıçta geleneksel bir Tory pozisyonu konumundan başlayarak klasik politikalara devam etmiş, daha sonra tutumunu değiştirmiş ve liberal yasaları destekleyen bir lider olmuştur. Bu, Test Yasası, Katolik Kurtuluşu, Reform Yasası, gelir vergisi ve en önemlisi Tahıl Yasalarının yürürlükten kaldırılmasıyla olmuştur. Tarihçi A.J.P. Taylor: "Peel, 19. yüzyıl devlet adamlarını ilk sıralarındaydı. Katolik Kurtuluşu taşıdı; Tahıl Kanunlarını yürürlükten kaldırdı; eski muhafazakarlığın kalıntıları üzerinde modern Muhafazakar Parti'yi yarattı." diye yazmıştır.[3][4][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Robert Peel | Biography & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022.
- ^ Clark, Peel and the Conservatives: A Study in Party Politics 1832–1841, 45–50; Ramsay, Sir Robert Peel, 136–41.
- ^ A. J. P. Taylor, Politicians, Socialism and Historians (1980) p. 75.
- ^ Hurd, Douglas (28 Aralık 2017). Robert Peel: A Biography (İngilizce). Orion. ISBN 978-1-78022-596-8.
- ^ Evans, Eric J. (4 Ocak 2002). Sir Robert Peel: Statesmanship, Power and Party (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-134-92782-1.
_(St_Edwards_Crown).svg)
