Jandarma (Romanya)

Romanya Jandarması (Rumence telaffuz: [ʒandarmeˈri.a roˈmɨnə]), Romanya Devletinin özellikle yüksek riskli görevler tevdi edilen jandarma kuvvetidir. Romanya'daki iki kolluk kuvvetinden birisidir (diğeri Romanya Polisi).

Romanya Jandarması, Romanya İçişleri Bakanlığına bağlıdır^[1] ve Romanya Silahlı Kuvvetleri ile bir bağlılığı bulunmamaktadır. Bu kapsamda askeri inzibat görevlerini jandarma değil Romanya Kara Kuvvetleri icra etmektedir.

Romanya'da ilk jandarma birliği 3 Nisan 1850'de Moldavia'da, Prens Grigore Alexandru Ghica tarafından kurulmuştur. 1859'da Moldavia ve Wallachia'nın birleşmesinden sonra jandarma kuvvetleri, Romanya Genelkurmay Başkanlığından ayrılarak Savaş Bakanlığı'na bağlanmıştır.^[2]

1877-1878 Romanya Bağımsızlık Savaşı'nda jandarma savaşın içinde bizzat yer almış ve askeri inzibat görevlerini yürütmüştür.

1880-1918 Muhafazakâr Parti iktidarında teklif edilen bir tasarıyla kırsal bölgelerde asayiş hizmetlerini yürütmek üzere bir kolluk kuvveti teşkil edilmesi önerilmiştir. 30 Ağustos 1893 yılında Romanya Kralı tarafından onaylanan bu tasarı yasalaşmış ve Kırsal Jandarma (Jandarmeria Rurală) kuvvetleri teşkil edilmiştir. Adalet Bakanlığı'na ve Savaş Bakanlığı'na bağlı olarak teşkil edilen bu kuvvetlerin görevi; Adalet Bakanlığı yönünden kırsal bölgelerde asayişi sağlamak, Savaş Bakanlığı yönünden ise askeri inzibat görevlerini icra etmekti.^[2] Kırsal Jandarma Yasasının Uygulanmasına Dair Yönetmelik'in ilk maddesi şu ibareden oluşuyordu;^[2]

1907 İsyanında jandarma kuvvetlerinin hazırlıksız yakalanması ve isyanların bastırılmasında yetersiz kalması üzerinde 24 Mart 1908 tarihinde önerilen bir tasarının yasallaşmasıyla jandarma Romanya Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası hâline geldi. Devamında ordu subayları jandarma kuvvetlerinin emir-komutasını devraldı.^[2]

Romanya Jandarması İkinci Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı esnasında askeri inzibat ve kritik tesislerin korunması görevlerini yürütmüştür. Ayrıca 1916 Geri Çekilmesi esnasında ordunun tahliye düzenini sağlamıştır. Aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı esnasında bazı jandarma birlikleri kara kuvvetleri bünyesine katılarak savaşa dahil olmuştur.^[2]

Romanya'nın 22 Temmuz 1941 tarihinde II. Dünya Savaşına girmesiyle askeri inzibat görevleri yeniden jandarmaya tevdi edildi.

Savaştan sonra ülkede kurulan komünist düzenle birlikte jandarma birlikleri 23 Ocak 1949 tarihinde lağvedilmiştir. Jandarma personeli ise yeni kurulan Güvenlik Müdürlüğü emrine verilmiştir.^[2]

Romanya Jandarması 5 Temmuz 1990 tarihinde tekrar kurulmuştur.

2006 yılından itibaren jandarmanın ordu ile ilişiği kesilmiş ve 2007 yılından itibaren kadrosunu tam profesyonel hale getirmiştir.

Romanya Jandarmasının görevleri^[3] şunlardır:

• Kamu düzenini muhafaza etmek ve bozulan düzeni tekrar tesis etmek:
  • Toplumsal olaylara ve isyanlara müdahale etmek,
  • Kırsal bölgelerde^[4] ve Karadeniz sahil şeridinde^[5] emniyet ve asayişi sağlamak,
  • Terörle mücadele etmek,
• Kaçakları yakalamak, adli işlemlerini yapmak,
• Kritik tesislerinin korumasını gerçekleştirmek, emniyetini almak:
  • Kamu kurumları, bakanlıklar ve mahkemeler
  • Büyükelçilik ve konsolosluklar
  • Uluslararası havalimanları (2005'ten itibaren)
  • Ulusal müzeler
  • Nükleer enerji santralleri
• Hassas postaların korunması ve güvenliğini sağlamak olarak belirlenmiştir.

Jandarma Genel Müfettişliği başkent Bükreş'te bulunan, ülke çapındaki tüm jandarma birliklerinin bağlısı olduğu merkezi yapıdır. Teşkilatın başında Jandarma Genel Müfettişi bulunur. Genel Müfettiş doğrudan İçişleri Bakanı tarafından atanır.^[6]

Genel Müfettişin üç tane yardımcısı bulunur.^[7] Birinci yardımcı Jandarma Genel Sekreteri olup, Operasyonel Planlama ve Yönetim, Muhafız ve Kurumsal Koruma ve Kamu Düzeni ve Emniyet Müdürlüklerin, yürütmektedir. İkinci yardımcı İnsan Kaynakları ve Askeri Okullar Müdürlüğünü; üçüncü yardımcı ise Lojistik ve İletişim Müdürlüklerini icra eder.^[8]

Genel Müfettişliğin görevi, Bölge Müfettişliklerin, Özel Harekât Tugaylarının, Askeri Okulların ve diğer harekât kademelerini yönetmek, planlamalarda bulunmak, kontrol ve koordine etmektir.^[6] Genel Müfettişlik aynı zamanda tüm teşkilatın diğer bakanlıklar, kuvvet komutanlıkları ve diğer kamu kurumları ile irtibatını sağlar.

Romanya Jandarması 41 Bölge Müfettişliğinden oluşmaktadır.^[9] Buna ek olarak bölgesel olarak görev yapan sekiz Mobil Jandarma Grubu bulunmaktadır.^[9] Bu gruplar Bacău, Braşov, Kaloşvar, Köstence, Krayova, Ploiești, Târgu Mureș ve Timişoara'da konuşlanmıştır. .^[10]

Vlad Tepes Özel Müdahale Tugayı ülke çapında yetkili olarak büyük çaplı isyan, rehine kurtarma, terörle mücadele gibi yüksek riskli görevleri icra etmek üzere teşkil edilmiş özel bir birliktir.^[11]

Başkent Bükreş'te bulunan Alexander John Cuza Jandarma Akademisi teşkilatın ihtiyacı olan personeli yetiştirmektedir. Buna ek olarak Mihai Viteazul Askeri Akademisi Fransa Jandarması ile ortak olarak^[12] jandarma subayı yetiştirmektedir.^[9]

Baza de Administrore Des Desire ya da U.M. 0260 Jandarma Genel Müfettişliğine bağlı olarak görev yapan teknik bir birimdir. Görevi teçhizat, silah ve araçların bakımını yapmak ve Bükreş'in kuzeyinde bulunan çiftlikler marifetiyle teşkilata gerekli olan gıda maddelerini temin etmektir.

1893'ten günümüze Romanya Jandarma Genel Müfettişleri listesi şu şekildedir;^[13]

Günümüzde Romanya Jandarmaları günlük üniforma olarak koyu mavi/lacivert bere, gömlek ve pantolon giymektedir. Tevdi edilen göreve göre çeşitli üniformalar kullanılmaktadır.

Romanya Jandarması; Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz, Türkiye, Fas ve Hollanda ülkelerinin ulusal jandarma teşkilatları ile birlikte Avrupa ve Akdeniz Jandarmalar ve Askerî Statülü Kolluk Kuvvetleri Birliği (FIEP) üyesidir. Aynı zamanda Romanya'nın Avrupa Birliğine katılmasıyla Avrupa Jandarma Birliğinin (EUROGENDFOR) üyesi olmuştur.^[14]

Şubat 2002 tarihinden günümüze dek Romanya Jandarması 115 personeliyle Birleşmiş Milletler Kosova'da Birleşmiş Milletler Geçici Yönetimi Misyonu (UNMIK) polis teşkilatının bünyesinde Kosova'da görev yapmaktadır.^[15]

• FIEP Resmi Web Sitesi 10 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• EUROGENDFOR Resmi Web Sitesi (İngilizce) 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Romanya Jandarması Web Sitesi (Rumence) 29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nato SPCOE Web Sitesi - Romanya Jandarması (İngilizce) 18 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kolluk Kuvvetleri Ansiklopedisi, Larry Sullivan (İngilizce)
• Avrupa Askeri Öğrenci Değişimi Projesi - Romanya Jandarma Okulları Tanıtım Broşürü (İngilizce)