Solomon (Macaristan kralı)

Solomon
Solomon'un tasviri,Chronica Hungarorum, János Thuróczy
Macaristan Krallığının 6. Kralı
Hüküm süresi	1063-1074
Önce gelen	I. Béla
Sonra gelen	I. Géza
Doğum	1053
Ölüm	1087 Bulgaristan Theması
Eş(ler)i	Swabialı Judith
Hanedan	Árpád Hanedanı
Babası	I. András
Annesi	Kievli Anastasia

Solomon (d.1053-ö.1087); 1063-1074 yılları arasında Macaristan kralı.

Babası Kral I. András, annesi ise Kiev Büyük Knezi I. Yaroslav’ın kızı Anastasya’dır. 1053 yılında doğan Solomon, annesi tarafından Vişegrad’da bulunan Basilian Manastırında, Bizans kilisesi geleneklerine göre yetiştirildi. Babası tarafından veliaht ilan edilerek çocuk yaşta taç giydirildi (1057).

Babasının geniş bir hanedanlık ağı kurarak krallığının güçlenmesi hedefi doğrultusunda 1058 yılında da IV. Heinrich’in kız kardeşi Judith ile evlendirildi. Solomon’un küçük yaşta taç giydirilerek halef ilan edilmesi, tahtın en güçlü varisi konumundaki amcası Dük Béla’yı kızdırmıştı. I. András kardeşinin niyetini öğrenmek amacıyla ondan krallık tacı ile ülkenin savunuculuğunu temsil eden kılıç arasında seçim yapmasını istemiş, o da kılıcı seçmişti. Kılıç seçimini yaparak tahtta niyetinin olmadığını gösteren Béla, hayatından endişe ederek Polonya’ya kaçtıktan bir süre sonra II. Bolesław’dan aldığı askeri destekle Macaristan’a döndü. Yaşanan iç savaş sırasında gerçekleşen bir dizi çatışma sonrasında Béla galip gelirken I. András’da aldığı yaralar nedeniyle ölmüştür. Savunmasız durumda kalan Solomon ise I. András’ın destekçileri tarafından annesiyle birlikte Kutsal Roma İmparatorluğu’na götürüldü.

1063 yılı yazında Mainz’de Kutsal Roma İmparatorluğu prenslerinin katılımıyla gerçekleşen İmparatorluk Diyeti (Meclisi)’nde Béla’ya karşı harekete geçilerek Macar tahtına Solomon’un oturtulması kararlaştırıldı. Kral I. Béla, Alman ilerleyişine karşı hazırlık yaptığı sırada malikanesinde yaşadığı bir kaza sonucunda ağır yaralandı ve kısa süre sonra da 11 Eylül 1063’de hayatını kaybetti. Almanların geri dönmesinden sonra ülkede yıkıcı bir iç savaşın çıkmasının önüne geçmek amacıyla Béla’nın Polonya’ya kaçan oğulları Geza, Ladislaus ve Lampert’in elçileri ile Solomon destekçileri 1064 yılı başlarında Győr’de barış görüşmelerine başladı. Kilisenin de devreye girmesiyle yapılan anlaşma gereğince Solomon, Paskalya ayında Pécs’de düzenlenen törende Dük Geza’nın elinden krallık tacını giydi.^[1]

1068 yılında doğudan gelen adı belirtilmeyen bir Türk boyu (Muhtemelen Peçenekler ya da Kumanlar) başbuğları Ozul idaresinde Karpatları aşarak Transilvanya topraklarına girmiş, Kral Solomon’da bunların yağma ve yıkım faaliyetlerini önlemek üzere kuzenleri Dük Geza ve Dük Ladislaus’un da yer aldığı orduyla saldırganların üzerine harekete geçmiştir. Günümüz Romanya’sının kuzeyinde yer alan Lechința köyü yakınlarında yapılan Kerlés (Cserhalom) Muharebesinde istilacıları ağır bir yenilgiye uğratmıştır. 1071 yılına gelindiğinde tarihi Sirem bölgesine yeni bir Peçenek saldırısı meydana geldi. Solomon bu saldırıyı Bizans’ın organize ettiği gerekçesiyle Belgrad’a saldırı düzenledi. Üç aylık kuşatmadan sonra kale komutanı şehri onun yerine Dük Geza’ya teslim etti. Bu olayın yanı sıra savaş ganimetlerinin paylaşımı, Geza’nın kendisinin onayını almadan esirleri bırakması gibi olaylar Geza ile arasının iyice açılmasına yol açtı. 1072’de Bizans’ın Belgrad’ı geri alması üzerine Solomon yeni bir sefer hazırlıklarına başladı. Kuzenlerinden kendisine katılması emrine sadece Geza olumlu yanıt verdi. Büyük Morova Nehri boyunca Niş’e kadar ilerleyerek geri çekildi. Geza ile yaptığı seferden sonra iki kuzen arasında yaşanacak bir savaşın ayak sesleri duyulmaktaydı. Her ikisi de beklenen bir savaş için dışarıdan askeri destek arayışına girişti. Tüm bunlar yaşanırken 11 Kasım 1073 ve 24 Nisan 1074 arasında Hristiyan Azizlere adanmış Martin ve Aziz Yorgi Günleri arasında saldırmazlığı içeren barış yapıldı. Ancak Alman birliklerinin yardıma gelmesiyle Solomon 1074 Şubat’ında kuzeni Geza’nın üzerine saldırıya geçti. 26 Şubat 1074’de günümüz Jász-Nagykun-Szolnok vilayetindeki Kemej’de Geza’yı yenilgiye uğrattı. Ancak Geza’nın, Ladislaus ve Geza’nın kız kardeşinin kocası Olomouc Dükü I. Otto’nun desteklediği kuvvetleriyle 14 Mart 1074’de Mogyoród’da yaptığı savaşı kaybetti. Savaşta yaralanan Solomon, eşinin kardeşi olan IV. Heinrich’e sığınmak zorunda kaldı.

Solomon aldığı bu mağlubiyetle sadece Bratislava ile Moson gibi dar bir yerde hakimiyetini sürdürebilirken, kraliyetin yönetimi Geza’ya geçti. Ancak Solomon tahttaki iddiasından çabuk çekilmek taraftarı değildi. IV. Heinrich’i birçok taviz karşılığında Macaristan üzerine sefer düzenlemeye ikna etti. Almanlar 1075’de Vác’a kadar ilerlese de Geza tarafından geri püskürtüldüler. IV. Heinrich ülkesine dönerken Solomon’un karısı olan kardeşi Judith’i de yanında götürdü. Solomon bundan sonra Geza’ya karşı Papa VII. Gregorius’tan da yardım istedi. Ancak kendisinin Kutsal Roma İmparatorunun vasalı konumunda olması nedeniyle IV. Heinrich ile arası bozuk olan papalıktan istediği desteği bulamadı. Bu sıralarda Geza’nın Bratislava ile Moson’u ele geçirme girişimlerini sonuçsuz bırakabildi. 1077’de Geza’nın ölümünde sonra Ladislaus Macar Kralı seçildi. Ladislaus’un 1079’da Moson’u ele geçirilmesiyle sadece Bratislava’da hakimiyet gösteren Solomon yapılan antlaşma uyarınca, bir kralın masraflarını karşılamaya yetecek gelir karşılığında 1080 ya da 1081 yılında Ladislaus lehine tahttan feragat etti.

Ancak Solomon muhtemelen tahttaki emelini gizliden gizliye devam ettirdi. Ladislaus’a karşı düzenlenen başarısız bir komplo nedeniyle tutuklanarak Vişegrad’da hapsedildi. 17 Ağustos 1083’de Macaristan’ın ilk kralı I. Istvan ve onun oğlu Emeric’in aziz ilan edilmesi münasebetiyle affedilerek serbest bırakıldı. Esaretten kurtulduktan sonra Regensburg’daki eski karısının yanına giden Solomon, Almanya’daki bir dizi faaliyetten sonra Karpatlar üzerinden Aşağı Tuna Bölgesinde bulunan Kumanlar ile irtibata geçti. Burada Kuman önderi Kutesk ile yaptığı anlaşma uyarınca kendisi yeniden kral olduğunda onlara Transilvanya topraklarını vadetmiş, ayrıca Kutesk’in kızıyla da evleneceğini bildirmiştir. Kumanlar, Yukarı Tisa boyunca birçok yeri ele geçirse de Ladislaus’un karşı saldırısı sonucu Macar topraklarından çekilmek zorunda kaldılar.

1087 yılı ilkbaharında Tselgu (Çelgü) Han önderliğindeki Kumanlar ve Peçenekler ile birlikte Trakya'ya hareket eden Solomon, Bulgaristan Theması dolaylarında Nikola Maurokatakalon idaresindeki Bizans kuvvetleriyle yapılan savaşta Kuman reisi Tzelgu ile birlikte ölmüştür.^[2]