Stirling

Stirling Sruighlea Stirlin
Şehir
City of Stirling
Stirling'in İskoçya içerisindeki konumu
Ülke	Birleşik Krallık
Kurucu Ülke	İskoçya
İl	Stirling
Yüzölçümü
• Toplam	16,7 km²
Nüfus  (2016)
• Toplam	37.610
• Yoğunluk	2,252/km²
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Resmî site http://www.stirling.gov.uk/

Stirling (Gaelik dili: Sruighlea ve Scots dili:Stirlin), İskoçya'da Forth Nehri kıyısında bulunan Orta Çağ'dan kalma eski bir belde ve bu beldenin etrafını kapsadığı büyük bir tepe üzerinde kaleden oluşan bir yerleşkedir. Edinburgh'un üzerinde bulunduğu "Firth of Forth" fiyorduna akan Forth Nehri'nin ağzında bulunan, üzerine sonradan eski bir taş köprü kurulan ve geçmişte bu köprü olmadan sığ bir akarsu su içinden geçit sağlayan, özel bir mevkide kurulmuştur.

İdarî olarak eskiden Stirlingshire Kontluğu merkezi iken, İskoçya yerel idare reformlarıyla önce 1975'te Merkezi İskoçya Bölgesi'ne bağlı ikincil seviye bir yerel idare olmuş ve sonra da 1994'te Orta İskoçya Bölgesi'nin lağvedilmesiyle tek-dereceli Stirling Yerel İdaresi merkezi olmuştur.

Sterling şehri bağımsız İskoçya Krallığı dönemlerinde devamlı kral taraftarı olmakla bilinmiştir. Bu nedenle daha 1130'da İskoç Kralı I. David tarafından "kraliyet beldesi (royal burgh)" unvanı verilmiştir. Bu unvanı 1975'te Stirligshire Kontluğu'nun yerel idare reformuyla lağvedilmesine kadar korumuştur. Stirling 2002'de Kraliçe Elizabeth'in tahta çıkmasının 50. yıl dönümü (Altın Jübilesi) münasebetiyle kraliçe beratı ile şehir olma statüsü kazanmıştır.

Stirling çok önemli stratejik mevki dolayısıyla Romalıların Britanya adası ele geçirmelerinden beri önemli olmuştur. Etrafı yarlı ve ovadan çok yüksek bir tepenin bulunması, bu tepenin önce bir müstahkem mevki sonra da Steling Kalesi olmasına yol açmıştır. Bu mevki önünde "Lowlands" ile "Highlands" arasındaki yol Forth Nehri'nin üzerinde sığ su içinden geçebilecek bir geçit sağlaması da stratejik önemini artırmış ve Orta Çağ'larda bu sığ su geçidi üzerine bir köprü yapılmıştır. Orta Çağ İngiliz kronoloji tarihçileri, Bede ve diğerleri, bu kalenin İngiltere'den gelen Mercia kralı tarafından kuşatıldığını belgelerler.

Geç Orta Çağ'da da Stirling bir kale ve liman olarak önemini korumuş ve çok zengin bir kent olmuştur. 12. yüzyılda İskoç Kralı David şehre birkaç kere özel beratla "Kraliyet Burgh" unvanı vermiş ve bu türlü beratlar sonra gelen krallar tarafından da şehre verilmiştir. Sterling Kalesi bu dönemde birçok kuşatmaya uğramış ve şehrin yakınları birçok çatışmaya şahit olmuştur. İskoçya tarihi için bunlardan en önemlileri İskoç istiklal savaşçıları olan William Wallace'ın 1297'de yaptığı "Sterling Bridge Muharebesi" ve Robert Bruce'in 1314'te yaptığı "Bannocburn Muharebesi" olmuştur.

Kent XV. ve XVI. yüzyıllarda öneminin doruk seviyesine ulaşmıştır. İskoç Stuart Hanedanı'nın ana ikametgâhı olmuştur ve bunu kalede bulunan muhteşem "Kraliyet Şapeli" çok iyi bir şekilde göstermektedir. Kalenin yakında bulunan "Holy Rude Kilisesi" (Church of the Holy Rude) 1405'te bir yangından sonra yenilenmiştir. 29 Temmuz 1567'de İskoç Kraliçesi Mary, bebek oğlu olan James (İskoçya Kralı olarak VII., İngiltere Kralı olarak I.) için taç giyme merasimi bu kilisede yaptırmıştır.

Sterling şehri tarihi olarak bir liman merkezi idi ve Baltık Denizi ve Hindistan'la yapılan ticaret bu limandan yapılmaktaydı. Ancakt 1848'de demiryollarının gelmesi ve nehir üzerinde ticaret gemilerinin geçmesinin zorlaşması bu limanın önemini azaltmış ve 20. yüzyılın ortasında tüm liman hizmetleri kapanmıştır.

İskoçya'nın başkenti Edinburgh'nun 50 km kuzey-batısındadır. İskoçya'nın düşük rakımlı bölgeleri olan ülkenin güneyindeki "Lowlands" bölgesi ile kuzeydeki engebeli tepelik dağlık olan "Highlands" bölgesi arasında bir coğrafî sınırda bulunduğu için büyük kalesi ile "Highlands bölgesi kapısı" olarak görülmektedir. Şehir tarihi olarak ve günümüzde İskoçya'nın taşıma ve iletişim şebekesini nana merkezlerinden biri olmuştur.

2008 tahminlerine gore Sterling şehri sınırları içinde bulunan nüfus 33.710'dur. Ama şehirleşmiş varoşları olan Bridge of Alan ve Bannockburn de katılınca şehirleşmiş nüfus 45.750 olur. Bu Sterling şehrini birçok İskoç kasabalarından bile küçük bir yerleşke olduğunu ve İskoçya'da şehir unvanı taşıyan yerleşkeler arasında en küçüğü olduğunu gösterir. Fakat Birleşik Krallık içinde şehir unvanı taşıyan yerleşkelerle karşılaştırılınca St Davids şehrinin daha küçük olduğu görülür.

Sterlin ekonomisi; tarım, perakende satış, hafif sanayi, yüksek eğitim ve yerel idareye dayanmaktadır.

Sterling, İskoçya'nın en mümbit ve en düz tarım alanlarından birinin ortasında bulunmaktadır. Bu nedenle Sterling ve civarındaki iktisadi hayat, günümüzde biraz önemi azalmakla beraber, devamlı olarak tarım sanayisini tayin etmiştir. Bu büyük tarım alanının merkezi durumunda olan Sterling, savunma merkezi olması yanında, bir pazar şehri olarak da gelişme göstermiştir. Şehrin ortasında bulunan Orta Çağ'da Mercat Istavrozu bu durumun Orta Çağ'da da bulunduğunun bir göstergedir.

Bölgede bulunan taşıma ve iletişim ağlarının bir merkezi olduğu için Sterling şehrinde nispeten büyük bir perakende sektörü gelişmiştir. Bunlar şehrin çarsı merkezi sokaklarında odaklanmıştır ve bunlara kapalı Thistles alışveriş merkezi de eklenmiştir. 1980'li yıllardan itibaren şehrin doğu varoşlarında, "Springkerse Retail Park" gibi, şehir dışı perakende merkezleri de geliştirmiştir. Günümüzde, eskiden Savunma Bakanlığı ve ordunun bir merkezi olup sonradan terk edilen, Forthside adlı demiryolu istasyonuna yakın bir perakende alışveriş merkezi olarak gelişme-yenileştirme projesinin inşa edilmesine devam edilmektedir.

Sterling'de hizmet sektörü olarak finansal hizmetler ve turizmde büyük sayıda çalışanlar bulunmaktadır. Prudential sigorta ve finansal hizmetler şirketinin Sterling varoşlarında büyük bir idari merkezi bulunur. Stirling Kalesi, Millî Wallace Anıtı, Blair Drummond Safari Parkı gibi turist çeken odaklar ve çok güzel manzaralı kırsal alanlar içinde bulunan Sterling'de turizm önemli bir rol oynar ve şehir İskocya'da en önemli turizm merkezlerinden biri olmuştur.

Stirling Üniversitesi ve Sterling Yerel İdaresi şehirde en büyük istihdam sağlayan kurumlardır. Üniversitenin bilime dayanan sanayisi, araştırma-geliştirme merkezi bilgisayar bilgi işlem alanlarında ve hayat bilimleri alanında önemli katkılarda bulunmakta ve bunlar genellikle Üniversite kampüsü yakınlarında kurulan "Sterling Üniversitesi Yenilik Parkı"'na odaklanmaktadır. Sterling şehrindeki diğer kamu sektörü kurumları da çok sayıda istihdam sağlamaktadır.

Stirling Üniversitesi, 1967'de şehir dışında bulunan bir park arazisinde kampüsü kurularak açılmıştır. Günümüzde 2.000 yakınında diploma öğrencisi ile birlikte toplam öğrenci sayısı 9.000'in üzerindedir ve bunlardan %14'ü Birleşik Krallık dışından 80 değişik yabanci ülkeden gelmiş yabancı öğrencidir. Üniversite kampüsü yakınında, kurumun uğraşları ile 1993'te açılıp geliştirilen "Stirling Üniversitesi Yenilik Parkı" büyük bir başarı sağlamıştır. Günümüzde değişik araştırma ve geliştirme ile uğrasan 40'tan fazla şirket ihtiva etmektedir.

Stirling şehrinin şu resmî kardeş şehir anlaşmaları vardır:

• Villeneuve d'Ascq, Fransa
• Dunedin, Florida, Amerika Birleşik Devletleri
• Óbuda, Macaristan
• Summerside, Prince Edward Island, Kanada

• 
  Stirling Kalesi Kraliyet Şapeli
• 
  Stirling Kalesi Ana Kapı
• 
  Sterling Kalesi kale içi
• 
  Stirling Köprüsü ve Wallace Anıtı
• 
  Wallace Anıtı ve Sterling şehri
• 
  Wallace Anıtı
• 
  Stirling Üniversitesi'nde İskoç Spor Enstitüsü

Wikimedia Commons'ta Stirling ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Curlie'de / Stirling Şehri için enformasyon sitesi (DMOZ tabanlı) (İngilizce)

Vikigezgin'de Stirling ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

(İngilizce)

• Stirling için bilgi kilavuzu 22 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)