Tüp bebek
Tüp bebek ya da bilimsel ismiyle in vitro fertilizasyon (IVF), bir yumurtanın sperm tarafından, vücut dışında (in vitro) suni olarak döllenmesi sürecidir. IVF, kısırlık tedavisinde diğer yardımlı üreme yöntemleri başarısız olduğunda kullanılan önemli bir tedavi yöntemidir. IVF işlemi, bir kadının yumurtlama sürecini izlemek, yumurtayı yumurtalıklardan almak ve laboratuvar ortamında sperm ile dölleyerek döllenmiş yumurtanın (zigot) daha sonra hastanın rahmine başarılı bir gebelik oluşturulması amacıyla tekrar aktarılması şeklinde özetlenebilir. Bir kadının doğal döngüsünün ovum (yumurta) toplamak için izlenmesine "doğal siklus IVF" denir. İlk başarılı doğan "tüp bebek" olan Louise Brown, 1978 yılında doğmuştur. Louise Brown, doğal siklus IVF sonucu olarak doğmuştur. Fizyolog Robert G. Edwards, 2010 yılında bu tedaviyi geliştirdiği için Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazanmıştır.
Türkiye'de ilk tüp bebek
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye’de ilk tüp bebek merkezi Refik Çapanoğlu ve arkadaşlarının çalışmaları sayesinde Ege Üniversitesinde 23 Haziran 1988 tarihinde açılmıştır. Türkiye’nin ilk tüp bebeği 18 Nisan 1989′da kurulan bu tüp bebek merkezinde dünyaya gözlerini açmıştır.[1]
Aşamaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yumurtalıkların uyarılması
- Yumurtaların olgunlaştırılması
- Yumurta toplama (OPU)
- Fertilizasyon (döllenme)
- Embriyo transferi
- Gebelik testi
Riskleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Çoğul gebelik
- Over torsiyonu
- Enfeksiyon
- Kanama
- Dış gebelik
IVF uygulanabilecek durumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kısırlık,
- Tüplerin her ikisinin tıkalı olması,
- Yumurta bozukluğu,
- Menide sperm bulunmaması,
- Spermde kalite bozukluğu,
- İmmunolojik durumlar,
- Servikal faktörler,
- Cerrahi operasyon sonucu tüplerin alınması,
- Sperm veya yumurta sayısında yetersizlik,
- Yumurtalıkta kısırlığa sebep teşkil eden kistlerin varlığı,
- Hormon bozukluğu,
- Sperm hareketliliği problemleri,
- Sperm hücrelerinin şekil bozukluğu,
- Tekrarlanan hamilelik kayıpları,
- 12 ay süreyle düzenli ve korumasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik sağlanamadığında,[2]
- Kadınlarda yaş ilerlemesi söz konusu ise IVF uygulaması yapılabilir.[3]
IVF uygulamasının mümkün olmadığı durumlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sperm üretimi olmaması,
- Yumurta üretimi fonksiyonunun tamamen yitirilmesi,
- Menopoz,
- Kadınlarda hormon seviye bozuklukları,
- Kadın yaşının ilerlemesi
- Cerrahi operasyonlar sonucu rahmi alınmış kadınlarda tüp bebek tedavisi uygulanamaz.[4]
Başarı oranı
[değiştir | kaynağı değiştir]IVF başarı oranları ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte dünya genelinde yaklaşık başarı oranı %40'tır. Anne adayının yaşı, kilosu ve sağlık durumu gibi etkenler başarıyı etkiler. İlk seferdeki başarısızlık, diğer denemelerde de böyle olacağı anlamını taşımaz. IVF uygulamalarında başarı şansı yüzde 60’ı geçmemekle birlikte birkaç başarısız denemeden sonra da gebeliğin gerçekleştiği görülebilir. Hiçbir sağlık sorunu bulunmayan çiftlerde dahi IVF uygulamalarının başarısız olduğu görülebilir. Aynı çiftlerde sonraki denemelerde gebelik gerçekleşebilir.[5]
Yapay zeka ve makine öğrenmesi entegrasyonu ile embrio seçimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapay zeka ve makine öğrenmesi teknolojileri, embriyo seçimi, tedavi protokollerinin kişiselleştirilmesi ve başarı şansının tahmin edilmesi gibi alanlarda kullanılmaya başlanmıştır. Bu, tüp bebek tedavisinin daha etkili ve verimli hale gelmesine katkı sağlamaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2022.
- ^ Stanly, Edward (16 Mayıs 2024). "Tüp Bebek Tedavisinde Başarı Oranı". Glayzer Health. 17 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2024.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Henig, Robin Marantz (2004). Pandora's Baby: How the First Test Tube Babies Sparked the Reproductive Revolution. New York: Houghton Mifflin. ISBN 0-618-22415-7. 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- Hope T, Lockwood G, Lockwood M (Haziran 1995). "Should older women be offered in vitro fertilisation?". BMI. 310 (6992). ss. 1455-6. doi:10.1136/bmj.310.6992.1455. PMC 2549820 $2. PMID 7613283. 6 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- Seng SW, Yeong CT, Loh SF, Sadhana N, Loh SK (Mart 2005). "In-vitro fertilisation in women aged 40 years and above" (PDF). Singapore Med J. 46 (3). ss. 132-6. PMID 15735878. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
- Artificial Intelligence in IVF: A need Current Applications and Future Directions. (2011). Reproductive Taylor & francis Online. Retrieved May 19, 2024, from
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- UK IVF clinics and statistics (HFEA)
- US information, statistics, and lists on assisted reproductive technology (CDC)
- Test Tube Babies18 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. on PBS
- BBC profile of Louise Brown (July, 2003)6 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IVF Treatment 30 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
