Türkiye'de yenilenebilir enerji

Mersin Güneş Kulesi

Türkiye'de yenilenebilir enerjinin resmi alt yapı kazanması 2005'te çıkartılan Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK)'e dayanmaktadır, ayrıca AB'ye uyum kapsamında 2011-2020 yıllarını kapsayan Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı (YEEP) yürürlüğe girmiştir.[1] Plana göre 2023'te Türkiye'de üretilen elektriğin %22'si hidroelektrikten (ama miktar daha büyük olacak çünkü toplam çok daha büyük olacak) ve %16'sı diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilmesi hedeflendi YEEP'e göre ulaştırma sektörünün %10'u yenilenebilir enerjiden yararlanması planlandı. 2023 yılı sonu verilerine göre yenilenebilir enerji kurulu gücü 59 bin 236 megavat oldu. 2023 yılında yenilenebilir enerjinin kurulu güçteki payı %56, üretimdeki payı ise %42 oldu.[2]

Plana göre rüzgâr 3 GW'tan (gigawatt) 20 GW'a ve güneş enerjisi 5 GW'a çıkartılacak.

Türkiye, 2013 yılında yenilenebilir enerjide dünya ortalamasının üzerinde üretim gerçekleştirmiştir. Dünyada üretilen enerjinin %22'si yenilenebilir iken Türkiye'de bu oran %29'a ulaşmıştır.[3] 2015 yılı sonu itibarıyla Türkiye elektriğinin %32.5'ini yenilenebilir enerji kaynaklarından üretmiştir. %25.8 hidroelektrik, %4.4 rüzgâr %1.3 jeotermal %0.6 biyogaz ve diğerleri %0.4 güneş enerjisinden üretilmiştir.[4] Şebeke paritesine, güneş enerjisi için 2018 ve rüzgâr için 2019'da ulaşılacağı tahmin ediliyor.[5] Şebeke paritesi, alternatif yollarla üretilen elektrik enerjisinin fiyatının, eski yöntemlerle üretilip, şebekeden satın alınan kadar ucuz olmasını ifade eder.[6][7][8][9]

Hidroelektrik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de hidroelektrik enerjisi

%71 depolama tipi.[10]

Rüzgâr Gücü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de rüzgâr gücü

Türkiye Rüzgâr Atlası (REPA)’nda yer seviyesinden 50 metre yükseklikteki rüzgâr potansiyelleri incelendiğinde Ege, Marmara ve Doğu Akdeniz bölgelerinin yüksek potansiyele sahip olduğu görülmektedir. 7 m/s’den büyük rüzgâr hızları göz önüne alınarak Türkiye rüzgâr enerjisi potansiyeli 47,849 MW olarak belirlenmiştir.[kaynak belirtilmeli]

Türkiye’de şebekeye bağlı rüzgâr enerjisi ile elektrik üretimi 1998 yılında başlamış ve özellikle 2005 yılından itibaren özellikle 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kanunun çıkmasından sonra kurulu güç ve enerji üretiminde ilk yıllarda katlanarak artış göstermiştir, bugün artış hızında dünyadaki trend yakalanmıştır.[11]

Türkiye'de, 2020 yılı sonu yıllık rüzgâr enerjisi üretim miktarı 25 TWh'tir.[12] 2021 yılı sonu itibarıyla işletmede olan rüzgâr enerji santralarının kurulu gücü ise 10.750 MW'tır.[13] 2023 yılı sonu itibarıyla kurulu güç 11.803 MW oldu.[2]

Güneş Enerjisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de güneş enerjisi

Enerji Bakanlığı'nca hazırlanan, Türkiye'nin Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlasına (GEPA) göre, yıllık toplam güneşlenme süresi 2,737 saat (günlük toplam 7.5 saat), yıllık toplam gelen güneş enerjisi 1.527 kWh/m².yıl (günlük toplam 4.2 kWh/m²) olduğu tespit edilmiştir.[kaynak belirtilmeli]

2012 yılı itibarı ile toplam kurulu güneş kolektör alanı yaklaşık 18,640,000 m² olarak hesaplanmıştır. Yıllık düzlemsel güneş kolektörü üretimi 1,164,000 m², vakum tüplü kolektör ise 57,600 m² olarak hesap edilmiştir. Üretilen düzlemsel kolektörlerin %50'si, vakum tüplü kolektörlerin tamamı ülke içerisinde kullanıldığı bilinmektedir. 2012 yılında güneş kolektörleri ile yaklaşık olarak 768,000 TEP (Ton Eşdeğer Petrol) ısı enerjisi üretilmiştir. Üretilen ısı enerjisinin, 2012 yılı için konutlarda kullanım miktarı 500,000 TEP, endüstriyel amaçlı kullanım miktarı 268,000 TEP olarak hesaplanmıştır.[kaynak belirtilmeli]

Lisanssız elektrik üretim santrallerinin kurulmasıyla birlikte 2015 yılı sonu itibarıyla güneş enerjili santral sayısı 362 olarak görülürken bu santrallerin toplam kurulu gücü ise 248.8 MW’dir. Enerji Bakanlığı'nca 2023 hedefine göre; en az 3000 MW lisanslı PV santral kurulu gücüne ulaşılması hedeflenmektedir.[14]

Antalya Stadyumu

2015'te tamamlanan Antalya Stadyumu, günde 550 evin ihtiyacını karşılayacak güneş enerjisi santrali devreye alındı.[kaynak belirtilmeli] 2023 yılı sonu itibarıyla kurulu güç 11.315 MW oldu.[2]

Jeotermal Enerji

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Türkiye'de jeotermal enerji

Türkiye’de elektrik üretimine uygun potansiyel içeren 17 adet saha bulunmaktadır ve bu sahaların tamamı Batı Anadolu’da yer almaktadır. Bu sahalarda üretim yapan kurulu güç 91.7 MWe'tir (megawatt.elektrik). Tüm bu sahaların geliştirme çalışmaları tamamlandığında bu kapasite 630 MWe’e çıkarılabilecektir.[15] 2023 yılı sonu itibarıyla kurulu güç 1.691 MW oldu.[2]

Yasal Düzenlemeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Lisanssız elektrik üretimi

Türkiye'de yenilenebilir enerjiden elektrik üretimi lisanslı ve lisanssız olarak ikiye ayrılmaktadır. 1 MW'a kadar devlet tüketiciye kendi elektriğini üretme hakkı tanımıştır. 1 MW üzerinde ise kurulacak santraller için EPDK'ya lisans başvurusunda bulunulur ve EPDK belirlediği ihtiyaca göre lisansları dağıtır.[16][17]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Plani". Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası. Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2015. [ölü/kırık bağlantı]
  2. ^ a b c d "Elektrik kurulu gücünde geçen yılki artışın yüzde 99,5'ini yenilenebilir enerji oluşturdu". Anadolu Ajansı. 22 Ocak 2024. 22 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024. 
  3. ^ "Türkiye Yeşil Enerjide Dünyanın Zirvesinde". dsi.gov.tr. Ağustos 2014. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  4. ^ "TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ İSTATİSTİKLERİ". Elektrik Mühendisleri Odası. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2016. 
  5. ^ "Solar to beat wind to wholesale grid parity in Europe - report". pvtech. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015. 
  6. ^ "Güneş Enerjisi için 2011 ve Sonrası". limitsizenerji.com. 28 Mart 2011. 31 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  7. ^ AKYÜZ, Emrah. "TÜRKİYE'NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ÖNEMİ". AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2022. 
  8. ^ "TÜRKIYE'DE YENILENEBILIR ENERJIYLE SANAYI GELIŞIMI, TICARET FIRSATLARI VE INOVASYON ELEKTRIK SEKTÖRÜNÜ KARBONSUZLAŞTIRMANIN YAN FAYDALARININ ANALIZI" (PDF). 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  9. ^ "Turkey - Energy-Renewables-SmartGrid-Refineries-Pipelines". U.S. Commercial Service of the U.S. Department of Commerce. 29 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2016. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2016. 
  12. ^ "EPDK | Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu". www.epdk.gov.tr. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022. 
  13. ^ "Türkiye 2021'i rüzgar enerjisinde tarihindeki en yüksek kapasite artışıyla kapattı". 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2022. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2016. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2016. 
  16. ^ "YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINA DAYALI ÜRETİM TESİSLERİ İÇİN LİSANS ALMA SÜREÇLERİ". 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016. 
  17. ^ "Lisanssız Elektrik Üretimi". 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2016. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye%27de_yenilenebilir_enerji&oldid=33243681" sayfasından alınmıştır