Tatarca

Bu madde İdil Tatarcası hakkındadır. Kırım Tatarcası ve Sibirya Tatarcası ile karıştırılmamalıdır.
Tatarca
İdil Tatarcası
татарча, tatarça, tatar tele, تاتارچه، تاتار‌ تلی
BölgeDoğu Avrupa
Etnisiteİdil Tatarları
Konuşan sayısı6,5 milyon  (2015)[1]
Dil ailesi
Türk dilleri[2]
Diyalektler
Nagaybek
Yazı sistemiTatar alfabeleri (Kiril, Latin, Arap)
Resmî durumu
Resmî dil Tataristan (Rusya)
Tanınmış azınlık dili Çin
 Polonya
Dil kodları
ISO 639-1tt
ISO 639-2tat
ISO 639-3tat
Tatarca UNESCO'nun Tehlike Altındaki Dünya Dilleri Atlası'nda 'Savunmasız' olarak belirtilmiştir.
[3]
Vikisözlük'te Kategori:Tatarca sözcükler ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Tatarca veya İdil Tatarcası (Tatarca: татар теле veya татарча), Türk dillerinin Kıpçak grubuna bağlı bir dildir. Aynı aileden bir lehçe olan Kırım Tatarcasından ayırmak için “Kazan Tatarcası” olarak da adlandırılır. Çoğunluğu, Rusya Federasyonu içindeki Tataristan'da yaşayan Tatarlar tarafından konuşulur. Tataristan Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte iki resmî dilinden biridir.

Lehçeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tatarcanın iki ana lehçesi vardır:

  • Merkezi Tatarca (Kazan)
  • Batı Tatarcası (Mişer)

Bu lehçelerin hepsinin alt bölümleri de vardır. Tatar dilinin ve lehçelerinin incelenmesine önemli katkılar, modern Tatar lehçebilim okulunun kurucusu olarak kabul edilen bir bilim adamı olan Gabdulhay Ahatov tarafından yapılmıştır. Yukarıdaki ikisinden önemli ölçüde farklı olan Sibirya Tatarlarının konuşma deyimleri, bazıları tarafından genellikle Tatarcanın üçüncü lehçe grubu olarak kabul edilirken, diğerleri tarafından kendi başına bağımsız bir dil olarak kabul edilir.

Örnek

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Äye – He/evet
  • Yuq – Yok/hayır
  • İsänme(sez)/sawmı(sız) – Merhaba/esen misiniz
  • Sälâm – Selam
  • Saw bul(ığız)/xuş(ığız) – Güle güle
  • Zínhar öçen – Lütfen
  • Räxmät – Teşekkür ederim/sağ olun
  • Ğafu it(egez) – Affedersiniz
  • Min – Ben
  • Sin – Sen
  • Ul – O
  • Bez – Biz
  • Sez – Siz
  • Alar – Onlar
  • Millät – Millet
  • İngiliz(çä) – İngilizce

Sesler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sesli harfler kullanılan alfabeye göre değişir.

Tatarca ve Türkiye Türkçesi Şahıs Zamirleri ve Olumsuzları

Şahıs Zamirleri Kazan Tatarcası Türkiye Türkçesi
min / benuquçımın

uquçı tügelmen

uquçı idem

uquçı tügel idem

öğrenciyim

öğrenci değilim

öğrenciydim

öğrenci değildim

sin / senuquçısıñ

uquçı tügelseñ

uquçı ideñ

uquçı tügel ideñ

öğrencisin öğrenciydin öğrenci değilsin

öğrenci değildin

ul / ouquçı

uquçı ide

uquçı tügel

uquçı tügel ide

öğrenci(dir)

öğrenciydi

öğrenci değil(dir)

öğrenci değildi

bez / bizuquçıbız

uquçı idek

uquçı tügelbez

uquçı tügel idek

öğrenciyiz

öğrenciydik

öğrenci değiliz

öğrenci değildik

sez / sizuquçısız

uquçı idegez

uquçı tügelsez

uquçı tügel idegez

öğrencisiniz

öğrenciydiniz

öğrenci değilsiniz

öğrenci değildiniz

alar / onlar uquçılar

uquçı idelär

uquçı tügellär

uquçı tügel idelär

öğrenci(dirler)

öğrenciydi(ler)

öğrenci değil(dirler)

öğrenci değildi(ler)

Kazan Tatarcası ve Kırım Tatarcası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tatarca ve Kırımca (2022).

Kazan Tatarcası ve Kırım Tatarcası iki farklı dildir, ancak her ikisi de Kıpçak dillerine aittir.[4]

Resimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Tataristan'da üzerinde Tatarca "Tundırma" (түндырма) yazılı satış kabini
    Tataristan'da üzerinde Tatarca "Tundırma" (түндырма) yazılı satış kabini

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015. 
  2. ^ "Uzbek | Ethnologue Free". Ethnologue (Free All) (İngilizce). 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  3. ^ "Tatar in Russian Federation | UNESCO WAL". 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  4. ^ "Tatar language". 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tatarca&oldid=34160968" sayfasından alınmıştır