Tetrakuark

Tetrakuark, parçacık fiziğinde, dört valans kuarktan oluşan ve varlığı tahmin edilmesine karşın henüz kanıtlanamamış egzotik mezondur. Prensipte, bir tetrakuark durumu kuantum renk dinamiği içinde yer alabilmektedir.[1]

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kafes kuantum renk dinamiği altında oluşturulan ve dört statik kuark ve antikuark tarafından üretilen renkli akış borularını gösteren bir bilgisayarla oluşturulmuş görsel.[2] Kuantum renk dinamiği altında oluşturulmuş olması, renk yükleri arasında bağlantı kuran akış borularının oluşturulmasına yol açmıştır.

2003'te, Japonya'da devam eden Belle deneyi esnasında keşfedilen ve geçici olarak X(3872) olarak adlandırılan parçacık, kendisi için oluşturulan teoride bir tetrakuark adayı olarak gösterildi.[3][4] Parçacığın geçici adındaki X, henüz test edilmesi gereken ve kesin olarak bilinmeyen özellikleri olduğunu; devamındaki numara ise MeV/c2 bazındaki kütlesini temsil etmekteydi.

2004'te, Fermilab tarafından gerçekleştirilen SELEX adlı deneyde karşılaşılan DsJ(2632) durumu, olası bir tetrakuark adayı olarak gösterildi.[5]

2007'de, Belle deneyi sırasında gözlemlenen Z(4430) adlı parçacığın
c

c

d

u
 şeklindeki durumunun bir tetrakuark adayı olduğu açıklandı. Yine aynı deney sırasında 2007 yılında keşfedilen Y(4660) parçacığının da tetrakuark durumunda olabileceği belirtildi.[6]

2009'da Fermilab, geçici olarak Y(4140) adını verdikleri parçacığın tetrakuark olabileceğini açıkladı.[7]

2010'da, DESY'den iki fizikçi ile Kaid-i Azam Üniversitesi'nden bir fizikçi, eski deney verilerini tekrar analiz etmeleri sonrasında, ϒ(5S) mezonu (bir tür bottomonyum) ile bağlantılı olarak iyi tanımlanmış tetrakuark rezonansının var olduğunu açıkladılar.[8][9]

Haziran 2013'te, Çin'deki BES III deneyi ile Japonya'daki Belle deneyi, birbirinden bağımsız olarak yaptıkları açıklamalarda, Zc(3900) adlı parçacığın doğrulanan ilk dört kutarklı durum olduğu bilgisi yer aldı.[10]

2014'te, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nda yapılan LHCb deneyinde, Z(4430) durumunun varlığı 13,9 σ üzerinde bir değerle doğrulandı.[11][12]

Şubat 2016'da, DØ deneyi sırasında gözlemlenen ve X(5568) adı verilen parçacığın dar bir tetrakuark adayı olduğu bildirildi.[13] Ancak, 51. Rencontres de Moriond sırasındaki elektrozayıf oturumunda sunulan LHCb deneyinde elde edilen ilk sonuçlarda, bu durum için herhangi bir kanıt olmadığı belirtilmekteydi.[14]

Haziran 2016'da, LHCb deneyinde keşfedilen X(4274), X(4500) ve X(4700) adlı parçacıkların tetrakuark adayı oldukları açıklandı.[15][16]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Kulshreshtha, U.; Kulshreshtha, D. S.; Vary, J. P. (2015). "Hamiltonian, Path Integral and BRST Formulations of Large N Scalar $QCD_{2}$ on the Light-Front and Spontaneous Symmetry Breaking". Eur. Phys. J. C (İngilizce). 75 (4). s. 174. arXiv:1503.06177 $2. Bibcode:2015EPJC...75..174K. doi:10.1140/epjc/s10052-015-3377-x. 
  2. ^ N. Cardoso; M. Cardoso; P. Bicudo (2011). "Colour Fields Computed in SU(3) Lattice QCD for the Static Tetraquark System". Physical Review D. 84 (5). s. 054508. arXiv:1107.1355 $2. Bibcode:2011PhRvD..84e4508C. doi:10.1103/PhysRevD.84.054508. 
  3. ^ D. Harris (13 Nisan 2008). "The charming case of X(3872)". Symmetry Magazine. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2009. 
  4. ^ L. Maiani; F. Piccinini; V. Riquer; A.D. Polosa (2005). "Diquark-antidiquarks with hidden or open charm and the nature of X(3872)". Physical Review D. 71 (1). s. 014028. arXiv:hep-ph/0412098 $2. Bibcode:2005PhRvD..71a4028M. doi:10.1103/PhysRevD.71.014028. 
  5. ^ Nicolescu, B.; de Melo, Joao Pacheco B. C. (28 Temmuz 2004). "Is the DsJ(2632) Meson a Cryptoexotic Tetraquark Baryonium State?" (PDF) (İngilizce). 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  6. ^ Cotugno, G.; Faccini, R.; Polosa, A. D.; Sabelli, C. (2010). "Charmed Baryonium". Physical Review Letters (İngilizce). 104 (13). s. 132005. arXiv:0911.2178 $2. Bibcode:2010PhRvL.104m2005C. doi:10.1103/PhysRevLett.104.132005. 
  7. ^ Minard, A. (18 Mart 2009). "New Particle Throws Monkeywrench in Particle Physics". Universe Today (İngilizce). 22 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  8. ^ Matthews, Z. (27 Nisan 2010). "Evidence grows for tetraquarks". Physics World (İngilizce). 9 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  9. ^ Ali, A.; Hambrock, C.; Aslam, M. J. (2010). "Tetraquark Interpretation of the BELLE Data on the Anomalous Υ(1S)π+π- and Υ(2S)π+π- Production near the Υ(5S) Resonance". Physical Review Letters (İngilizce). 104 (16). s. 162001. arXiv:0912.5016 $2. Bibcode:2010PhRvL.104p2001A. doi:10.1103/PhysRevLett.104.162001. 
  10. ^ Swanson, E. (2013). "Viewpoint: New Particle Hints at Four-Quark Matter". Physics (İngilizce). Cilt 6. s. 69. Bibcode:2013PhyOJ...6...69S. doi:10.1103/Physics.6.69. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  11. ^ O'Luanaigh, C. (9 Nisan 2014). "LHCb confirms existence of exotic hadrons" (İngilizce). Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  12. ^ Aaij, R. (2014). "Observation of the resonant character of the Z(4430)− state". Physical Review Letters (İngilizce). Cilt 112. s. 222002. arXiv:1404.1903 $2. Bibcode:2014PhRvL.112v2002A. doi:10.1103/PhysRevLett.112.222002. PMID 24949760. 
  13. ^ Abazov, V. M.; ve diğerleri. (DØ iş birliği) (2016). "Observation of a new
    B0
    s    π± state". Physical Review Letters (İngilizce). Cilt 117. arXiv:1602.07588 $2. Bibcode:2016PhRvL.117b2003A. doi:10.1103/PhysRevLett.117.022003.     
  14. ^ Van Tilburg, J. (13 Mart 2016). "Recent hot results & semileptonic b hadron decay" (PDF) (İngilizce). Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi. 9 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  15. ^ Aaij, R.; ve diğerleri. (LHCb iş birliği) (2016). "Observation of J/ψφ structures consistent with exotic states from amplitude analysis of B+→J/ψφK+ decays". Physical Review Letters (İngilizce). Cilt 118. arXiv:1606.07895 $2. Bibcode:2017PhRvL.118b2003A. doi:10.1103/PhysRevLett.118.022003. 
  16. ^ Aaij, R.; ve diğerleri. (LHCb iş birliği) (2016). "Amplitude analysis of B+→J/ψφK+ decays". Physical Review D (İngilizce). Cilt 95. arXiv:1606.07898 $2. Bibcode:2017PhRvD..95a2002A. doi:10.1103/PhysRevD.95.012002. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tetrakuark&oldid=30475868" sayfasından alınmıştır