Tomahawk
| Tomahawk | |
|---|---|
 ABD donanmasına ait havada bir BGM-109 Tomahawk füzesi, Kasım 2002 | |
| Çeşidi | Uzun menzilli, tüm hava koşulları için, ses altı seyir füzesi Gemisavar füzesi[1](Block V) Denizaltından fırlatılan seyir füzesi Kara hücum füzesi Karadan karaya füze[2] |
| Uyruğu | Amerika Birleşik Devletleri |
| Kullanıcılar | Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Kraliyet Donanması (halen) Avustralya Kraliyet Donanması,[3] Kanada Kraliyet Donanması[4](gelecekte) |
| Üretim tarihi | |
| Üretici | General Dynamics (İlk üreten şirkettir) McDonnell Douglas Hughes Aircraft şirketi Raytheon Missiles & Defense şirketi |
| Birim maliyeti | *$1.87M (FY2017)[5] (Block IV)
|
| Üretildiği tarih | 1983–günümüze |
| Özellikler | |
| Uzunluk | Güçlendiricisiz: 18 ft 3 in (5,56 m) Güçlendirici ile: 20 ft 6 in (6,25 m) |
| Patlama mekanizması | TLAM Blok III'ten beri FMU-148, diğerleri ise özel uygulamalar içindir |
| Motor | Williams International F107-WR-402 turbofan TH-dimer yakıt kullanarak ve katı yakıtlı roket motor güçlendiricili |
| Kanat genişliği | 8 ft 9 in (2,67 m) |
| Seyir irtifası | 98-164 ft (30-50 m) yer seviyesinin üstünde[7] |
| Platform | dikey fırlatma sistemi (VLS), Torpido tüpü, Yüzey gemileri, denizaltılar, Taşıyıcı kurmalı fırlatıcılar |
Tomahawk, tam adı BGM-109 Tomahawk, (kısa tam adı: Tomahawk Land Attack Cruise Missile, TLAM) stratejik bir seyir füzesidir.
Denizden karaya, denizaltıdan karaya, karadan karaya ve denizden denize (farklı bir aktif radar güdüm alt sistemi kullanılarak) olmak üzere çeşitli tipleri vardır.
Tomahawk füzesi, havadan karaya atılan AGM-86 ALCM/CALM seyir füzesi ile paralel geliştirildi. Her iki füzenin de birçok parçası ortaktır.
Tomahawk, ABD Donanması ile yapılan sözleşme ile Laurel, Maryland yakınlarındaki Johns Hopkins Üniversitesi'nin Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda James Walker tarafından yönetilen projede tasarlandı ve önceleri 1970'lerde General Dynamics tarafından üretildi.
Deniz üstü harp platformundan fırlatılabilen orta ila uzun menzilli, alçak irtifalı füze olması istenmişti ve çok çeşitli harp başlığı, güdüm ve ve menzil yetenekleriyle modüler bir tasarımı vardı.
Asıl Tomahawk tasarımın tanıtılmasından bu yana, geleneksel ve nükleer silahlı havadan, deniz altından ve karadan fırlatılan çeşitler de dahil, TLAM'ın en az altı çeşidi ve birçok geliştirilmiş modeli yapıldı.
Üreticileri
[değiştir | kaynağı değiştir]1992-1994 arası McDonnell Douglas Corporation, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisiydi ve Block II ve Block III Tomahawk füzelerini ve birçok Tomahawk'ı Block III özelliklerine göre yeniden üretti.[8]
1994 yılında Hughes, Tomahawk füzelerinin tek tedarikçisi olmak için McDonnell Douglas Aerospace'i geride bıraktı.
2019 itibarıyla hizmetteki tek model Raytheon Missiles & Defense firması tarafından üretilen ve nükleer olmayıp denizden atılan modeldi.[9]
Maliyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Tomahawk füzesinin Birim maliyeti 1.4 milyon dolardır. Halen geliştirilen Taktik Tomahawk füzesinin 500 bin dolara mal olacağı açıklanmıştır.
Fırlatma sistemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Her füze, nakliye ve depolamada kendisini koruyan ve fırlatma borusu görevi yapan basınçlı metal bir kapta depolanır ve fırlatılır.[10] Bu kaplar, üzerine kurulan Zırhlı Kutu Fırlatıcı'larda (ABL) raflara yerleştirildi ve dört yeniden etkinleştirilen Iowa-sınıfı savaş gemileri USS Iowa, USS New Jersey, USS Missouri ve USS Wisconsin BB-64 6 ‘e yerleştirildi. ABL'ler ayrıca sekiz sclass Spruance destroyer, dört sclass Virginia kruvazer ve nükleer kruvazör USS Long Beach CGN-9 6 üzerine kuruldu. Bu kaplar ayrıca diğer su üstü gemilerinde dikey fırlatma sistemlerinde (VLS), daha sonraki Los Angeles sınıfı denizaltı ve sclass Virginia denizaltı kapsül fırlatma sistemlerinde (CLS) ve denizaltıların torpido tüplerinde bulunur. Tüm ABL donanımlı gemiler hizmet dışı bırakılmıştır..
Denizaltından fırlatılan füzeler için (UGM-109'lar olarak adlandırılır), gaz basıncıyla (dikey olarak VLS aracılığıyla) veya su darbesiyle (yatay olarak torpido tüpü aracılığıyla) fırlatıldıktan sonra, bir katı yakıt güçlendirici füzeyi itmek ve sudan çıkarmak için ateşlenir.[11]
Uçuş gerçekleştikten sonra, füzenin kanatları kalkmak için açılır, hava kepçesi açığa çıkar ve turbofan motoru seyir uçuşu için kullanılır. Su üzerinde, Tomahawk önceden ayarlanmış bir rotayı izlemek için atalet kılavuzluğu veya GPS kullanır; karadayken, füzenin güdüm sistemi arazi kontur eşleştirmesi (TERCOM) tarafından desteklenir. Terminal kılavuzu, Dijital Manzara Eşleştirme Alanı Korelasyonu (DSMAC) sistemi veya GPS tarafından sağlanır ve yaklaşık 10 metrelik bir dairesel hata olası üretilir.
Tomahawk Silah Sistemi füze, Tiyatro Görev Planlama Merkezi (TMPC)/Suda Planlama Sistemi ve Tomahawk Silah Kontrol Sistemi (yüzey gemilerinde) veya Savaş Kontrol Sisteminden (denizaltılar için) oluşur.
Navigasyon yöntemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tomahawk füzeleri, alçak irtifadan yeryüzüne paralel hareket uçar, engellerin çevresinden dolanır ve radara yakalanmazlar.[12]
Tomahawk füzesinde Üç kademeli güdüm sistemi vardır.
- Füze ilk aşamada belirli bir bölgeye ataletsel seyrüsefer güdümü ile yaklaşır. Bu güdüm sistemi deniz ya da çöl gibi belirsiz ya da değişken coğrafi alanlardan yapılan atışlarda önemlidir.
- Ara aşamada Tomahawk yeryüzü referanslı güdüm (TERCOM) ile üzerinden geçtiği bölgedeki coğrafi yüksekliği belleğindeki bilgi ile karşılaştırarak seyreder.
- Son aşamada ise Tomahawk ulaştığı noktadaki hedef görüntüyü hafızasındaki dijital resimlerle karşılaştırarak hedefini bulur. (DSMAC)
- Yeni nesil BLOK III füzelere Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ile hedefe yönelme yeteneği de kazandırıldı.
Kütlesi ve hızı
[değiştir | kaynağı değiştir]Fırlatma motoru ile birlikte kütlesi 1440 kg'dır. Fırlatma motoru hariç kütlesi 1190 kg'dır. Menzili 600 deniz mili (>1100 km)dir. Ortalama uçuş hızı ise 880 km/saat'tir.
Harp başlıkları
[değiştir | kaynağı değiştir]1000 libre (450 kg) ağırlığında Tomahawk füzelerinde şu harp başlıkları vardır:
- Delici/nüfuz edici (Bullpup) - C tipi füzelerde
- Bombacıklı - D tipi füzelerde
- 200 kt gücünde W-80 nükleer başlık - A tipi füzelerde
- WDU-36 harp başlığı
Kullanıldığı savaşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Tomahawk, ilk defa 1991 yılında Körfez Savaşı'nda kullanıldı. ABD Deniz Kuvvetleri'nin yaptığı atışlarda 297 fırlatma görevi verilmiş, atış için yüklenen füzelerin 7'si teknik sorunlar sebebiyle fırlatıcıyı terk edemedi. Atılan 290 füzenin 242'si hedefi vurdu.
1993, 1996, 1998 ve 2003 yıllarında da Irak'a karşı kullanılan Tomahawk füzeleri, Sırp Cumhuriyeti'ne (1995 Kararlı Güç Harekatı), Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne (1999 Müttefik Gücü Harekatı), Afganistan'a (2001 Sonsuz Özgürlük Harekatı) ve 2017’de Suriye Humus şehrindeki Şaryat Hava Üssü'ne yönelik bombardımanlarda da kullanıldı.
Tomahawk, en son ABD Donanmasınca Suriye'ye yönelik 2018 füze saldırılarında, Suriye kimyasal silah tesislerini hedef alan 66 füze fırlatıldığında kullanıldı.[13]
Kullanıcıları
[değiştir | kaynağı değiştir]2016 yılında ABD Savunma Bakanlığı, 202.3 milyon dolara 149 Tomahawk Block IV füzesi satın aldı.[5]
ABD dışında sadece İngiltere'ye satışı yapıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "US Navy set to receive latest version of the Tomahawk missile". 17 Mart 2021.
- ^ "The Army Plans to Fire Its Version of the Navy's SM-6 Missile from This Launcher". 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Australia to Buy Tomahawk Cruise Missiles, Will Get at Least Eight Nuclear Submarines". 10 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Canada's New Frigate Will be Brimming with Missiles". 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ a b "United States Department Of Defense Fiscal Year 2017 Budget Request Program Acquisition Cost By Weapon System" (pdf). Office Of The Under Secretary Of Defense (Comptroller) / Chief Financial Officer. January 2016. s. 63. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Anti-Ship Missiles Top Marines $2.95B Fiscal Year 2022 Wishlist". 2 Haziran 2021. 10 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ Tomahawk cruise missiles proved to be difficult targets for Russian electronic warfare systems 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Navyrecognition.com, 18 April 2017
- ^ Schlueter, Jim (9 Mart 1993). "McDonnell Douglas delivers its first Tomahawk cruise missile with Block III improvements" (Basın açıklaması). St. Louis: McDonnell Douglas Aerospace. PRNewswire. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ Kristensen, Hans. "US Navy Instruction Confirms Retirement of Nuclear Tomahawk Cruise Missile – Federation Of American Scientists". 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021.
- ^ GAO (October 1997). Test and evaluation impact of DOD. DIANE Publishing. ISBN 978-1428979291. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013.
- ^ "AGM-109/BGM-109 Tomahawk". Forecast International. January 2007. 15 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2017.
- ^ "Tomahawk Cruise Missile | Raytheon". www.raytheon.com. 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2020.
 | Füze ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
