Venedik

Venedik Venezia
Komün
Comune di Venezia
Bayrak Arma
Venedik
Ülke	İtalya
Bölge	Veneto
İl	Venezia
İdare
• Belediye başkanı	Luigi Brugnaro
Yüzölçümü
• Toplam	414,57 km²
• Su	257,73 km² (99,51 mil²)
Rakım	1 m
Nüfus  (2020)[1]
• Toplam	258.685
• Yoğunluk	620/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Posta kodu	30100
Alan kodu	041
Resmî site www.comune.venezia.it
UNESCO Dünya Mirası
Konum	İtalya
Kriter	Kültürel: i, ii, iii, iv, v, vi
Referans	394
Tescil	1987 (11. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika

Venedik (İtalyanca: Venezia [veˈnɛttsia], Venedikçe: Venexia [veˈnɛsja]), kuzeydoğu İtalya'da birbirinden kanallarla ayrılmış ve köprülerle bağlanan 118 adanın üzerine kuruludur. Şehir, kıyı şeridi boyunca uzanan Venedik Lagünü'nde, Po ve Piave nehirlerinin deltaları arasına kuruludur. Venedik doğal güzelliği, mimarisi ve sanat eserleri ile ün yapmıştır. Bu şehir bütünüyle, deniz kulağı da dahil, Dünya Mirası listesi listesindedir.

Venedik, Veneto bölgesinin başkentidir. 2009 yılında Venedik komününde 270.098 kişi yaşıyordu. (Bu nüfusun 60.000'i tarihi Venedik şehrinde, 176.000'i Mestre ve Marghera şehirlerinde, 31.000' ise deniz kulağı üzerindeki diğer adalardadır.) Padova ve Treviso şehirleriyle birlikte oluşan Padova-Treviso-Venedik Metropolitan Bölgesi (PATREVE)'nin toplam nüfusu 1.600.000'dir. PATREVE herhangi bir özerkliği bulunmayan, sadece istatistiksel bir bölgedir.

Venedik ismi, MÖ 10. yüzyılda burada yaşayan Veneti halkından gelmektedir. Ayrıca şehir eskiden Venedik Cumhuriyeti'nin başkentiydi. Venedik "La Dominante", "Serenissima", "Adriyatiğin Kraliçesi", "Sular Şehri", "Maskelerin Şehri", "Köprülerin Şehri", "Yüzen Şehir" ve "Kanallar Şehri" olarak bilinir. Luigi Barzini The New York Times Gazetesi'nde Venedik'i "kuşkusuz bir insan tarafından yapılan en güzel şehir" ayrıca Times Online Gazetesi de "Avrupa'nın en romantik şehri" olarak tanımlamışlardır.

Venedik Cumhuriyeti Orta Çağ ve Rönesans dönemi boyunca denizlerdeki en önemli kuvvet olduğu kadar 13. yüzyıldan 17. yüzyılın sonlarına kadar sanatın ve ticaretin merkeziydi. Tarihi boyunca, özellikle Rönesans Döneminde, birçok sanatsal hareket olmuştur. Venedik tarihi boyunca senfonik müzik ve operanın gelişiminde önemli rol oynayan, aynı zamanda Antonio Vivaldi'nin doğduğu şehirdir.

İsim Veneti olarak bilinen halk ile bağlantılıdır. Kelimenin anlamı kesin değildir.

Venedik'in orijinine ait tarihsel kayıtların olmadığı zamanda, elde edilebilir kanıtların Venedik'in orijinal nüfusunun Padova, Aquileia, Altino ve Concordia (modern Portogruaro) gibi Roma şehirleri olduğunu gösterdiğinde pek çok tarihçi mutabıktır. Venedik'in tarih sahnesinde ünlenmesi Venedik Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla başlar.^[2]

Yıl ortalaması 13,5 °C'dir. Yılın en sıcak ayları Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Ortalama sıcaklık bu aylarda 23 °C civarındadır. En soğuk ay 3,0 °C ile Ocak ayıdır.

Venedik belediye sınırları içindeki nüfus (31 Temmuz 2010 tahminine göre) 270.516 kişidir ve nüfus yoğunluğu 652,52 kişidir. Coğrafi bakımdan Venedik hem esas Venedik şehrini ve adaları ve Padova'ya kadar ulaşan anakara parçalarını içine alan Padova-Venedik şehirleşmiş metropolitan alanın bir parçasıdır ve bu metropolitan alanın nüfusu yaklaşık 1,6 milyonu aştığı tahmin edilmektedir.

Venedik belediye sınırları içindeki (2006 Nüfus Sayımına göre) nüfusun %47.5'i erkek, %52.5'i ise kadındır. 18 yaş altı genç nüfus toplam nüfusun %14.36'sini temsil etmektedir. Venediklilerin ortalama yaşı 46'dır. Bu oran İtalya'da 42'dır. 2002 ve 2007 arasındaki 5 yıllık süreçte şehirdeki nüfus %0,2 gerilemiştir.^[3] 2006 itibarıyla nüfusun %93,70'i İtalyandır.

Venedik komününün belediye sınırları içinde nüfusunun 19. ve 20. yüzyıllarda gelişmesi nüfus sayımı sonuçlarına göre şu gösterimde izlenebilir:^[4]

Kişi

Türk Hanı (Fondaco dei Turchi veya Palazzo dei Turchi), 13. yüzyılın ilk yarısında Giacomo Palmier tarafından inşa edilmiş bir saray. Türk Hanı, Büyük Kanal'ın sağ tarafında San-Marcuola İstasyonu'nun karşısında bulunmaktadır.

Venedik'in en eski saraylarından birisi olan Türk Hanı kıvrımlı bağlantıları ve ince sütunları ile Bizans mimarisinin tipik bir örneğidir. 1621'den itibaren Türk tüccarlar sarayı ticaret merkezi olarak kullanmaya başladılar. 1838'e kadar olan bu süreçte orada ikamet eden Türkler binaya bir cami ve hamam inşa etmişler ve sarayın mimarisini kısmen değiştirmişlerdir. Ayrıca 19. yüzyılın ikinci yarısında başlayan restorasyon çalışmaları esnasında sarayın üst kısmına kubbe biçimde eklemeler yapılmıştır. Saray 1923'ten beri Venedik Doğa Tarihi Müzesi (Museo di Storia Naturale di Venezia) olarak kullanılmaktadır.

Alman Hanı (Fondaco dei Tedeschi) Akdeniz veya Balkanlar üzerinden gelen malları Avrupa'nın içlerine götürecek Alman tüccarlar tarafından kullanılmış handır. 1228 senesinde inşa edilmiş yapı yangın ile yıkılması sonrasında 1505-1508 seneleri arasında yeniden inşa edilmiştir.

Düka Sarayı (Palazzo Ducale), Gotik tarzda yapılmış ve Venedik dükaları tarafından kullanılmış saraydır. Dükalık sarayı olmasının yanında Venedik Cumhuriyeti'nin siyasi merkezi konumundaydı. Napolyon işgaline kadar siyasi kurumlara da ev sahipliği yapmıştır. Günümüzdeki saray büyük ölçüde 1309-1424 yılları arasında yapıldı ve oldukça küçük olan bir kale üzerine inşa edildi. Giovanni ve Bartolomeo Bon 1442 yılında Porta della Carta'yı inşa ettiler.

Venedik'in asil ailelerinden Dandolo Ailesi tarafından 14. yüzyılın sonunda inşa ettirildi. 16. yüzyılda üç kısıma ayrılan yapı, üç aile üyesi arasında pay edildi. Sahibinin değişmesi sonrasında nihayet 1895'te otel olarak kullanılmaya başlandı 2010 senesinde başrollerini Johnny Depp ve Angelina Jolie'nin oynadığı The Tourist filminin bazı sahneleri burada çekilmiştir. Günümüzde Otel Danieli olarak kullanılmaya devam edilmektedir.

Grand Kanal (Canal Grande) yaklaşık 4 km uzunluğunda, 30 ile 70 m genişliğinde, derinliği 5 metreye varan Venedik'teki en büyük kanaldır. Kanal S şeklinde aktığı için "volta die Canal" olarak isimlendirilir. Grand Kanal'a yaklaşık 45 adet diğer küçük kanallar bağlanmaktadır.

Kanalın sol tarafında San Marco, Cannaregio ve Castello, sağ tarafında ise Dorsoduro, San Polo ve Santa Croce bölgeleri bulunur.

Günümüzde Grand Kanal üzerinde 4 köprü bulunmaktadır. İçlerinden en eski olanı Rialto Köprüsüdür. Scalzi Köprüsü ve Accademia Köprüsü nün inşa edildiği 19. yüzyıla kadar "Rialto Köprüsü" Grand Kanal üzerinde iki yakayı birbirine bağlayan tek köprü idi.

Grand Kanal kenarlarında 200'ün üzerinde saray vardır.^[5] Saraylarda Gotik, Rönesans ve Barok stiline sıkça rastlanmaktadır. Bazı saraylarda Bizans mimarisi göze çarpar.

Grand Kanal'da ulaşım deniz otobüsleri (vaporetto) ve gondollar ile sağlanmaktadır. Ayrıca deniz taksileri de mevcuttur. Grand Kanalı boydan boya sadece 1 numaralı deniz otobüsü (vaporetto) geçmektedir.

Grand Kanal'da yüzmek para cezasına tabidir. Bu konuda çok sıkı kontroller yapılmaktadır.

Venedik kentinin en renkli mekanlarından biridir. Kentin iki yakasını birbirine bağlayan en eski köprüdür. Köprü, aynı zamanda bir alışveriş merkezidir. Muhtelif pek çok ürün satılmaktadır. Köprüden Grand Kanal manzarası göze çarpmaktadır.

İç Çekişler Köprüsü, İşkence Köprüsü veya Ahlar Köprüsü olarak bilinmektedir. Dükler Sarayı ile Yeni Hapishane arasında kapalı olarak inşa edilmiş bir köprüdür. İsmini muhtemelen buradan cezaevine giden mahkûmların Venedik'e son kez bakmasından almıştır. İnanışa göre, bu köprü altında öpüşen çiftlerin aşklarının daim olacağı söylenmektedir. Venedik8 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'te görülecek en güzel yerlerden biri olan bu köprü, Dükler Sarayı'na bağlı olan tarihi bir yapıdır.

San Marco Meydanı, Venedik'in turistler ve güvercinler tarafından en çok ziyaret edilen meydanı.

San Marco Meydanı 175 uzunluğunda, 82 metre genişliğindedir. Fransız Yazar Alfred de Musset meydan için "Avrupa'nın Salonu", Napolyon ise "Avrupa'nın en güzel şenlik alanı" ifadesini kullanmıştır.

Meydanın geçmişi 9. yüzyıla dayanmaktadır. O zamanlar meydan düklerin aldıkları kararları açıkladıkları, San Marco Bazilikası'nın önündeki küçük bir alandı. Meydan bugünkü konumuna 13. ve 16. yüzyıllar arasındaki çalışmalar sonucunda ulaşmıştır.

Büyük kanal'dan başlandığında (soldan sağa) meydanda sırasıyla şu binalar yer alır: Dükler Sarayı, Porta della Carta, Saat kulesi, Procuratie Vecchie, Procuratie Nove, Campanile ve Marciana Millî Kütüphanesi.

Meydan aynı zamanda pek çok ünlü ziyaretçileri olmuş olan kahvehaneleri ile de ünlüdür. Meydanın ve İtalya'nın en eski kahvehanesi olan Caffè Florian (1720 yılında inşa edilmiştir) pek çok yazar, şair ve müzisyenin buluşma yeriydi. Goethe, Thomas Mann, Marcel Proust, Hemingway ve Mark Twain gibi pek çok ünlü kişiler kahve içmeye oraya giderlerdi. Hatta Richard Wagner Giuseppe Verdi ile karşılaşmamak için meydanın diğer tarafındaki Caffè Lavena'ya giderdi.

Fenice Tiyatrosu Venedik'in en bilinen ve en büyük Opera binasıdır. Dünyaca ünlü pek çok opera eserinin prömiyerleri burada yapılmıştır. Bunlardan bazıları sırayla şu eserlerdir:

• 1813: Tancredi (Gioachino Rossini)
• 1823: Semiramis (Gioachino Rossini)
• 1824: Crociato in Egitto (Giacomo Meyerbeer)
• 1830: I Capuleti e i Montecchi (Vincenzo Bellini)
• 1833: Beatrice di Tenda (Vincenzo Bellini)
• 1836: Belisario (Gaetano Donizetti)
• 1838: Maria di Rudenz (Gaetano Donizetti)
• 1844: Ernani (Giuseppe Verdi)
• 1846: Attila (Giuseppe Verdi)
• 1851: Rigoletto (Giuseppe Verdi)
• 1853: La Traviata (Giuseppe Verdi)
• 1857: Simon Boccanegra (Giuseppe Verdi)
• 1951: The Rake's Progress (Igor Stravinski)
• 1954: The Turn of the Screw (Benjamin Britten)
• 1955: Ognenny angel (Ateş meleği) (Sergej Prokofyev)
• 1959: Allez-hop (Luciano Berio)
• 1961: Intolleranza 1960 (Luigi Nono)
• 1964: Hyperion (Bruno Maderna)
• 1973: Lorenzaccio (Silvano Bussotti)
• 2007: Signor Goldoni (Luca Mosca)

Venedik kanalları nedeniyle dünyaca ünlüdür. Bir sığ Deniz kulağında yaklaşık 150 kanal tarafından şekillenmiş olup, 118 adet adadan oluşan bir takım adalar zinciri üzerinde kurulmuştur. Üzerinde şehirlerin kurulduğu bu adalar yaklaşık 400 köprü ile birbirine bağlanır. Eski merkezde kanallar yol görevi görür. Her bir şekillenmedeki ulaşım su üzerinde veya yürüyerek olur. 19. yüzyılda bir geçici yaya yolu anakarayı Venedik'teki demiryolu istasyonuna götürüyordu. Venedik Avrupa'nın en geniş araba girişinin yasak olduğu alana sahiptir. Ayrıca Venedik aşk şehri olarak da bilinir. Venedik'teki türlü aşk mekanları genç aşıkların buluşma noktasıdır. Örn: Aşk Tüneli

İdari bakımdan Venedik, Veneto bölgesine bağlı Venezia ilinin bir komünüdür. Venedik komünü daha önce 18 adet "mahalle (quartieri)" kapsamaktaydı ve bu eski mahalleler esas Venedik şehri; belirli adalar ve anakarada bulunmaktaydı. 2005'ten itibaren Venedik Komünü 6 Belediye "(municipalità)"'ya bölünmüş ve bu belediyelere şu belirlenen "eski mahalleler" bağlanmıştır:^[6][6][7]

1. "Venezia-Murano-Burano Belediyesi": (Nüfus: 69.679 kişi. Alan:211 km²) (Eski mahalleler: No.1: San Marco-Castello-Sant'Elena; No.2: Cannaregio; No.3:Dorsoduro-S.Polo-S.Croce; No.4: Giudecca-Sacca Fisola; No.7:Murano; No.8:Burano)
2. "Lido-Pellestrina Belediyesi": (Nüfus: 21.691kişi. Alan: 72 km²) (Eski mahalleler: No.5: Lido-Malamocco-Alberoni; No.6: Pellestrina-San Pietro in Volta)
3. "Favaro Veneto Belediyesi" :(Nüfus: 23.376 kişi. Alan:45 km²) (Eski mahalleler: 10 Favaro)
4. "Mestre-Carpenedo Belediyesi": (Nüfus: 88.181 kişi. Alan:24 km²) (Eski mahalleler: No.11: Carpenedo Bissuola; No.15 Piave 1866; No.13: San Lorenzo 25 aprile; No.12:Terraglio)
5. "Chirignago-Zelarino Belediyesi": (Nüfus: 37.629 kişi. Alan:26 km²) (Eski mahalleler: No.14: Cipressina-Zelarino-Trivignano; No.16: Chirignago-Gazzera)
6. "Marghera Belediyesi":(Nüfus: 28.285 kişi. Alan:35 km²) (Eski mahalleler: No.17: Marghera- Catene; No.18:Malcontenta)

Venedik'in kardeş şehirleri:^[8]

Venedik 25 Eylül 1999 tarihi ile Yunanistan'ın Selanik ve Almanya'nın Nürnberg şehirleriyle imzalanan iş birliği anlaşmasına sahiptir. Türkiye'nin İstanbul şehriyle 4 Mart 1993 tarihinde 1991 yılı İstanbul deklerasyonu çerçevesinde imzalanan iş birliği anlaşmasına sahiptir. Ayrıca Çin'in Qingdao şehri ile bilim ve teknoloji ortaklığına sahiptir. Ocak ayı 2000 tarihinde EC (Avrupa Birliği) n.2137/85 tüzüğünü yaparken, Venedik şehri ve Yunan topluluk ve şehirleri merkez birliği (KEDKE) kuruldu. Avrupa Ekonomik İlgi Gruplaşması (E. E.I. G.) Marco Polo sistemi ulusal olarak turist alanı ve kültürel alan içerisinde Avrupa Projesini gerçekleştirmek ve geliştirmektedir. Özellikle güzel sanatlara ait ve mimari mirasın korunması ve güvenliğinde referanstır.

San Giorgio Maggiore Çan kulesinden Venedik panoraması

Grand Kanal panoraması

• 
  Yalınayak Köprüsü
• 
  Accademia Köprüsü

• Veneto
• Venezia (il)
• İtalya'daki şehirler listesi

Wikimedia Commons'ta Venedik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Venedik: Bir köprü ve bir sokak - Venedikliler için Venedik2 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Venedik şehrinin resmî sitesi