Yeşil yol

Yeşil yol, İngilizce greenway olarak kullanılan terim. Green kelimesi ormanlar, nehir kenarları, vahşi yaşam gibi doğallığı çağrıştırmakta; way kelimesi ise bir rota veya bir aksı belirtmektedir. İki kelime birlikte peyzajla bütünleşen koridor veya bir aks anlamına gelmektedir.

Gelişen kentsel peyzaj içinde, yeşil yollar iki fonksiyonu beraberinde getirmektedir: hem kamusal geçişler ve rekreasyonel kullanımlar için açık alanlar oluşturmakta, hem de mevcut doğal kaynakların korunmasını ve gelişmesini sağlamaktadır. Genel anlamda, greenway, çok çeşitli lineer açık alanlar için bağlantı oluşturan ve bu yönde kentsel doku içine doğru gelişmeyi sağlayan genel bir terimdir. Bu terim içinde bisiklet yolları, yaban yaşamı koridorları, revize edilmiş su kenarları veya kentten uzak bir akarsu veya haliç boyunca ağaçlandırılmış yaya aksları yer alır.

1. Kentsel nehir kenarı (veya diğer bir su öğesi) yeşil yolları, ihmal edilmiş veya çoğunlukla harap olmuş şehirlerin su kenarlarında yeniden geliştirilen bir proje doğrultusuna veya bu projenin bir parçası olarak düşünülür.

2. Rekreasyonel yeşil yollar, patikalar ve çeşitli akslar şeklinde, genelde oldukça uzun mesafede, kanallar gibi doğal koridorlar, terkedilmiş demiryolu hatları ve kamu alanları boyunca yer alırlar.

3. Ekolojik öneme sahip doğal koridorlar, genelde akarsular ve nehirler veya yükselti boyunca yer almaktadır. Bu koridorlar fauna göçlerine, türlerin yer değişimlerine, yaban hayatı üzerinde çalışmalara ve hiking (doğa yürüyüşleri)e imkân sağlamaktadır.

4. Doğal manzaralı tarihi akslar, genelde bir yol, karayolu veya suyolu boyunca uzanarak, karakteristik özellikte olup yayaların ve araçların bir aks boyunca geçişlerini sağlarlar.

5. Geniş yeşil yol sistemleri veya ağları, genelde temelini vadiler ve sırtlar gibi doğal arazi formlarından alarak, oluşturulan yeşil yolların ve çok çeşitli açık alanların birleşmesiyle belediyeye ait veya bölgesel alternatif yeşil altyapı oluştururlar.

Yeşil yollar, günümüzde dış mekan rekreasyonlarına artan ilgiye cevap vermektedir –yürüyüş, koşu (jogging) ve bisiklete binme. Yeşil yollar, bu ihtiyaca cevap veren maliyeti az olan bir uygulamadır çünkü potansiyel alanlar, arazinin oldukça dar koridorlarından oluşmaktadır, bunların içinde taşkın alanları, taşkın ovaları, terkedilmiş demiryolu yatakları ve başka bir anlamda terkedilmiş alanlar vardır. Yeşil yollarda birçok mülkiyet hakkını ve yargıyı birlikte düşünmek gerekir. Çünkü mülk sahipleri arazilerini koruma amaçlı yeşil yollara karşı çıktığında buna meydan okumaktadır. Yeşil yollar bir anlamda da yeşil yol planlamasıyla doğal, kültürel ve tarihi kaynakları korumaktadır.

Ekolojik yeşil yollar vahşi yaşamın hareket koridorları ve bitki türlerinin lokasyonu için değerli yerlerdir. Bu tampon bölgeler, bitkisel toz ve kirlilik filtresi görevi görmektedir. Özellikle şehirlerde hava kirliliği ve aşırı sıcaklık değişimlerinde moderatör olarak işlevleri vardır.

• Greenways for America (Little, 1990)