Karolinger

D Karolinger si e Herrschergschlächt vo de westgermanische Franke gsi, wo sit 751 im Frankeriich as König gregiert hai. Si berüehmtist Verträter isch dr Karl dr Gross gsi, und vo ihm stamme alli spötere karolingische Herrscher ab. Noch dr Deilig vom Karolingerriich hai d Karolinger im Ostfrankeriich regiert, bis si dört im Johr 911 usgstorbe si, im Westfrankeriich mit einere Unterbrechig bis zum Dynastiiwächsel vo 987, wo d Kapetinger an d Macht cho si. Im Herzogtum Niiderlothringe het no bis ins früehje 11. Johrhundert e Siitezwiig vo de westfränkische Karolinger gregiert. Mit däm isch die männligi Linie vom Karolingergschlächt usgstorbe, wenn me nume die ehelige Söhn, wo zur Nochfolg berächtigt gsi si, berücksichtigt. Nit dronfähigi Nochkomme vo unehelige Chinder vo de karolingische Herrscher und Nochkomme vom Karl em Grosse in dr wiiblige Linie hai aber vili überläbt.

Zur Ziit wo d Karolinger regiert hai, si si in de Dokumänt hüfig as Nochkomme vom Karl em Grosse bezeichnet worde, aber dr Begriff "Karolinger" as Bezeichnig für d Dynastii het s nonig gä. Die isch erst spöter igfüehrt worde. Im Ostfrankeriich het erst in dr zweite Helfti vom 10. Johrhundert dr Gschichtsschriiber Widukind vo Corvey d Bezeichnig Karoli bruucht; er het vom letzte ostfränkische karolingische König, vom Ludwig em Chind, wo 911 gstorben isch, as ultimus Karolorum apud orientales Francos ("dr letzt vo de Karli bi de Ostfranke"). Z Frankriich, wo d Herrschaft vo de Karolinger 987 z Ändi gangen isch, het churz druf dr Gschichtsschriiber Richer vo Reims vo de karolingische König as "Karli" gredet. Dodrus si spöter die latiinische Namensforme Karlenses, Karlingi, Karolini und Karolingi worde, und vo dene si in de modärne Sproche "Karolinger", "Carolingiens", "Carolingi" usw. abgleitet worde.

S Wort wird au bruucht für zum d Periode vo ihrer Herrschaft und kulturelli Neuerige, wo denn gmacht worde si, z charakterisiere. Em Stil in dr Baukunst währed dere Ziit, e Form vo dr Vorromanik, sait me dr „karolingisch Baustil“ und d Buech- und Verwaltigsschrift, wo zur Ziit vom Karl em Grosse entstanden isch, wird as karolingischi Minuskel bezeichnet.

D Karolinger si vom Arnulf vo Metz us em Gschlächt vo de Arnulfinger und vom Pippin em Eltere us em Gschlächt vo de Pippinide. D Karolinger hai scho vo 639 aa mit Unterbrechige im Frankeriich gherrscht, aber nit as König, sondern nume as Huusmeier vo de Merowinger. Bis zur Mitti vom achte Johrhundert hai d Karolinger ihri Macht so wiit chönne usbaue, ass si schliesslig s nominelle merowingische Königtum hai chönne loswerde. Dr Pippin dr Jünger isch 751 mit dr Understützig vom Papst vo de fränkische Adlige zum König vo de Franke akklamiert und dr letzt Merowinger abgsetzt worde. Dä Dynastiiwächsel het en Abwiichig vo dr Vorstellig vom Geblüetsrächt bedütet, wo uf em Gedanke vom Gottesgnadedum begründet gsi isch, wo aber wiiterhi läbig bliiben isch und uf die neui Dynastii überdrait worden isch. Dr bekanntist Karolinger, dr Karl dr Gross, het e neuis römischs Kaisertum begründet, won er am 25. Dezember 800 z Rom vom Papst Leo III. zum Kaiser gsalbt und krönt worden isch.

Noch em Karl em Grosse isch 814 dr Ludwig dr Frommi Kaiser worde, wil im Karl siini eltere Söhn, dr Karl der Jünger und dr Pippin dr Buggligi, no vor ihrem Vater gstorbe si. Wo dr Ludwig dr Frommi no gläbt het, hai siini Söhn Lothar I., Ludwig II., Pippin und Karl II. dr Kahli sich in verschiidene Koalitione gegen ihre Vater erhobe und sich gegesiitig bekämpft, aber dr Rang vom Kaiser, wo Lothar sit 817 as Mitkaiser vo siim Vater gha het, isch nit in Frog gstellt worde. 843 hai sich die drei Brüeder, wo übrig bliibe si, dr Lothar I., dr Ludwig II. und dr Karl II. im Verdrag vo Verdun uf e Deilig vo dr Herrschaft-aber nit vom Riich-geinigt. Nochdäm em Lothar siini Söhn ohni Erbe gstorbe si, isch d Herrschaft im Verdrag vo Meerse 870 zwüschen em Karl II. und em Ludwig II. neu deilt worde. Dr Karl III. dr Dick, König vo Ostfranke, het 885 für e churzi Ziit beidi Deil vom Frankeriich vereinigt. As Kaiser si noch ihm dr Arnulf vo Kärnte und dr Ludwig III. dr Blind uf e Dron gstiige. Denn isch s Kaisergschlächt vo de Karolinger usgstorbe.

D Karolinger hai in underschiidlige Konstellatione bis 987 Mitteleuropa beherrscht und hai die früehmittelalterligi Wält entscheidend prägt. Wägen em fränkische Erbschaftsrächt, wo em Erstgeborene kei automatischs Primat ge het, isch s Frankeriich, wie scho e baar Mol under de Merowinger, noch em Dod vom Karl em Grosse mehrfach deilt worde. Eini vo dene Deilige, wo im Verdrag vo Verdun 843 schriftlig festgleit worden isch, cha as dr Usgangspunkt vo der Entstehig vo Frankriich und Dütschland agluegt wärde. Mit de Deilige und em Verdrag vo Coulaines im westlige Frankeriich isch dr fränkisch Adel immer mächtiger worde, und het immer wider brobiert, d Deiligsplän zu siine Gunste z beiiflusse. Dr Iifluss vo de Karolinger uf Europa cha me no noch 1200 Johr gseh: in ihrer Herrschaft lit dr Ursprung vo dr föderative und dezentrale Herrschaftsusüebig in de dütschsprochige Länder, wo weniger as die welsche vom römische Staatsgedanke beiflusst gsi si.

Wo die ostfränkischi karolingischi Linie 911 mit em Ludwig em Chind usgstorbe isch, isch mit em Frankeherzog Konrad I. e Konradiner und vo 918 aa mit em Herzog vo de Sachse Heinrich I. e Liudolfinger, wo men e spöter Ottone gsait het, uf e Dron cho. Im Westfrankeriich si d Karolinger no bis 987 an dr Macht gsi, denn si si vo de Kapetinger verdrängt worde.

• Pippin dr Elter (580-640)
• Grimoald dr Elter (643-662)
• Pippin dr Mittler (687-714)
• Karl Martell (714-741)
• Karlmann (741 - 747)
• Pippin dr Jünger (741-751)

• Pippin dr Jünger (751-768)
• Karlmann I. (768-771)
• Karl dr Grossi (768-800)
• Karl der Jünger (800-811)

• Karl dr Grossi (800-814)
• Ludwig I. dr Frommi (813/814-840)
• Lothar I. (840-855)
• Ludwig II. vo Italie (855-875)
• Karl II. dr Kahli (875-877)
• Karl III. dr Dicki (881-888)
• Arnulf vo Kärnte (896)
• Ludwig III. dr Blindi (901-905)

• Ludwig II. dr Dütschi (843-876)
• Karlmann (876-880)
• Ludwig III. der Jüngeri (876-880/882)
• Karl III. dr Dicki (876-887)
• Arnulf vo Kärnte (887-899)
• Ludwig IV. das Chind (899-911)

• Karl dr Grossi (774-814)
• Pippin, Mitkönig (781-810)
• Bernhard (813-818)
• Lothar I. (818-855)
• Ludwig II. (844-875)
• Karl II. dr Kahli (875-877)
• Karlmann (877-879)
• Karl III. dr Dicki (879-887)

• Lothar I. (843-855)
• Lothar II. (855-869)
• Zwentibold (895-900)

• Karl II. der Kahle (843-877)
• Ludwig II. dr Stammler (877-879)
• Karl III. dr Dicki (885-887)
• Karl III. dr Iifältig (898-923)
• Ludwig IV. dr Überseeisch (936-954)
• Lothar (954-986)
• Ludwig V. (986-987)

• Ludwig der Fromme (781-814)
• Pippin I. (817-838)
• Pippin II. (838-848)
• Karl s Chind (848-866)

• Ludwig III. der Blind (887-905) (Buviniden)
• Hugo I. (905-947)
• Lothar II. (947-950)
• Karl (950-963)

• Karl (978-991)
• Otto (991-1012)

• Tassilo III., Herzog vo Bayre (748-788)
• Karl, König vo dr Provence
• Karlmann, König vo Bayre (876-880)

 Commons: Karolinger – Sammlig vo Multimediadateie

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Karolinger“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.