Reinu Xuníu

Reinu Xuníu
estáu soberanu
Bandera del Reinu Xuníu escudu del Reinu Xuníu
Himnu nacional God Save the King
Alministración
Nome oficial United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Reinu Xuníu de Gran Bretaña ya Irlanda del Norte ¹
ISO 3166-2 GB-UKM
Capital Londres
Forma de gobiernu Monarquía constitucional
Monarca del Reinu Xuníu Carlos III (dende 8 setiembre 2022)
Primer Ministru del Reinu Xuníu Keir Starmer (dende 5 xunetu 2024)
Llingües oficiales inglés
galés
gaélicu escocés
escocés
córnicu
irlandés
Escocés del Ulster
llingua de signos británica
División
Rellaciones diplomátiques
Miembru de
Xeografía
Coordenaes 54°36′N 2°00′W / 54.6°N 2°O / 54.6; -2
Superficie 244,820 km² (puestu 78)
% agua 1,34 %
Costes n/d
Llenda con n/d
Puntu más altu Ben Nevis (es) Traducir
Puntu más baxu Fens (es) Traducir
Demografía
Población 60,587,300 (2006) hab. (2021)
Densidá Error d'espresión: Operador ( inesperáu hab/km²
Xentiliciu británicu (masculín singular)
británica (femenín singular)
Esperanza de vida 80,9561 años
IDH 0,929 (2021)
Tasa de fertilidá 1,83 (2014)
Economía
Moneda llibra esterlina
PIB nominal 3 122 480 345 925 $ (2021)
Bancu central Bancu d'Inglaterra
Más información
Dominiu d'Internet .uk (mul) Traducir y .gb
Códigu telefónicu +44
Códigu ISO 826 / GBR / GB
Estaya horaria UTC±00:00, Tiempu mediu de Greenwich, Hora de Europa Occidental (es) Traducir, UTC+01:00 y Europe/London (en) Traducir
gov.uk
Cambiar los datos en Wikidata

El Reinu Xuníu[23][24] o Reinu Uníu[25] ye un país del norte d'Europa formáu por Inglaterra, Escocia y Gales (na islla de Gran Bretaña) ya Irlanda del Norte (na islla d'Irlanda). Ye una monarquía constitucional y una democracia parllamentaria. La principal cámara del Parllamentu ye la Cámara los Comunes, integrada por 650 parllamentarios elixíos por sufraxu universal. Unes 700 persones puen optar a ún escañu na cámara cimera, o Cámara de los Lores (títulu vitaliciu). Esiste un Parllamentu allugáu n'Escocia, con sede n'Edimburgu, con grandes poderes llocales, y una Asamblea Galesa, con sede en Cárdif, con autoridá más llimitada.

Los ingleses suponen más del 80% de la población, los escoceses casi el 10% y los galeses ya irlandeses del norte parte del restu. El Reinu Xuníu tamién recueye diverses comunidaes d'inmigrantes, sobro too, de les sos antigües colonies del Caribe, India, Paquistán, Bangladesh y África. La so economía ta sofitada nel Sector Servicios, magar que caltién la so capacidá industrial nel sector de les cimeres teunoloxíes ente otros. L'área metropolitana de Londres ye una de les places finacieres más importantes del mundu.

Historia

[editar | editar la fonte]

El Reinu Xuníu d'anguaño ye'l resultáu de daqué xuniones creaes demientres los últimos 1.000 años. Escocia ya Inglaterra esisten como entidaes polítiques separaes dende'l sieglu X. Gales, baxo'l control de los reis ingleses dende'l 1284, foi parte del Reinu d'Inglaterra dende 1535. Col Acta de Xunión, de 1707, los reinos separaos d'Escocia y d'Inglaterra, que teníen el mesmu rei dende 1602, acordaren formar una xunión permanente como'l Reinu de la Gran Bretaña.

Más tarde, col Acta de Xunión de 1800, el reinu amestárase'l Reinu d'Irlanda, formando el Reinu Xuníu de la Gran Bretaña ya Irlanda. La creación de la República d'Irlanda en 1921 supunxo la lliberación de la islla, anque los irlandeses de la provincia del Ulster, quedaríen baxo soberanía británica. Tamién el nome camudaríase hasta llegar al d'agora, Reinu Xuníu de la Gran Bretaña ya Irlanda del Norte.

El Reinu Xuníu foi la potencia marítima ya industrial dominante del sieglu XIX, qu'estendió les idees d'Occidente a gran parte del mundu. L'Imperiu Británicu, dominaría una cuarta parte de la superficie de la Tierra, y una tercera parte de la población del mundu, en resume, l'imperiu más grande de la historia. L'imperiu Británicu sería afeutáu enforma pola I Guerra Mundial, y la II Guerra Mundial. Dende'l sieglu XIX el gobiernu empezó a dar mayor autonomía a les sos colonies, un procesu que nun finaría fasta'l sieglu XX.

En 1973, el Reinu Xuníu tornaría a formar parte de la Xunión Europea. Magar que siempre hebo una fuerte oposición a la permanencia en dicha institución, yá qu'hai sectores que quieren deslligase por completu de la mesma, cosa que llegó a producise '1 de febreru de 2020 cola so salida de la Xunión[26]. El Reinu Xuníu fuera ún de los estaos que nun adoptaron l'Euru, con Suecia y Dinamarca.

Gobiernu y política

[editar | editar la fonte]

El Reinu Xuníu ye una monarquía parllamentaria sofitada nuna Common law, pero nun tien una constitución, siendo l'únicu país d'Europa que nun la tien. Les sos práutiques son inherentes a les instituciones del gobiernu, que son la Corona, el gabinete de ministros, el Conseyu Priváu y el Parllamentu.

El rei británicu ye'l xefe d'Estáu y del executivu, asina como máxima autoridá de la Ilesia Anglicana. Amás escueye formalmente al primer ministru y al gobiernu.

Los encargaos de les funciones executives son los ministros dirixíos pol primer ministru y pa eso dependen del sofitu de la mayoría de miembros de la cámara de los comunes. El partíu con mayoría ye l'encargáu de formar gobiernu y el primer ministru y el líder del partíu. El primer ministru, escueye a los ministros del gobiernu. El partíu Conservador y el partíu Llaborista tienen dominada la vida política del país dende'l fin de la Primer Guerra Mundial.

Organización del territoriu

[editar | editar la fonte]

La capital del Reinu Xuníu ye Londres. Alcuéntrase tarazáu en cuatro territorios, rexones o tamién nomaos países constituyentes: Inglaterra, Escocia, Gales ya Irlanda del Norte, siendo la capital del estáu tamién la d'Inglaterra. Les otres rexones tienen allugaes les sos capitales n'Edimburgu, Cárdif y Belfast respeutivamente. Toes tienen una cierta autonomía, siendo mayor nel territoriu norirlandés. Asina mesmu, tamién posee 14 territorios d'Ultramar:

Seña TT. BB. UU. Población Capital Reclamáu por:
Archipiélagu Anguila (Nel Caribe) (Alluga les siguientes islles: Anguila, Anguilita, Dog, Little Scrub, Prickly Pear, Sandy, Seal y Sombrero) 12.800 hab. (2002) The Valley -
Bermudes (Allúguense n'América del Norte, nel Atlánticu) (Tien más de 150 islles, de les más importantes son: Main o Gran Bermuda, Somerset), Ireland, Saint George's, Saint David's y Boaz) 64.482 hab. (2003) Hamilton
Islles Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur (Allúguense nel Atlánticu Sur) (Abarca les islles Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur) 100 hab. (2003) Grytviken Arxentina
Islles Caimán (Allúguense cerca de Xamaica, nel Mar Caribe) (Tien principalmente tres islles: Gran Caimán, Cayman Brac, y Caimán Minor) 44.270 hab. (2005) George Town
Islles Malvines (Allúguense nel Atlánticu Sur) (Tien más de 200 islles, ente elles: Gran Malvina y Soledad) 2.967 hab. (2005) Stanley Arxentina
Islles Pitcairn (Allúguense na Polinesia) (Abarca les islles Pitcairn, Sandi, Oenu, Henderson y Ducie) 48 hab. (2003) Adamstown -
Islles Turques y Caicos (Allúguense al norte de la República Dominicana.) Ta formada poles islles Caicos (Caicos Central; Caicos del Norte; Caicos Meridional y Oriental; Providenciales y Caicos Occidental) y Turques 19.500 hab. (2003) Cockburn Town -
Islles Vírxenes Britániques (Allugaes cerca de Puertu Ricu) (Abarca mas de 50 islles, les más importantes son: Tórtola, Virxe Farta, Jost Van Dyke, Anegá, Peter Island y Salt Island) 21.730 hab. (2002) Road Town -
Gibraltar (Allúgase nel Peñón de Gibraltar, nel sur d'España) 27.776 hab. (2005) Gibraltar España
Monserrat (Allúgase cerca de la islla Puertu Ricu) [Abarca la islla Monserrat (Parroquia Alministrativa San Antonio; Parroquia Alministrativa San Jorge; Parroquia Alministrativa San Pedro)] 9.245 hab. (2004) Plymouth -
Saint Helena (Allúgase a más de 2.000 quilómetros de la costa occidental d'Angola) (Tien más de 50 islles, les más importantes son: Ascensión, Tristan da Cunha y Diego Alvares) 7.367 hab. (2003) Jamestown -
Territoriu Antárticu Británicu (Posee toles tierres al sur del paralelu 60° S, ente'l meridianu 20° O y 80° O) (Esixíes pol Reinu Xuníu pero baxo xurisdicción de les Naciones Xuníes) 200 milit. y civiles (2005) - Arxentina y Chile
Territoriu Británicu nel Océanu Índicu (Sesenta islles aproximadamente nel Océanu Índicu, nes coordenaes: 6°S, 71°30'E.) (Tien los siguientes archipiélagos Chagos, Aldabra, Farquhar y las islas de Des Roches) 3.500 hab. y milit. (2005) Diego García Mauriciu y Seixeles

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ URL de la referencia: http://mtcr.info/partners/. Data de consulta: 4 avientu 2017.
  2. ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
  3. ↑ URL de la referencia: http://www.nuclearsuppliersgroup.org/en/participants1. Editorial: Grupu d'abastecedores nucleares. Data de consulta: 7 avientu 2017.
  4. ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
  5. ↑ URL de la referencia: https://www.state.gov/documents/organization/76043.pdf. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  6. ↑ URL de la referencia: https://www.alu.army.mil/alog/issues/sepoct11/ABCA_Coalition_Works.html. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  7. ↑ URL de la referencia: https://www.dst.defence.gov.au/partnership/technical-cooperation-program. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  8. ↑ URL de la referencia: http://jitc.fhu.disa.mil/projects/pki/pke_lab/partner_pki_testing/cceb_pki_status.aspx. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  9. ↑ URL de la referencia: http://www.airstandards.org/about-asic.html. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  10. ↑ URL de la referencia: http://mcce-mil.com/wp-content/uploads/glance/MCCE-AT-A-Glance-September-2017.pdf. Editorial: Centro de Coordinación de Movimientos Europeos. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  11. ↑ URL de la referencia: http://www.occar.int/185. Editorial: Organización para la Cooperación Conjunta en Materia de Armamento. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  12. ↑ URL de la referencia: https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en. Editorial: Organización Hidrográfica Internacional. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  13. ↑ URL de la referencia: https://www.iea.org/countries/membercountries/. Editorial: Axencia Internacional de la Enerxía. Data de consulta: 8 avientu 2017.
  14. ↑ URL de la referencia: http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html. Data de consulta: 4 mayu 2019.
  15. ↑ URL de la referencia: https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8. Data de consulta: 4 mayu 2019.
  16. ↑ URL de la referencia: http://europa.eu/about-eu/eu-history/1970-1979/index_en.htm.
  17. ↑ URL de la referencia: https://www.dhs.gov/visa-waiver-program-requirements. Data de consulta: 7 marzu 2020.
  18. ↑ URL de la referencia: https://public.wmo.int/en/members/united-kingdom-of-great-britain-and-northern-ireland. Data de consulta: 26 mayu 2020.
  19. ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
  20. ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 5. Supports qualifier: data de principiu.
  21. ↑ URL de la referencia: https://holocaustremembrance.com/countries/united-kingdom. Data de consulta: 17 marzu 2024. Tipo de referencia: official member page. Supports qualifier: data de principiu.
  22. ↑ «Qu'est ce que le G7 ?» (francés) (1r xineru 2019). Consultáu'l 23 agostu 2024.
  23. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: esterlina
  24. ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
  25. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: británicu
  26. ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-02-01.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Reinu_Xuníu&oldid=4219726»