Мікалай Радзівіл (1470—1521)
.jpg) Мікалай Радзівіл | |
 Герб Трубы | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 1470[1][2][3][…] |
| Памёр | 1521[4][1] або студзень 1522[5] |
| Род | Радзівілы |
| Бацькі | Мікалай Радзівіл «Стары» Соф’я з Манівідаў |
| Жонка | Альжбета з Саковічаў |
| Дзеці | Мікалай, Соф'я, Станіслаў, Ян, Алена, Альжбета |
| Дзейнасьць | афіцэр |
Мікалай Радзівіл (мянушка «amor Poloniae»; каля 1470 — 1521) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Крайчы (1488—1493), падчашы (1493—1505) і маршалак вялікі літоўскі (1505), ваявода троцкі (1505—1510) і віленскі (з 1510), канцлер вялікі літоўскі (з 1510)[6]. Заснавальнік гонядзка-мядзельскай лініі роду Радзівілаў.
Меў шматлікія маёнткі на тэрыторыі сучаснай Летувы (Шырвінты, Кейданы, Упнікі, Солы[6] ды іншыя), на Падляшшы (Гонядзь, Райгорад, Кнышын), Хоўхлу і Хаценчыцы каля Маладэчна, трымаў Бабруйскую воласьць. Быў старостам бельскім. Князь Сьвятой Рымскай імпэрыі на Гонядзі і Мядзелі (1518).
Імя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Миколай Миколаевич Радивилович (19 кастрычніка 1503 году)[7].
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу].jpg) | ._%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_(%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87)_(H._Lajbovi%C4%8D,_1758).jpg) | |
Мікалай III Радзівіл і яго жонка Альжбета з Саковічаў. Г. Ляйбовіч, 1758 г. | ||
З шляхецкага роду Радзівілаў гербу Трубы, сын Мікалая «Старога», ваяводы віленскага і канцлера вялікага літоўскага, і Соф’і з Манівідаў. Меў братоў Яна, кашталяна троцкага, Войцеха, біскупа віленскага, Юрыя, гетмана вялікага літоўскага, і сястру Ганну, жонку Конрада III Рудога, апошнюю ўдзельную мазавецкую княгіню[8].
Браў удзел у маскоўска-літоўскіх войнах 1500—1503, 1507—1508 і 1512—1522 гадоў, у бітве пры Ведрашы 1500 году, Клецкай бітве 1506 году з татарамі.
_(2).jpg)
У 1488 годзе атрымаў урад крайчага, у 1493 годзе — падчашага, у 1505 годзе — маршалка вялікага літоўскага. Таго ж году стаў ваяводам троцкім, з 1510 году — ваяводам віленскім і адначасна канцлерам вялікім літоўскім. У 1515 годзе ўзначальваў пасольства Вялікага Княства Літоўскага на зьезьдзе Ягелонаў і Габсбургаў у Пожані (Браціславе) і Вене. Змагаўся за ўладу з Альбэртам Гаштольдам, быў адным з выдаўцоў першага Статуту Вялікага Княства Літоўскага (1529).
У 1518 годзе атрымаў ад імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі Максіміляна I тытул князя «на Гонядзі і Мядзелі».
Ажаніўся з Альжбетай, дачкой ваяводы троцкага Багдана Саковіча. У шлюбе нарадзіліся дзеці[6]:
- Ян (1492—1542), падчашы вялікі літоўскі і староста генэральны жамойцкі
- Мікалай (каля 1492 — 1529/1530), біскуп жамойцкі
- Станіслаў (пам. 1531)
- Соф’я, жонка Яна Забярэзінскага, намесьніка гарадзенскага і ваўкавыскага
- Алена, жонка князя Юрыя Алелькавіча
- Альжбета, жонка князя Януша Гальшанскага-Дубровіцкага, ваяводы троцкага
Памёр у канцы кастрычніка або ў пачатку лістапада 1521 году. Спачыў у Віленскай катэдры[9].
Галерэя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Іканаграфія Мікалая Радзівіла
-
Невядомы мастак, 1646—53 гг. -
Зь Нясьвіскай партрэтнай галерэі, 1733—37 гг. -
З фрэскі касьцёла Сьвятога Юрыя ў Вільні, XVIII ст. -
М. Старкман, 1857 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
У картцы да артыкула прыводзіцца партрэт XVII ст. пэндзля невядомага мастака, які цяпер захоўваецца ў Летувіскім мастацкім музэі.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Pas L. v. Prince Mikalojus 'Amor Poloniae' Radvila // Genealogics (анг.) — 2003.
- ^ Nikolaus von Radziwill // CERL Thesaurus (анг.) — Consortium of European Research Libraries.
- ^ Nikolaus Fürst von Radziwill // Deutsche Biographie (ням.) — München BSB, Historische Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, 2001.
- ^ https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/mikolaj-radziwill-h-traby-kanclerz
- ^ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Kraków: 1885. — С. 73, 160.
- ^ а б в ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 493.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 152.
- ^ Рудзкі Э. Барбара Радзівілянка — другая жонка Жыгімонта Аўгуста / Пераклад з: Edward Rudzki. Polskie Krolowie. Zony Piastow i Jagiellonow. — W-wa, 1985 // «Спадчына» № 5, 1994. — Эл. рэсурс www.pawet.net Праверана 8 кастрычніка 2010 г.
- ^ Błaszczyk G. Radziwiłł Mikołaj h. Trąby (ok. 1470–1521) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. — Tom XXX/2, zeszyt 125. S. 319.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
