Filip V, kralj Španije
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
| Filip V | |
|---|---|
.jpg) | |
| Kralj Španije | |
| Vladavina | 1. novembar 1700 - 14. januar 1724 6. septembar 1724 - 9. juli 1746 |
| Prethodnik | Karlo II Ludovik I |
| Nasljednik | Ludovik I Ferdinand VI |
| Supružnik | Marija Luiza Savojska Elizabeta od Parme |
| Djeca | Ludovik Ferdinand VI Karlo III Marijana Viktorija Španska Filip I od Parme Marija Terezija Rafaela Španska Marija Antonija Španska |
| Dinastija | Burbon |
| Otac | Luj od Francuske |
| Majka | Marija Ana od Bavarske |
| Rođenje | 19. decembar 1683. Versailles, Francuska |
| Smrt | 9. juli 1746. Madrid, Španija |
Filip V (19. decembar 1683 – 9. juli 1746) bio je prvi kralj Španije iz dinastije Burbon od 1. novembra 1700. do 15. januara 1724. kad je abdicirao u korist svog sina Ludovika I, i od 6. septembra 1724. kad je ponovo preuzeo tron nakon smrti sina do svoje smrti 9. jula 1746.
Rođen je u Versaillesu kao unuk francuskog kralja Luja XIV. Njegov otac Luj, prijestolonasljednik Francuske, je imao najjače geneološko pravo na tron Španije koji je ostao upražnjen 1700. godine. Međutim, budući da njegov otac, prijestolonasljednik Francuske, i Filipov stariji brat Luj, vojvoda Burgundije. ne mogu napustiti svoje položaje, izabran je Filip za nasljednika kralja Španije Karla II protiv svoje volje. Bilo je dobro poznato da Francuska želi da objedini titulu kralja Španije i Francuske i poremeti ravnotežu snaga u Evropi. Zbog toga su druge evropske sile poduzele korake da to spriječe. Dolaskom Filipa za kralja Španije izbio je 14-godišnji rat za špansko naslijeđe, koji je završen sporazumom u Utrechtu koji je zabranio bilo koju buduću mogućnost objedinjavanja francuskog i španskog prijestolja. Njegova dva mandata od 45 godina i 21 dan su najduža u modernoj historiji Španije.
Dolazak na vlast
[uredi | uredi izvor]Godine 1700. umire španski kralj iz dinastije Habsburg, Karlo II, ne ostavivši iza sebe djece. U oporuci je nasljednikom imenovao Filipa, unuka njegove umrle polusestre Marije Terezije. Oporuka je odredila da će, ukoliko Filip odbije špansku krunu, ona biti ponuđena ili njegovom mlađem bratu, ili nadvojvodi Karlu Austrijskom. Sin tetke Karla II Španskog, Leopold I, car Svetog Rimskog Carstva, također je polagao pravo na špasnku krunu. Filip je, međutim, imao jače pravo jer je njegova nana bila geneaološki starija od Leopoldove majke. Leopold je, međutim, tvrdio je da se Filipova nana odrekla svog i prava svoje djece na španski tron. Francuzi su ovo porekli tvrdnjama da je ugovor o odricanju prava na španski tron bio dio nikada isplaćenog miraza.
Ni ostalim evropskim silama nije sviđala ideja da Burbonci, već vladajuća dinastija u Francuskoj, zaposjednu i Španiju. Neslaganje oko prava na španski tron na kraju je dovelo do Rata za špansko naslijeđe, u kojem se, izgubivši Gibraltar i Minorku u korist Velike Britanije, te Napulj, Milan i Sardiniju u korist austrijskih Habsburgovaca, oslabljelo špansko prekookeansko carstvo znatno smanjilo.
Filipu je nakon dugih zasjedanja španskog parlamenta bilo dozvoljeno da sjedne na španski tron, pod uslovom da će se u svoje ime i u ime svojih potomaka zauvijek odreći prava na francuski tron, kako Francuska i Španija ne bi nikada bile ujedinjene u personalnu uniju.
Tokom svoje vladavine, Filip V je težio da povrati teritorije izgubljene u Ratu za špansko naslijeđe. U međuvremenu je Velika Britanija preuzela mjesto vodeće pomorkse sile, mjesto koje je tradicionalno pripadalo Španiji.
Nakon smrti svoje prve žene, Marije Luize Savojske, sa kojom je imao dva sina, Filip je 1714. sklopio brak sa Elizabetom Farnese, s kojom je dobio sedmero djece. Novi je brak donio i prevlast italijanskog uticaja nad francuskim, što je rezultiralo politikom koja je željela revidirati Utreški mir i vratiti italijanske posjede. Kardinal Alberoni vodio je jedno vrijeme takvu politiku, međutim, alijansa Velike Britanije, Francuske, Holandije i Austrije to je prekinula. Alberoni nije uspio oteti Britaniji Menorcu i Gibraltar, te vratiti ih Španiji.
Godine 1724. Filip je abdicirao u korist svog najstarijeg sina, Ludovika, ali se vratio na tron nakon Ludovikove smrti sedam mjeseci kasnije.
Filip je pomogao svojim rođacima u Francuskoj da prošire svoje kraljevstvo prilikom Rata za poljsko naslijeđe i Rata za austrijsko naslijeđe, tako što je Austriji preoteo Napulj i Siciliju, a Osmanlijskom carstvu grad Oran. Pred kraj njegove vladavine, Španija je od Britanaca uspješno odbranila svoje kolonije u Južnoj Americi. Španija i Špansko carstvo su se za vrijeme njegove vladavine polahko oporavljali od stagnacije koju su doživjeli pred kraj vladavine Habsburgovaca.
Pred kraj svog života i vladavine Filip je političke afere prepustio svojoj ambicioznoj drugoj supruzi. Umro je 9. jula 1746, a naslijedio ga je sin iz prvog braka, Ferdinand VI.
| Prethodi: | Kralj Španije (prvi put) | Slijedi: |
| Karlo II | Ludovik |
| Prethodi: | Kralj Španije (drugi put) | Slijedi: |
| Ludovik | Ferdinand VI |
