Ifatski sultanat

Ifatski sultanat
1285. – 1415
Prethodnice:
← Sultanat Šoa
← Adalsko kraljevstvo
Nasljednice:
Adalski sultanat →
Položaj na karti
Glavni grad današnji Zeila (Somalija)
Službeni jezik somalski
harari
arapski
afarski
etiopsko-semitski
Državno uređenje Monarhija
Zakonodavstvo  

Ifatski sultanat je bivša srednjovjekovna muslimanska država koja se nalazila na istočnom dijelu Afričkog roga. Sultanat je egzistirao od kraja 13. do početka 15. vijeka.[1][2][3] Vođeno dinastijom Valašma, tokom svog postojanja sultanat je zauzimao teritoriju Džibutija kao i Istočnu Etiopiju i sjeverni dio Somalije. Glavni grad se nalazio u somalskoj Zeili.

Lokacija

[uredi | uredi izvor]

Prema historičaru Al-Omariju, Ifatski sultanat je bio država blizu obale Crvenog mora a koja se prostirala teritorijom koja se mogla proći za 15 do 20 dana normalnog putovanja. Kroz državu je proticala rijeka Avaš, bila je dobro naseljena i imala vojsku od oko 20.000 vojnika i 15.000 konjanika. Al-Omari spominje i sedam gradova u tadašnjem sultanatu: Belkulzar, Kuljura, Šimi, Šoa, Adal, Jamme i Laboo.[4] U vrijeme datiranja činjenica o sultanatu Al-Omari navodi da je središte sultanata mjesto koje se zove Valalah, vjerojatno današnje naselje Wäläle južno od Šana u dolini Ěnkwoy, oko 80 km udaljeno od današnjeg glavnog grada Etiopije Adis Abebe. S druge strane, engleski historičar G.W.B. Huntingford je vršio procjene granica ovog sultanata a prema njemu one su se protezale duž rijeke Avš (južna i istočna granica), zapadna granica je ustvari linija koja se protezala od utvrde Medra Kabda prema rijeci Jamma, istočno od Debre Libanos dok se sjeverna granica pružala duž rijeka Mofara i Adabay.[5] Prema Al-Omariju teritorija sultanata se protezala dužinom od oko od 300 do 400 kilometara, što je prema Richardu Pankhurstu možda bilo i pretjerano velika teritorija.[6]

Prema Taddesseu Tamratu, granice sultanata su uključivale i teritorije Fatagara, Dawaroa i Balea. Luka Zeila je bila ulazna tačka za trgovinu i služila je kao najvažnija tačka preko koje se islam širio na područja. Ako su vladari sultanata kontrolisali Zeilu to im je bila važna trgovačka i religijska baza.[7]

Ifatski sultanat je bio najsjevernija od nekoliko muslimanskih država na Afričkom rogu, koja je djelovala kao tampon zona između kršćanske kraljevine i muslimanskih država duž priobalnog područja.[1]

Historija

[uredi | uredi izvor]

Ifat se prvi put spominje kada je Omer ibn Dunja-huz, kasnije poznat kao sultan Omer Valašma, formirao vlastito kraljevstvo i osvojio Sultanat Šoa (smješten u planinama istočne provincije Šoa u Tegulatu).[1][8][9] Historičar Taddesse Tamrat objašnjava vojne postupke sultana Valašme kao pokušaj konsolidacije tadašnjih muslimanskih teritorija na području Afričkog roga na isti način kao što je to car Yekuno Amlak u isto vrijeme pokušao sa kršćanskim teritorijama koje su se nalazila na planinskim područjima.[10]

Prema arapskom historičaru Makriziju, sultan Omer ibn Dunja-huz bio je prvi vladar Ifata te je osnovao i Ifatski sultanat 1185. godine. Bio je također i unuk poznatog putopisca Jusuf bin Ahmed el-Kavnejna.[11] Prema Makriziju Omer je umro oko 1275. a nasljeđivala su ga četvorica ili petorica njegovih sinova koji su vrlo kratko vladali. Na kraju, na vlast je došao Sabr ad-Din koji je sultanatom vladao do kraja stoljeća. Naslijedio ga je sultan Ali, prema Makriziju, prvi vladar koji se upustio u rat protiv Abesinije.[12]

Sukobi s kršćanima

[uredi | uredi izvor]

Godine 1320. počeo je sukob između kršćanskog monarha i muslimanskih vođa Ifatskog sultanata. Sukob je izazvao memlučki vladar Egipta Al-Nasir Muhammed.[13] Kao reakciju na progon kršćanskih Kopta etiopski car Amda Sejon je zaprijetio odmazdom kao i progonom muslimana koji su se našli pod njegovom vlašću. Da bi predupredio napad kršćana vladar Ifatskog sultanata Hakk ad-Din je napao abesinsku teritoriju u Amharskom kraljevstvu[14] pri čemu je protjerao kršćane a neke od njih i zarobio. Također je pokušao zarobiti izaslanika (na povratku iz Kaira) kojeg je poslao etiopski car, ubivši ga pri tom pokušaju. Kao odgovor na to, bijesni car napao je stanovnike svih krajeva Šoa, većinom naseljenih muslimanima u to vrijeme, kao i druge okruge Ifatskog sultanata. Historijski zapisi tog vremena, u zavisnosti od toga koja sukobljena strana je izvor tih zapisa, navode niz poraza, razaranja i spaljivanja gradova na suparničkoj strani.[14] Prema kršćanskim hronikama, sin sultana Alija, koji se zvao Dadader, ubijen je od strane carskih snaga.[14][15]

1332. godine sultan Sabr ad-Din, nasljednik sultanata i brat Hakka ad-Dina, ponovio je napad, blokirao i zarobio robu Amde Sejona koja je dopremana s obale, pri tome uhapsivši trgovce koji su sarađivali u interakciju s carem. Sabr ad-Din se navodno odlučio na veliku pobunu protiv kršćana sa ciljem da uništi crkve i zavlada svim etiopskim zemljama.[14][16] Imenovao je dvadesetak novih guvernera u očekivanju realizacije ovog plana, guvernere za provincije kao što su Damot, Amhara, Gojjam i druge. Ovaj plan je u historijskim izvorima poznat kao Ifatska pobuna a Ifatskom sultanatu se u toj namjeri pridružilo nekoliko muslimanskih država na Afričkom rogu, kao što su Dawaro i Hadeya.[9][14]

Ifatski sultanat je poražen od strane carskih snaga Amda Sejona I 1332. godine pri čemu je opljačkan od strane carske vojske, koji su potom okrenuli ka napadu na muslimansku državu Dawaro. Sabr ad-Din se puvukao spreman i da pregovara o primirju. Nakon što je Sabr ad-Din uhapšen car je imenovao njegovog brata Jamala ad-Dina za vladara muslimanske države. Međutim, navodeći kršćanske zapise tog vremena, Jamal ad-Din se pridružio savezu sedam muslimanskih okruga: Adal, Mora, Tiqo, Paguma, Labakala, Wargar i Gabala. Oni su ponovo napali kršćanske snage pri čemu su ponovo prevladale snage etiopskog cara. Poslije toga Jamal ad-Din je smijenjen, a Amda Sejon je imenovao Nasira ad-Dina za novog vladara sultanata.[14][17]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b c The Editors of Encyclopædia Britannica (1998). Ifat: historical state. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 17. 6. 2019.
  2. ^ J. Gordon Melton and Martin Baumann, Religions of the World, Second Edition: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, page 2663
  3. ^ Asafa Jalata, State Crises, Globalisation, And National Movements In North-east Africa page 3-4
  4. ^ G.W.B. Huntingford, The Glorious Victories of Ameda Seyon, King of Ethiopia (Oxford: University Press, 1965), p. 20.
  5. ^ G.W.B. Huntingford, The historical geography of Ethiopia from the first century AD to 1704, (Oxford University Press: 1989), p. 76
  6. ^ Richard Pankhurst The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century - Google Books" The Red Sea Press, 1997. p. 46
  7. ^ Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (1270–1527) (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 83-84.
  8. ^ Niall Finneran The Archaeology of Ethiopia - Google Books" Routledge, 2013. p. 254.
  9. ^ a b David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky Historical Dictionary of Ethiopia - Google Books" Scarecrow Press, 2013. p. 225.
  10. ^ Taddesse Tamrat, Church and State, p. 125
  11. ^ Richard Pankhurst The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century - Google Books" The Red Sea Press, 1997. p. 48
  12. ^ Riraash, Mohamed Abdullahi. Effects of 16th Century Upheavals on the Horn. Djibouti: Service D'Information Djibouti. str. 251. We can attribute its success (The Walashma dynasty), longevity and influence, to the fact that the founders of the dynasty of Walasma were native of the area.
  13. ^ Richard Pankhurst The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century - Google Books" The Red Sea Press, 1997. p. 40.
  14. ^ a b c d e f Richard Pankhurst The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century - Google Books" The Red Sea Press, 1997. p. 40-45.
  15. ^ J. Spencer Trimingham, Islam in Ethiopia - Google Books" (Oxford: Geoffrey Cumberlege for the University Press, 1952), p. 70-71.
  16. ^ Edward Ullendorff (1966), The Glorious Victories of 'Amda Ṣeyon, King of Ethiopia, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Cambridge University Press, Vol. 29, No. 3 (1966), pp. 600-611
  17. ^ The Glorious Victories, p. 107.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Ifatski_sultanat&oldid=3500140"