Hier werden deutsche Wörter gesammelt, die als Lehn- oder Fremdwörter (Germanismus ) in anderen Sprachen aufgenommen worden sind. Dazu gehören auch Wörter, die im Deutschen selbst Fremd- oder Lehnwörter sind, aber in spezifisch deutscher Lautgestalt in andere Sprachen weitervermittelt wurden.
ajzberg – Eisberg anllaser – Anlasser[1] auspuh – Auspuff[1] ausvajz – Ausweis banknotë – Banknote baushtellë – Baustelle bormashin – Bohrmaschine[1] blic – Blitz beim Fotoapparat blinker – Blinker (Kosovo) dozë – Dose[1] dushkabin – Duschkabine fabrikant – Fabrikant farbë – Farbe[1] feder – Feder[1] feldmarëshal – Feldmarschall (Kosovo) felga – Felge[1] ferije – Ferien[1] fink – Fink, Buchfink fllashë – Flasche[1] flotë – Flotte frajer – Freier ; gemeint ist „cooler Typ“ (Kosovo) frak – Frack fugë – Fuge[1] fusnotë – Fußnote (Kosovo) gepek – von Gepäck, für Kofferraum (Kosovo) gneis – Gneis (Kosovo) kofer – Koffer[1] koks – Koks krikëll – Bierkrug; von dem bairischen Wort Krügel kuarc – Quarz kumplung – Kupplung[1] lajtmotiv – Leitmotiv land – Bundesland llak – Lack mantill – Mantel marsh – Marsch muzikant – Musikant pena – Penner puç – Putsch rëntgen – Röntgen rikverc – Rückwärtsgang (Kosovo)[1] shabllon – Schablone shall – Schal[1] shalter – Lichtschalter, Postschalter usw. (Kosovo) shinë – Schiene shllak – Schlag; gemeint ist Schlagsahne (Kosovo) shnicel – Schnitzel (Kosovo) shojnicë – Scheune (Kosovo) shpindel – Spindel (Kosovo) shpotë – Spott (Kosovo) shrafciger – Schraubenzieher (Kosovo)[1] shtab – Stab; im Sinne von Generalstab shtand – Stand, Bücherstand (Kosovo) shteker – Stecker[1] shtojer – Steuer strajfen – Streifen shtreke – Strecke (Kosovo) slitë – Schlitten shtall – Stall tankshtell – Tankstelle valc, valcer – Walzer vinjak – Windjacke (Kosovo) volfram – Wolfram xehe – Zeche (Kosovo) zink – Zink رايخ (raaych) – Reich ; gemeint ist das Deutsche Reich باغر (bagger) – Bagger (Syrien) بيرة (biira) – Bier варштат (warschtat) – Werkstätte варта (warta) – Warte вартасьць (wartasz) – Wert дах (dach) – Dach дрот (drot) – Draht друк (druk) – Druck гандаль (handal) – Handel гатунак (hatunak) – Sorte, Gattung гешэфт (hescheft) – Geschäft ґвалт (gwalt) – Gewalt кірха (kircha) – protestantische Kirche кляйнот (kljajnot) – Kleinod кнопка (knopka) – Knopf кошт (koscht) – Kosten кшталт (kschtalt) – Art, Gestalt кучар (kutschar) – Kutscher куфэрак (kuferak) – Koffer, Truhe куля (kulja) – Schießkugel квіток (kwitok) – Quittung ліхтар (lichtar) – Leuchter майстар (majstar) – Meister маляваць (maljawaz) – malen мур (mur) – Mauer паштамт (paschtamt) – Postamt пляц (pljaz) – Platz помпа (pompa) – Pumpe пункт (punkt) – Punkt рабаўнік (rabaunik) – Räuber рахаваць, рахунак (rachawaz, rachunak) – rechnen, Rechnung ратунак (ratunak) – Rettung ратуша (ratuscha) – Rathaus рэшта (reschta) – Rest рукзак (ruksak) – Rucksack рыхтык (rychtyk) – richtig, genau рызыка (rysyka) – Risiko талер (taler) – Taler талерка (talerka) – Teller файна (fajna) – Fein фальш, фальшаваць (falsch, falschawaz) – falsch, fälschen фарба (farba) – Farbe цэгла (zehla) – Ziegelstein чынш (tschynsch) – Zins шлягер (schljaher) – Schlager шляйф, шлейф (schljajf, schlejf) – Schleife штэмпэль (schtempel) – Stempel штольня (schtolnja) – Stollen штрых (schtrych) – Strich штыфт (schtyft) – Stift швагер (schwaher) – Schwager шпацыраваць, шпацыр (schpazyrawaz, schpazyr) – Spazieren, Spaziergang шыба (schyba) – Scheibe шыхт (schycht) – Schicht, Reihe шынка (schynka) – Schinken шырма (schyrma) – Schirm „h “ entspricht der Aussprache [x ] (dem deutschen „ch “), „š “ der Aussprache [ʃ ] (wie „sch “) ausgesprochen:
ablendovati – abblenden (bezogen auf das Fahrzeug) adresirati – adressieren ajnfor – Tür; von: Einfuhr alga – Alge alpski – Alpen, alpin anlaser – Anlasser aufcug – Fahrstuhl, von Aufzug auspuh / auspuf – Auspuff aufhenger – Aufhänger, Kleiderbügel badekostim – Badekostüm, Badeanzug bademantil – Bademantel bager – Bagger beštek – Besteck bezec – besetzt bina – Bühne blic – Blitz bluza – Bluse borer – Bohrer bormašina – Bohrmaschine braon – braun brifer – Phasenprüfer brile – Skibrille ; von: Brille bruh – Bruch brushalter – Büstenhalter bunker – Bunker buhtla – Buchtel buksna – Buchse cajger – Zeiger cajti – die Zeiten cajt not – Zeitnot cange – Zange celer – Zähler cigla – Ziegel cilj, ciljati – Ziel, zielen cimer, cimerka – Zimmergenosse, Mitbewohner cuclati – A zuzeln = saugen cu fuz – zu Fuß cug – alkoholisches Getränk, Umtrunk cukur – Zucker curik – zurück cušpajz – Zuspeise, Beilage cikcange – Zwickzange deka – Decke dihtung, dihtovati – Dichtung , abdichten dinstati – dünsten drek – Dreck drukati, druker – drucken, Drucker dibla, dipla oder auch tipla – Dübel dizna – Düse escajg – Esszeug, Essbesteck fah – Fach (bzgl. Fachgebiet, oder vom Fach) fajrond - Feierabend farba – Malfarbe fasovati – fassen faširati – A faschieren = durch den Fleischwolf drehen feder – technische Feder fen – Haarfön, Haartrockner felga, felna – Felge fergazer – Vergaser ferije – Ferien filozof – Philosoph finta – Finte, Trick flanša – Flansch flaster – Heftpflaster, Klebeband flaša – Flasche fleka – Fleck fraj – frei frajer – gut aussehender, junger Mann; von: Freier friško – frisch frizer, frizura – Friseur , Frisur frontšajbnica – Autofrontscheibe ; entwickelte sich aus dem hohen Bedarf an Autofrontscheiben, die aus Deutschland von Gastarbeitern mitgebracht wurden. frtalj – Viertel fruštuk – Frühstück frštuljiti – verstehen fufica – Flittchen, von Fünfziger (Euro-Geldschein, in Anlehnung an den Preis für den Beischlaf mit einer Prostituierten) fuga, fugna – Fuge funta – Pfund fušer, fušeriti – Pfusch, Pfuscher, pfuschen gastarbajter – Gastarbeiter gelender – Geländer gemišt – Weißwein mit Wasser; von: gemischt gepek – Kofferraum; von: Gepäck germitajg – A Germiteig = Hefeteig getribe – Getriebe glajz – Gleis glatko – glatt glanc, glancati – Glanz, glänzen grincejg – Suppengrün, Grünzeug grao – grau grif – der Griff auf Musikinstrumenten griz – Grieß grof – Graf grunt – Grundstück gruntovnica – Besitzurkunde heklati – Häkeln hala – Halle hauba – Haube, Motorhaube haubica – Haubitze hauptman – Hauptmann haustor – Haustor, in Zagreb gebräuchlich hauzmajstor – Hausmeister havarija – Havarie hebe bina – Hebebühne herc – Herz hilzna – Hülse hoblić – Hobel hohštapler – Hochstapler jakna – Jacke jauzna – A Jauze = Frühstück kajzerica – A Kaisersemmel kamašne – Gamaschen kanister – Kanister kapirati – etwas verstehen, von kapieren karfiol – A Karfiol = Blumenkohl kelner – Kellner kerviš – Kehrwisch kibicovati, kibicer – neugierig beobachten, kiebitzen, Kiebitzer; von: Kiebitz kič – Kitsch kinder garten – Kindergarten kino – Kino kirbaj – Kirchweihfest , Kirmes klema – Klemme oder klemmen klozet – Klosett, WC knap – knapp, passend knedla – Knödel kofer – Koffer kompot – Kompott korpa – Korb koštanje – Kosten, die kran – Kran kragna – Kragen krah – Lärm/Krach, auch in Bezug auf Streitigkeiten kredenac – Kredenz, Gabentisch krigla – Krug; von: Krügel krisban – Weihnachtsbaum; von: Christbaum krofna – A Krapfen = Berliner Pfannkuchen krumpiri – A Grundbirn; bzw. rheinfränkisch/pfälzisch: Krumbeere/Grumbeer/Grumbier = (Back-)Kartoffel kugla – Kugel kuplung – Kupplung kupleraj – Kupplerei kurcšlus – Kurzschluss kurbla – Kurbel kurs – Kurs kvarc – Quartz ladica – Schublade lager – Lager lak, lakirati – Lack, lackieren lajsna – Leiste lekcija – Lektion lektira – Lektüre ler, u leru – Leerlauf licitar – Lebzelter, Lebkuchen licna – Litze ligeštul, lingištil – Liegestuhl logor – nur im Sinne von Sammellager / KZ lokna – Locke lotre, lotrice, lojtrice – Leiter luft – Luft, ugs. wenn etwas passt, „noch Luft hat“ luster – A Luster maher – Macher, Könner majstor – Meister; häufig im Sinne von Handwerker gebraucht manikircojg – Manikürzeug mantil – Mantel manžetna – Manschette maskenbal – Maskenball mebl štof, mebl štofovi – Möbelstoff, Polsterei merkati – merken und bemerken mrš – marsch, geh weg, verschwinde mišafla – Mistschaufel moler – Wandmaler morgen – morgen musli – Müsli muster – Muster (als Beispiel) natkasna, natkasl – A Nachtkasten noklice – A Nockerl ofinger – Kleiderbügel; von: Aufhänger orden – Orden pađen – Autoreifen; von österr. „Patschen“, eigentlich Hausschuh, im übertragenen Sinne platter Reifen pantofne – Pantoffel paradajz – A Paradeiser = Tomate pasovati – anpassen pauza – Pause pedala – Pedale peglati, pegla – bügeln, Bügeleisen peh – Pech, Unglück pehar – Becher oder Pokal pekar – Bäcker pereca, precla – Brezel perika – Perücke plac – Platz pleh – Backblech pliš – Plüsch prezle – A Brösel = Paniermehl puč – Putsch pult – Pult punkt, punkta – Punkt putar, puter – Butter radkapa – Radkappe rajcati – reizen rajndla – A Reindl = Pfanne rajferšlus – Reißverschluss rajsnegla – Reißnagel ram, rama, uramiti – Rahmen, einrahmen rampa – Rampe ranac – Ranzen rasa – Rasse regal – Regal rerna – A Rohr = Backofen rinflajš – Rindfleisch ringišpil – Kirmes; von: Ringelspiel rikverc – Rückwärtsgang bei Fahrzeugen roletne – Rollläden, von Rollladen rolšue – Rollschuhe rostfraj – rostfrei ruksak – Rucksack saft – Saft šaht – Schacht sajla – Seil sala – Saal senf – ugs. Senf šlafrok – Schlafrock sličuge, slićure – Schlittschuhe šajba – Scheibe šal – Schal šalter – Schalter šank – A Schank = Theke, Tresen šengajst – Schöngeist šiber – Schiebedach šihta – Schicht šikanirati – schikanieren šina – Schiene šlag – A Schlag = Schlagsahne šlager – Schlager šlagvort – Schlagwort šlajer – Schleier šlajm – Schleim šlampav – schlampig šlampača – Schlampe šlank – schlank šlauh, šlauf – Schlauch šlepati, šleper – schleppen, Schlepper šlic – Schlitz šljaka – Schlacke šljam – Schlamm šmek – Geschmack šmeker – gutaussehende Person mit Geschmack / mit Stil šminka – Schminke šmirgl papir, šmirglati – Schmirgelpapier, Schleifpapier , schmirgeln, schleifen šnajder, šnajderica – Schneider , Schneiderin šnala – Haarschnalle šnicla – Schnitzel šnita – Schnitte šnjirati, šnjira – schnüren, Schnur šoferšajbna – Windschutzscheibe; von: Chauffeurscheibe špacirung – Spaziergang špahtla – Spachtel špajz – A Speis = Speisekammer špalir – Spalier špenadla – Stecknadel; von: Spann-Nadel šparet, šporet – Sparherd šparkasa – Sparkasse šparati – sparen, aufbewahren, verschonen špedicija – Spedition špek – Speck špic – Spitze špic canga – Spitzzange špiglo – Spiegel špikovati – spicken špiun – Spion špricer – A Spritzer = Weißweinschorle šprica – Spritze šrafciger – Schraubenzieher štala – Stall štand – Stand štender – Ständer štangla – Stange štap – Stock štek – Versteck štekati – etwas wegstecken, einstecken, verstecken, unbemerkt weglegen oder stehlen šteker – Stecker štemati – stemmen štemajzl – Stemmeisen štikla – Schuhabsatz; von: Stöckelschuh štimung – Stimmung štimati, štimovati – stimmen (korrekt sein), stimmen (einrichten) štof – Stoff štopati – stoppen; im Sinne von Zeit anhalten štos – Stoß im Sinne von Aufprall, aber auch Trick štrajfna, štrafta – Streifen štrajk – Streik štramplice – Strampelhose štrand – Strand štreber – Streber štrikati – Stricken štrudla – Strudel štucna – Stutzen sulc – Sülze šund – Schund šunka – Schinken supa – Suppe šupa – Schuppen (Gebäude) šuster – Schuster, Schuhmacher šut – Schutt Švabe – ugs. für Deutsche (von Schwabe), häufig eher abwertend oder spaßig gemeint šveler – Seitenschweller švercer – Schwärzer, Schmuggler tabla – Tafel tancati – tanzen tapecirati – tapezieren tašna – Tasche tempomat – Tempomat tepih – Teppich tipla, auch dibla, dipla – Dübel torta – Torte trefiti, potrefiti, strefiti – treffen treger – Träger , im statischen Sinn tregeri – Hosenträger tirac – Tierarzt tringelt – ugs. Trinkgeld tufna – Tupfen tuš kabina – Duschkabine vagon – Waggon veker – Wecker vekna – Brötchen, vom schwäbischen Weckle veš – Wäsche vešmašina – Waschmaschine vaservaga – Wasserwaage vic – Witz vikler – Lockenwickler , Haarwickler vindjakna – Windjacke vinkla, vikl, vinklo – Winkel (Werkzeug) viršla – Würstchen; von: Würschtl višer – Scheibenwischer vešmašina – Waschmaschine zglajzati – entgleisen zihernadla, ziherca – Sicherheitsnadel zokne – Socken айсберг (ajsberg) – Eisberg алпинист (alpinist) – Alpinist , Bergsteiger анцуг (anzug) – Sportanzug ауспух (auspuch) – Auspuff бакенбард (bakenbard) – Backenbart бакпулвер (bakpulwer) – Backpulver банкнота (banknota) – Banknote бира (bira) – Bier бормашина (bormaschina) – Bohrmaschine боцман (botsman) – Bootsmann Бруст (brust) – Brustschwimmen будка (budka) – Kiosk, Büdchen винкел (winkel) – Winkel (Werkzeug) вирбел (wirbel) – Wirbel (Angeln) виц (wits) – Witz вундеркинд (wunderkind) – Wunderkind вурст/вурстче (wurst/wursttsche) – Würstchen гастарбайтер (gastarbajter) – Gastarbeiter гатер (gater) – Gattersäge гипс, гипрсирам, гипскартон (gips, giprsiram, gipskarton) – Gips , gipsen, Gipskarton груб (grub) – grob; wie in „grober Fehler“, „grobe Schätzung“ грубиян, грубиянски, грубиянство (grubijan, grubijanski, grubijanstwo) – Grobian, in der Art eines Grobians, Grobheit грунд, грундирам (grund, grundiram) – Grund, grundieren дюбел (djubel) – Dübel фалшив (falschiw) – falsch, gefälscht флейта (flejta) – Flöte фойерверк (fojerwerk) – Feuerwerk кайзер (kajser) – Kaiser картоф (kartof) – Kartoffel келнер (kelner) – Kellner кич (kitsch) – Kitsch компот (kompot) – Kompott куплунг (kuplung) – Kupplung курорт (kurort) – Kurort ландшафт (landschaft) – Landschaft лайтмотив (lajtmotiw) – Leitmotiv лак, лакирам (lak, lakiram) – Lack, lackieren луфт (luft) – Lücke, Spielraum льос (ljos) – Löss майстор (majstor) – Handwerker (< Meister) марш (marsch) – Marsch маршрут (marschrut) – Sammeltaxi (< Marschroute) мащаб (maschtab) – Maßstab мебел (mebel) – Möbel музикант (musikant) – Musikant мюсли (mjusli) – Müsli нит (nit) – Niet пауза (pausa) – Pause педал (pedal) – Pedal плакат (plakat) – Plakat полтъргайст (poltargajst) – Poltergeist принц (prinz) – Prinz раница (raniza) – Rucksack (< Ranzen) регал (regal) – Regal шал (schal) – Schal, Tuch шаблон (schablon) – Schablone шарнир (scharnir) – Scharnier швестер (schwester) – Schwuler (< Schwester) шибидах (schibidach) – Schiebedach шлаух (schlauch) – Schlauch шницел (schnizel) – Schnitzel шнур (schnur) – Schnur шлосер (schlosser) – Schlosser шлеп (schlep) – Schleppkahn шлиц (schliz) – geschlitzter Rock (< Schlitz) шлюз (schljus) – Schleuse шпалир (schpalir) – Spalier шпалта (schpalta) – Textspalte шпек (schpek) – salamiartige Wurst (< Speck ) шперплат, шперплатен (schperplat, schperplaten) – Sperrholzplatte (< Sperrholz) шпиц (schpiz) – Deutsche Spitze шприц (schpriz) – Spritzpistole, Spritzer шпагат (schpagat) – Spagat шпион (schpion) – Spion шрифт (schrift) – Schriftart, Zeichensatz шублер, шиблер (schubler, schibler) – Schiebelehre , Schublehre щаб (schtab) – Stabsquartier щайга (schtajga) – Steige щанга (schtanga) – Reckstange щанд (schtand) – Marktstand щанца, щанцовам (schtanza, schtanzowam) – Stanze, stanzen щат (schtat) – Staat щатив (schtatiw) – Gestell (< Stativ) щекер (schteker) – Stecker щемпел (schtempel) – Stempel щифт (schtift) – Stift (Maschinenbau) щора (schtora) – Jalousien (< schweiz. dt. „Store“) щорм (schtorm) – Sturm щранг (schtrang) – Strang щрих, шриховам (schtrich, schtrichowam) – Strich щурм (schturm) – Sturmangriff щурман (schturman) – Steuermann яке (jake) – Jacke Anm.: Æ/æ=[æ(ː) ; ɛ(ː) ]=Ä/ä (in Gallismen auch „ai“/„ei“); Ø/ø=[œ(ː) ; ø(ː) ]=Ö/ö (In Gallismen auch „eu“); Å/å=[o(ː) ]=O/o (In Gallismen auch „au“); Y/y=[y(ː) ]=Ü/ü
besoffen – besoffen[2] bessermachen – Drang, sich in anderer Leute Arbeit einzumischen[3] besserwisser, besserwissen – Besserwissen, Besserwisserei[3] flygel – Konzertflügel[4] gartner – Gärtner; von: frühneuhochdeutsch Gartner[4] gejst – Geist[3] gesjæft, geschæft – Laden, Lädchen[3] liebhaver – Interessent, Liebhaber, Sammler[3] leben – Leben; zum Beispiel in „die Straße war voller Leben“[3] lidse – Litze [3] polterabend – Polterabend [3] rutsje(bane), rutsche(bane) – Rutsche, Rutschbahn, Achterbahn[3] schattere – schattieren[3] schenkel – Schinken[4] schnauzer – Schnauzer (Hund) [3] schnitzel, snitsel – Schnitzel [3] schuster – Schuster[4] schwung – Schwung einer Musikvorführung oder schwungvollen Handschrift[3] schæchte – schächten [4] schæfer – Schäferhund [3] schottisch, scottish – Schottisch (Tanz) [3] sjuft – Schuft[3] slager, schlager – Schlager [3] staffeli – Staffelei [4] tus, tusch, tusse – Farbstift[4] ungefær – ungefähr[4] von – früherer Namenszusatz bei Offizieren[5] weltschmerz – Weltschmerz [4] ahv – Affe apelsin – Apfelsine apteek – Apotheke arst – Arzt atentaat – Attentat eesel – Esel forell – Forelle hakkliha – Hackfleisch haamer – Hammer heeringas – Hering hügieeniartikkel – Hygieneartikel hunt – Wolf ingel – Engel kahhel – Kachel kahvel – Gabel kannu – Kanne kartul – Kartoffeln kass – Katze keel – Sprache (von Kehle) kino – Kino kips – Gips kirss – Kirsche klaas – Glas klaver – Klavier kleepima – kleben kleit – Kleid klooster – Kloster koer – Hund (von Köter) kohver – Koffer kórvits – Kürbis krahv – Graf kunst – Kunst kurk – Gurke lamp – Lampe leib – Brot (von Laib) lips – Schlips lóvi – Löwe loss – Schloss magu – Magen mantel – Mantel minut – Minute mööbel – Möbel müts – Mütze naps – Schnaps nipsutama – knipsen nööp – Knopf null – Null nuudel – Nudel orel – Orgel pakiruum – Gepäckraum pall – ball passiamet – Passamt pekk – Speck petersell – Petersilie pilt – Bild piparkook – Pfefferkuchen pirn – Birne plaaster – Pflaster plats – Platz politsei – Polizei prillid – Brille reis – Reise reisibüroo – Reisebüro riik – Staat riis – Reis riiul – Regal rosmariin – Rosmarin rott – Ratte saag – Säge sall – Schal salv – Salbe seep – Seife sibul – Zwiebel sink – Schinken sokk – Socke suhkur – Zucker sült – Sülze tangid – Zange tall – Stall tass – Tasse tekki – Decke till – Dill tool – Stuhl -tsioon – Endung -tion tulp – Tulpe tund – Stunde tüümian – Thymian vein – Wein vesi – Wasser virsik – Pfirsich vorst – Wurst vürts – Gewürz Viele deutsch klingende Wörter im Finnischen sind in Wirklichkeit aus dem Schwedischen übernommen worden, so z. B. das Wort kahvipaussi (Kaffeepause), das trotzdem 2006 vom Deutschen Sprachrat aus eingesandten Vorschlägen als Ausgewandertes Wort des Jahres ausgelost wurde.[6] Auch viele der Wörter mit tatsächlich deutschem Ursprung wurden über das Schwedische ins Finnische entlehnt.
Bereits im frühen Mittelalter sind Wörter aus der germanischen Sprache der Franken in die romanische Sprache des heutigen Frankreich übernommen worden. Wie im Italienischen auch sind beispielsweise viele Farbadjektive in den romanischen Sprachen germanischen Ursprungs.
Durch die kulturelle und politische Vormachtstellung Frankreichs seit der Zeit des Absolutismus wurden vor allem französische Wörter ins Deutsche aufgenommen. Angesichts der geographischen Nachbarschaft und engen kulturellen Beziehungen blieb es aber nicht aus, dass auch umgekehrt deutsche Wörter ins Französische gewandert sind. Thematische Schwerpunkte lassen sich erkennen bei Wörtern, die direkt mit deutscher Politik und Kultur wie z. B. Speisen und Getränken zu tun haben. Andere finden sich im Militärwesen, der Mineralogie und im Bereich der Musikinstrumente.
Mitunter ergeben sich durch wechselseitige Beeinflussung sehr komplizierte Entlehnungsgeschichten, bei denen es fraglich bleibt, ob einem Wort überhaupt noch eindeutig deutsche oder französische Herkunft zuweisbar ist. So hat der Erfinder des Akkordeons den Namen für seine verbesserte Ziehharmonika neu geschaffen: aus dem deutschen Wort Akkord, das im 15. Jahrhundert aus dem Französischen entlehnt worden war, und das er dann mit der griechischen Endung -ion versehen hat. Der Begriff Accordion für das Instrument wurde nun ins Französische übernommen, dort aber unter Einfluss des französischen Worts orphéon (im 19. Jahrhundert für „Drehleier“) zu accordéon umgeformt. Die französische Form wirkte in der Folge wieder auf das deutsche Wort zurück, das seit dem 20. Jahrhundert Akkordeon heißt.[7] [8] Wissenschaftliche Wortbildungen auf Grundlage des Lateinischen oder Griechischen werden in dieser Liste nur aufgeführt, wenn ihre Herkunft aus dem deutschen Sprachgebrauch anhand einer spezifisch deutschen Sprachgestalt erkennbar geblieben ist.
Auch im Französischen werden manche Wörter landläufig gern auf deutsche Ursprünge zurückgeführt, die in Wahrheit aus verwandten germanischen Sprachen, hier vor allem dem Niederländischen ins Französische entlehnt sind. Ein bekanntes Beispiel ist der boulevard , der nicht auf deutsch Bollwerk , sondern auf die niederländische Form bolwerk zurückgeht.[7]
Ebenfalls unterschiedlich angegeben wird der Ursprung von (l’) arquebuse – ein Feuergewehr mit einem Haken im Schaft zum Auflegen auf ein Gestell, das oft etwa auf mittelhochdeutsch hâkenbühse (neuhochdeutsch Hakenbüchse ) zurückgeführt wird.[9] [10] Sprachwissenschaftliche etymologische Wörterbücher vertreten hingegen meist eine Ableitung aus dem Niederländischen – in diesem Fall dem entsprechenden mittelniederländischen Wort haakbus .[11] [12] Auch komplexere wechselseitige Beeinflussungen zwischen dem entsprechenden Wort in verschiedenen Sprachen werden vermutet.[13] Beim Wort bourgmestre werden sowohl ein mittelniederländischer als auch ein mittelhochdeutscher Ursprung in Betracht gezogen.[8]
(l’) alpenstock – Alpenstock (l’) anschluss – Anschluss Österreichs 1938 (l’) aurochs – Auerochse (le) baeckeoffe – gebackenes ostfranzösisches Terrinengericht vom elsässischen Wort für „Bäckerofen“[8] (le) bandonéon – Bandoneon (le) batz – Batzen (le) berufsverbot – Berufsverbot (le) bécher – Becherglas in der Chemie (le) beffroi – Bergfried (le) Biedermeier – Biedermeier (le) bismuth – Wismut (le) bitter – Bitterlikör (le) blafard – „fahl“/„blass“, von mhd. bleichvar „bleichfarben“[14] [8] (la) blende, blinde – Blende (le) blitz – Blitzschach (le) blitzkrieg – Blitzkrieg (le) blockhaus – Bunker (le) bocard – von Pochwerk[8] (le) bock – Bockbier (le) bourgmestre – von mittelniederländisch borgermeester oder mittelhochdeutsch burgermeister „Bürgermeister“[8] (le) bretzel – Brezel (le) bunker – Bunker (la) calèche – Kalesche (la) came – Kamm[8] (la) chabraque – Schabracke, dies wiederum von türkisch çaprak.[8] (le) chic – im 19. Jahrhundert von Schick, oberdeutsch „Geschick, Talent“. Später als chic „modisch, elegant“ zurück ins Deutsche übernommen.[7] [8] (la) chopine – von Schoppen (la) choucroute – Sauerkraut (la) cible – Ziel(scheibe), von schweizerdeutsch Schîbli , Verkleinerungsform für Schibe („Scheibe“).[8] (le) cobalt – Kobalt, von deutsch Kobold (la) cravache – Lederpeitsche, von Karbatsche , dies wiederum über polnisch karabacz aus türkisch kırbaç .[8] (le) cromorne – Orgelregister: Krummhorn (le) dachshund – Dachs (le) diesel – Diesel (le) diktat – Diktat (politisch)[8] (le) doppelgänger – Doppelgänger (l’) ersatz – billiger Ersatz bei Produkten (l') espièglerie – Schalkhaftigkeit oder Schelmenstück; von Eulenspiegel (le) feldgrau – Feldgrau (als deutsche Uniformfarbe) (le) feld-maréchal – Feldmarschall (le) feldwebel – Feldwebel (le) festschrift – Festschrift (le) fifre – pfeifen (le) fifrelin – Pfifferling (le) flehmen – Flehmen (le) fœhn, föhn – Schweiz. dt. Haartrockner, Föhn als Wind fohner, fœhner – die Haare trocknen, föhnen (la) foudre – Blitz, aus Fuder (großes Fass) (la) frichti – schnelle Mahlzeit; von elsässisch fristick „Frühstück“[9] [8] (le) führer – Führer (la) Gemütlichkeit – Gemütlichkeit (la) gestalt – Gestalt (le) gestapiste – von Gestapo (le) glass – Glas (le) glockenspiel – Glockenspiel (le) gneiss – Gneis (le) graben – Graben, der bspw. durch einen Erdrutsch entstand (le) groschen – Groschen (la) gueuse (Slangwort für „Prostituierte“) – niederdeutsch: Göse (=Gänse) (l’) halbran – Halber-Ant, Halbe Ente (la) hallebarde – Hellebarde (le) hamster – Hamster (le) handball – Handball (la) hanse – Hanse (la) hase – Häsin (l’) hinterland – Hinterland (le) horst – tektonischer Horst (le) hussard – Husar (la) hutte – Hütte jodler, yodler – jodeln (le) Jugendstil – Jugendstil (le) kaiser – Kaiser (le) kammerspiel – Kammerspiel kaputt – kaputt (le) karcher – Hochdruckreiniger ; abgeleitet vom deutschen Unternehmen Kärcher (le) képi – Käppi; von: Kappe (la) kermesse – Kirmes ; von Mittelhochdeutsch kirmesse oder Flämisch kerkmisse (le) kieselgur, kieselguhr – Kieselgur (le) kirsch – Kirschwasser (le) kitsch – Kitsch (le) kobold – Kobold (le) kouglof – Gugelhupf (le) krach – Börsenkrach kraft (adj.) – z. B. in le papier kraft (sehr starkes Packpapier) (le) kreuzer – Kreuzer (Münze) (le) kronprinz – verwendet für „Kronprinz“ in Deutschland und Österreich (le) kummel – Kümmellikör (le) laborantin – Laborantin (le) land – Bundesland (le) landau – Kinderwagen, Puppenwagen, Landauer (le/la) landgrave – Landgraf (la) landgravine – die Frau eines Landgrafen, Landgräfin (la) landwehr – Landwehr (le) lansquenet – Landsknecht (le) lehm – Lehm (le) leitmotif – Leitmotiv (le) lette, letton – Lette [8] (le) lied – vor allem germanische Volkslieder (le) loden – Loden (le) lœss – Löss (le) loustic – Witzbold; von: lustig (la) Mannschaft – als Bezeichnung für die deutsche Fußballnationalmannschaft (le) mark – Mark (le) minnesang – Minnesang (le) nazi – Nazi (le) niemandsland – Niemandsland im Ersten Weltkrieg (la) nouille – Nudeln (l’) obus – Haubitze (le) panzer – Panzer (la) pechblende – Pechblende (Uraninit ) (le) pfennig – Pfennig (le) plancton – Plankton (le) poltergeist – Poltergeist (la) purine – Purin (le) putsch – Putsch (le) quartz – Quarz (la) quenelle – Knödel (la) quille – Kegel (la) rafle – raffen (le) reichsmark – Reichsmark (le) reichstag – Reichstag (le) reître – brutaler Soldat, von deutsch Reiter[8] (le) rhingrave – Rheingraf (la) ridelle – Reidel (le) rollier – Roller (le) rollmops – Rollmops (la) rosse – Ross (le) rösti – Rösti (le) rotengle – von Roteugel, einem Dialektwort für den Fisch Rotauge [8] (le) rucksac – Rucksack (le) sabre – Säbel, dies wiederum von ungarisch szablya [8] (le) sarrau – von Sarrok scheider – scheiden (le) schilling – Schilling (la) schlague – Schlag, Schlagstock (le) schlamm – Schlamm in der Metallindustrie (la) schlitte – Holzschlitten in der Forstwirtschaft (le) schnaps – Schnaps (le) schnauzer – Schnauzer (Hund) (le) schnorchel, schnorkel – Schnorchel (le) schnouff – Schnupftabak (le) schorl – Schörl , Mineral (la) schupo – Schutzpolizei (le) schuss – Schussfahrt beim Skifahren (le) singspiel – Singspiel (le) social-démocrate – Sozialdemokrat (le) spalter – Spalterpinsel[8] (le) spath – Spat (Mineral) (le) speiss – in der Metallurgie Mischung aus Metall und Arsen nach einem ersten Röstprozess (le) spiegel – Spiegeleisen, Ferromangan (le) spitz – Spitz (Hund) (le) stem – Stemmbogen , Technik beim Skifahren (le) stollen – Christstollen (le) Sturm und Drang – Sturm und Drang (le) sylvaner – Silvaner (le) talweg – Talweg (le) teckel – Dackel trinquer – anstoßen (mit Trinkgläsern); aus: trinken[8] (le) trolle – Trollblume [8] (le) trommel – Mischtrommel (l’) umlaut – Umlaut (la) valine – Valin (la) valse – Walzer (le) vampire – Vampir (le) vasistas – Oberlicht ; aus: „Was ist das?“, seit mindestens 1784[15] (le) vermouth – Vermut (le) waldsterben – Waldsterben welsche, velche, welche – Welsche (la) weltanschauung – Weltanschauung (le) weltpolitik – Weltpolitik (le) wergeld – Wergeld (le) wienerli – Schweiz. dt.: kleine längliche Wurst (le) witz – sehr abwertender Witz (le) zeitgeist – Zeitgeist (la) zeitnot – Zeitnot im Schach (le) zinc – Zink[8] (le) zugzwang – Zugzwang im Schach (la) zuckerwatte – Zuckerwatte (le) zwieback – Zwieback αλτ (alt) – halt γκάσταρμπαϊτερ (gastarbaiter) – Gastarbeiter καπούτ (kapout) – kaputt καρτόφι (kartofi) – Kartoffel; über russ.: Картофель ins Pontische κιτς (kits) – Kitsch κραχ (krach) – Börsenkrach λούμπεν (loumben) – Entrechteter, Prolet; aus dt.: Lumpenproletariat μαρς (mars) – Marsch μπίρα (bira) – Bier πόλτεργκαϊστ (poltergaist) – Poltergeist πρέτσελ (pretsel) – Brezel σνίτσελ (snitzel) – Schnitzel στρούντελ (stroudel) – Strudel Die Liste ist nach lateinischem Alphabet sortiert. Einen guten Überblick mit über 1.500 Einträgen gibt die Webseite „Deutsche Lehnwörter im Hebräischen“[16] von Uriel Adiv und Jakob Mendel (2015 ff.), unterhalten vom Leibniz-Institut für Deutsche Sprache .
אַלְטֶה זָכְן alteh sachn , Plene : אלטע זאכן – Ruf fahrender Schrottsammler in Tel Aviv[17] אָצֵטוֹן azeṭon – Aceton, Aussprache c = tz אַצְטֵקִים Azṭeqīm – Azteken, Aussprache z = tz בִּירָה bīrah – Bier בִּיס bīs – Biss בְּּלִינְקֶר blīnqer – Blinker בּוֹיְדְן bōjdn – Dachboden. דַּקֶל daqel , Plene : דאקל – Dackel דְּרֶק dreq – Dreck דְּרוּקְלָגֵר drūqlager – Axiallager, Drucklager דִּיבֶּל dībel – Dübel[18] ֽֽאֶרְדּוּנְג erdūng – Erdung פַיְנְפּוּץ fajnpūz , Plene : פיינפוץ – Feinputz[18] פַיְנְשְׁמֶקֶר fajnšmeqer , Plene : פיינשמקר – Feinschmecker פֵן fen – Föhn פוּגֶה fūgeh – Fuge פוּי/פוּיָה fūjah/fūj – pfui גּשְׁטָאלְט gešṭālṭ – Gestalt (Psychologie) גֵּזוּנְט gesūnṭ – gesund גּוּמִי gūmī – Gummi (Material), Kondom הֶקְסְנְשׁוּס heqsnšūs – Hexenschuss הִשְׁפָּרִיץ hišprīz – er spritzte אִינְטֶרְפּוּץ īnṭerpūz – Unterputz אִינְסְטַלְטוֹר īnsṭalaṭōr – Installateur אִיזוֹלִירְבַּנְד īsōlīrband – Isolierband יוּלִי jūlī – Juli יוּנִי jūnī – Juni לַיְסְט lajsṭ , Plene : לייסט – Leiste לֶק leq – Leckerbissen לוּפְטְגֶּשֶׁפְט lūfṭgešefṭ – Luftgeschäft מֶרְץ merz – März מִישְׁמַשׁ mīšmaš – Mischmasch אוֹבֶּר-קַנְט ōber-qanṭ – Oberkante[19] אוֹטוֹ ōṭō – Auto פְּלַטְפוּס plaṭfūs – Plattfuß קַנְט qanṭ – Kante קִינְדֶרְשְׁטוּבֶּה qīnderšṭūbeh – gute Manieren, Kinderstube קִיטְש qīṭš – Kitsch קוֹלְרַבִּי qōlrabī – Kohlrabi קְרַצְפּוּץ qrazpūz – Kratzputz[19] קוּגֵלָגֶר qūgelager /קוּגֵל qūgel – Kugellager קוּפּלוּנְג qūplūng – Kupplung קוּרְס qūrs – Kurs, engl. course, beide von lateinisch cursus קוּרְצְשְׁלוּס qūrzšlūs – Kurzschluss רֵצֶפְּט rezepṭ – ärztliches Rezept רִנְטְגֵּן rinṭgen – er röntgte שָׁאלְטֶר šālṭer – Schalter zum Schalten שִׁיבֶּר šīber – Schieber שִׁינְקְן šīnqn – Schinken שְׁלָאפְשְׁטוּנְדֶה šlāfšṭūndeh – Mittagsschlaf שְׁלַיְף šlajf , Plene : שלייף – Schleifmaschine (auch: schleifen (techn.)) שְׁלוּק šlūq – Schluck שְׁמָאלְץ šmālz – Schmalz שְׁמוּץ šmūz – Schmutz שְׁנִיצֶל šnīzel – Schnitzel שְׁנוּרְגֵּרִיסְט šnūrgerīsṭ – Schnurgerüst שְׁפַּכְטֶל špachṭel – Spachtel[19] שְׁפַּגָאט špagāṭ – Spagat, dieses von italienisch spaccato שְׁפִּיץ špīz – spitz שְׁפָּרִיצְפּוּץ šprīzpūz /שְׁפָּרִיץ šprīz – Spritzputz שְׁטַנְץ šṭanz – Stanze שְׁטִיכְמוֹס/שְׁטִיכְמָאס šṭīchmās/šṭīchmōs – Schlauchwaage zu Ermittlung des Stichmaßes[20] שְׁטוֹקְהוֹלם Šṭōqhōlm – Stockholm שְׁטְרוּדֶל štrūdel – Strudel; auch für das Schriftzeichen @ שׁוּפֶל šūfel – Schaufelbagger, Baggerschaufel שְׁוֶדְיָה Šwedjah , Plene : שוודיה – Schweden שְׁוֵיְץ Šwejz , Plene : שווייץ – Schweiz שׁוְוּנְג šwūng – Schwung טַפֶּט ṭapeṭ – Tapete תֶּה teh – Tee וַשְׁפּוּץ wašpūz – Waschputz[18] וִינְקֶר wīnqer – Blinker (nach dessen Vorgänger, dem Winker ) וִישֶׁר wīšer – Scheibenwischer צֶפֵּלִין zeppelīn – Zeppelin, Luftschiff צִימֵר zīmer – Fremdenzimmer צִיצִים zīzīm – weibliche Brüste Das umgangssprachliche Hebräisch verfügt über etliche Germanismen, die über den Umweg des Jiddischen Einzug gehalten haben. Siehe auch Artikel Hebräische Sprache .
Deutschsprachige Missionare der Herrnhuter Brüdergemeine haben in Labrador einige Lehnwörter in den dortigen Inuit -Dialekten hinterlassen. Dazu gehören Wörter für neue Dinge wie die Kartoffel, aber auch Wörter, die nun als Alternativformen neben entsprechenden einheimischen Begriffen benutzt werden.[21]
jaarik – Jahr kartupalak – Kartoffel wurik – Woche Zahlwörter:
ainsili – eins tsuvailik – zwei turai – drei Lehnwörter im Japanischen sind allgemein von Kamiya 1994 zusammengestellt worden.[22] Eine Auswahlliste bietet Irwin 2011.[23]
Schon in der ersten Hälfte des 19. Jahrhunderts lehrten deutsche Ärzte zeitweise westliche Medizin in China. Im weiteren Verlauf des Jahrhunderts übernahm Japan das medizinische Ausbildungssystem Deutschlands und deutsche Professoren lehrten an japanischen Universitäten. Auch das Rechtssystem orientierte sich am deutschen Modell. So war Deutsch bis 1945 die zweitwichtigste Wissenschaftssprache in Japan, was sich im Wortschatz vor allem in der Medizin auswirkte. Im frühen 19. Jahrhundert kamen Begriffe aus dem Bergsteigen, Skifahren und der Politik hinzu.[23]
Zu Fremdwörtern im Japanischen siehe auch Gairaigo .
アインザッツ (ainzattsu) – Einsatz in der Musik アイゼン (aizen) – Steigeisen アンザイレン (anzairen) – Anseilen アレルギー (arerugī) – Allergie アルバイト (arubaito) – Arbeit, im Sinne von Nebenbeschäftigung, Aushilfsarbeit アスピリン (asupirin) – Aspirin アウトバーン (autobān) – Autobahn バウムクーヘン (baumukūhen) – Baumkuchen ボンベ (bonbe) – (Gas-)Bombe , Gasflasche, Gasbehälter ダックスフント (dakkusufunto) – Dackel ドッペルゲンガー (dopperugengā) – Doppelgänger エーデルワイス (ēderuwaisu) – Edelweiß エネルギー (enerugī) – Energie エネルギッシュ (enerugisshu) – energisch エピテーゼ (epitēze) – Epithese ガスマスク (gasumasuku) – Gasmaske ゲバルト (gebaruto) – (Staats-)Gewalt ゲマインシャフト (gemainshafuto) – Gemeinschaft ゲネプロ (genepuro) – Generalprobe ゲレンデ (gerende) – (Ski-)Gelände ギプス (gipusu) – (medizinischer) Gips グミ (gumi) – Fruchtgummi ハイム (haimu) – Heim ヒュッテ (hyutte) – (Berg-)Hütte イロニー (ironī) – Ironie ヤンマ (yanma) – Jammer カプセル (kapuseru) – Kapsel [23] カルテ (karute) – Karte; im Sinne von: Aufzeichnung der Krankengeschichte, Krankenakte キルシュワッサ (kirushuwassa) – Kirschwasser コントラバス (kontorabasu) – Kontrabass クランケ (kuranke) – Kranker, Patient メルヘン (meruhen) – Märchen メッセ (messe) – Messe ナトリウム (natoriumu) – Natrium ノイローゼ (noirōze) – Neurose [24] オルガスムス (orugasumusu) – Orgasmus オナニー (onanī) – Onanie ポルターガイスト (porutāgaisuto) – Poltergeist プロテーゼ (purotēze) – Prothese ラーゲ (rāge) – Lage (Sexstellung ) レントゲン (rentogen) – (medizinische) Röntgenaufnahme ルンペン (runpen) – Lumpen, Obdachloser ルンペンプロレタリアート (runpenpuroretariāto) – Lumpenproletariat リュックサック (ryukkusakku), リュック (ryukku (Abk.)) – Rucksack シュラフ (shurafu) – Schlafsack シュトレン (shutoren) – [Christ]stollen テーマ (tēma) – Thema トルテ (torute) – Torte ツァイトガイスト (tsaitogaisuto) – Zeitgeist ウラン (uran) – Uran ワーゲン (wāgen) – Volkswagen-Käfer , Autos von Volkswagen im Allgemeinen ワイングラス (waingurasu) – Weinglas ワンダーフォーゲル (wandāfōgeru), ワンゲル (wangeru (Abk.)) – Wandervogel ヤッケ (yakke) – Windjacke ザーメン (zāmen) – Samen, Same , Sperma ザワークラウト (zawākurauto) – Sauerkraut 아르바이트 (arŭbait'ŭ) – Nebenbeschäftigung, Aushilfsarbeit 알레르기 (allerŭgi) – Allergie 노이로제 (noiroje) – Neurose 가제 (kaje) – Gaze, Wundverband 깁스 (kipsŭ) – Gips 아이젠 (aijen) – Steigeisen 자일 (jail) – Seil 코펠 (k'op'el) – Kocher (Freizeit, Bergsteigen) 글로켄슈필 (kŭllok'ensyup'il) – Glockenspiel 라이트모티브 (rait'ŭmot'ibŭ) – Leitmotiv 룸펜 (rump'en) – Lumpen, Obdachloser 프롤레타리아 (p'ŭrollet'aria) – Proletarier 프롤레타리아트 (p'ŭrollet'ariat'ŭ) – Proletariat 이데올로기 (ideologi) – Ideologie 샬레, 샤알레 (shale, shaale) – Petrischale 프레파라트 (p'ŭrep'arat'ŭ) – Präparat für ein Mikroskop 메스실린더 (mesŭshillindŏ) – Messzylinder 호프 (hopŭ) – Hof, Kneipe 국카스텐 (kukk'asŭten) – Guckkasten 메스 (meseu) – Skalpell, Messer 핸드폰 (haendeupon) – Handy, Mobiltelefon 카드 (kadeu) – Karte 소파 (sopa) – Sofa 스탠드 (seutaendeu) – Steh oder Standleuchte 램프 (laempeu) – Lampe 크리스마스 (keuliseumaseu) – Weihnachten (Christmesse) 도플 갱어 (dopeul gaeng-eo) – Doppelgänger 루페 (Lupe) – Lupe (medizinisch) Ein Teil des ursprünglich aus dem Mittelhochdeutschen übernommenen Wörter wurden auch über Dänemark und Schweden übermittelt und entsprechend modifiziert.
aisbergs – Eisberg amats – Amtsmann, Beamter Posten, Position ārsts – Arzt baļķis – Balken, Balkon bikses – Buxe, Büxe, Hose blašķe – Flasche bleķis – Blech bremze – Bremse brilles – Brille bumbieris – Bumbirne, Bumbee (pfälzisch), 'Birne zum Keltern' būvēt – zum Bauen (bauet) dambis – der Damm dienests – der Dienst, zu Diensten dīķis – Teich, eigentlich Dickicht dubults – Doppel, doppelt elle – Hölle[25] etiķis – Essig flīģelis – Flügel garnele – Garnele glāze – Glas glazūra – Glasur kanna – Kanne kaste – Kasten ķēde – Kette ķieģelis – Ziegel ķirbis – Kürbis ķirsis – Kirsche kleita – Kleid koferis – Koffer krogs – Krug (Gaststätte) krūze – Krug , Becher, große Tasse kungs – Herr (von König) kurvis – Kurve lustīgs – lustig maršruts – Linie (Verkehr), Fahrplan, Reiseplan (von „Marschroute“) mērķis – Zielmarke niere – Niere onkulis – Onkel panna – Pfanne pudele – Buddel , Flasche rēķināt – rechnen, berechnen sīpols – Zwiebel šķūnis – Schuppen šlipse – Schlips , Krawatte smēķēt – Rauchen (von Schmecken) smēre – Schmiere šmuce – Schmutz šmucīgs – schmutzig smuks – schmuck, hübsch šņabis – Schnaps spēle – Spiel stārķis – Storch stunda – Stunde tante – Tante telts – Zelt un – und vērts – wertvoll zāģis – Säge zēns – Junge, Knabe (von Sohn) ziepes – Seife zvērests – der Eid (von schwören)[25] buterbrodas – Butterbrot maršrutas – Linie (Verkehr), Fahrplan, Reiseplan (von „Marschroute“) tortas – Torte vafliai – Waffeln vata – Watte besserwisser – Besserwisser [26] fingerspitzgefühl – Fingerspitzengefühl [26] gebyr – Gebühr[26] gründer – (Existenz-)Gründer[26] katzenjammer – schlechte Musik oder Kater (von Alkoholkonsum)[26] kaputt – kaputt[26] omsonst – vergeblich[26] slager – erfolgreiches Lied (Schlager )[26] snikksnakk – dummes Geschwätz[26] vorspiel, nachspiel – Konsum von alkoholischen Getränken vor oder nach einem Fest, Diskobesuch oder Kneipenabend.[26] Auch als Kurzwort „vors“ verwendet اتوبان (otobān) – Autobahn بیر [bir] (AFG) – Bier سگ داشهوند [sag-e dāšhund] – Dackel دیزل [dizal] (AFG) – Dieselkraftstoff هروئین [hero'in] – Heroin کوکائین [kokāin] – Kokain پمپبنزین [pomp-benzin] – Tankstelle تانک تیل [tānk-e til] (AFG) – Tankstelle ajerkoniak – Eierlikör (< Eier + Cognac) bakburta – Backbord (in der Seefahrt)[27] banknot – Banknote barwa – Farbe (Eigenschaft) (< mhd. varwe) bejca/bejcować – Beize/beizen bindować – binden blacha/blacharz – Blech/Blechner (Bauklempner) blenda – Blende in Architektur[27] Blitzkrieg – Blitzkrieg[27] bokobrody – Backenbart bosman – Bootsmann bruderszaft – ugs. Toast auf die Bruderschaft buda – Bude budować – bauen buchalter – Buchhalter bumelować – bummeln, blaumachen burmistrz – Bürgermeister bursztyn – Bernstein cegła – Ziegel cel – Ziel chata, chatka – Berg-, Schutzhütte cuzamen do kupy – ugs. alles zusammen cyferblat – Zifferblatt dach – Dach druk – Buchdruck drut – Draht dryl, drylować – Drill, drillen[27] durszlak – Sieb aus festem Material (< Durchschlag) dyszel – Deichsel elwa – Elfer; von: Elfmeter im Fußball esesman – SS-Mann fachowiec, fachowy – Fachmann, fachgerecht fajerwerk – Feuerwerk fajrant – Feierabend fałsz, fałszować – falsch, fälschen farba – Farbe (Stoff zum Malen, Anstreichen, Färben und Drucken) fartuch – Vortuch, Schürze felczer – Feldscher feldfebel – Feldwebel feldmarszałek – Feldmarschall feler – Mangel (< Fehler) felga – Felge filar – Pfeiler flaga – Flagge flaszka (ugs.) – Flasche flet – Flöte flinta – Flinte fracht – Fracht frajda – Freude frez, frezarka, frezer, frezować – Fräser (Werkzeug), Fräse, Fräser (Beruf), fräsen front – Front fuga – Fuge furman – Fuhrmann garbarz, garbować – Gärber, gärben gestapo – Gestapo gips – Gips giser – Gießer glanc, glancować – Glanz, Verb dazu: glänzend machen (polieren) gmina – Gemeinde gotyk – Gotik grabarz, grób – Totengräber, Grab grajcar – Kreuzer grosz – Groschen grunt, gruntować – Grund (Erde, Boden), grundieren grupa – Gruppe gryf – Griff eines Musikinstruments gryfel – Griffel grynszpan – Grünspan[27] grys – Splitt, Grießkohle (< Grieß) gulden – Gulden gwałt, gwałcić – Gewalt, vergewaltigen gwint – Gewinde gzyms – Gesims haft, haftować – Stickerei (< heften), sticken (< anheften) hak – Haken hala – Halle halabarda – Hellebarde halerz – Heller hałda – Halde hamować, hamulec – bremsen (< hemmen), Bremse handel, handlarz, handlować – Handel, Händler, handeln hantle – Hanteln hanza – Hanse harcap – Haarzopf harfa – Harfe hartować – härten haubica – Haubitze hebel – Hobel hełm – Helm hochsztapler – Hochstapler, Betrüger holować – schleppen (< holen) hołd, hołdować – Huldigung (< Huld), huldigen huta – Metallhütte jarmark – Krammarkt (< Jahrmarkt) jodłować – jodeln kacenjamer – Katzenjammer kac (gesprochen katz) – Kater (Alkoholintoxikation) kajuta – Kajüte kajzerka – Kaiserbrötchen kapelmistrz – Kapellmeister kapsel – Kronkorken (< Kapsel) kartofel – Kartoffel kicz – Kitsch kindersztuba (veraltet ) – Kinderstube kiper – Küper[27] klajster – Kleister klejnot – Kleinod klinkier – Klinker[27] kluska, kluski – Kloß, Klöße knajpa – Kneipe knedel – Knödel kotlet – Kotelett kroksztyn (veraltet ) – Kragstein kształt – Form (< Gestalt) kufer – Reisetruhe (< Koffer), Kofferraum kumpel – Kumpel kupować – kaufen kurort – Kurort ładować – laden land – Bundesland in Deutschland und Österreich[27] likier – Likör loch – Loch (altertümliches Gefängnis) majster – Meister majstersztyk – Meisterstück (meisterhafte Leistung) makler – Makler malować – malen marszruta – Marschroute maswerk – Maßwerk mebel – Möbel mistrz – Meister mufa – Muffe mundsztuk – Mundstück (für Blasinstrumente, Zigaretten, oder auch Trense ) mur, murować – Mauer, mauern murgrabia – Markgraf musli, müsli – Müsli nit – Niet obcas – Schuhabsatz O-ring – O-Ring pauza – Pause pils – Pilsner plac – Platz plaster – Pflaster platfus – Plattfuß (wy)pucować – putzen rachmistrz – Kassenverwalter (< Rechenmeister) rachunek – Rechnung ratunek – Rettung ratusz – Rathaus rausz – Rausch[27] [28] rauschdelikt – Rauschdelikt[27] raut – Raute (Diamant oder Ziermuster in Architektur) regał – Regal[27] rejs – Flug- oder Schiffsreise reszta – Rest(geld) rolmops – Rollmops rota (historische Infanterieeinheit) – Rotte rotmistrz – Rittmeister rura – Rohr ruszt – Bratrost rusztowanie – Gerüst rycerz – Ritter rycina – Abbildung insbesondere Kupferstich oder Lithographie (< ritzen) rygiel, ryglować – Schieberiegel, verriegeln rym – Reim rymarstwo, rymarz – Riemenschneiderei, Riemenschneider rynna – Dachrinne rynek – Marktplatz (< Ring) rynsztok – Rinnstein (< Rinnstock) rynsztunek – Kampfausrüstung, Rüstung rysować – zeichen (< reißen) smak, smakować – Geschmack, schmecken smalec – Schmalz spacer, spacerować – Spaziergang, spazieren gehen stal – Stahl stempel – Stempel ster, sterować – Steuer (Gerät), steuern szablon – Schablone szacht – Installationsschacht szacować – schätzen szajs – Scheiß(e) (als Ausruf) szal, szalik – Schal szalować – schalen szarfa – Schärpe szarwark – Scharwerk szlaban – Schranke (< Schlagbaum) szlachtować – schlachten szlafmyca – Schlafmütze szlafrok – Bademantel (< Schlafrock) szlag – Apoplexie (< Schlag) szlagier – Schlager szlaka – Schlacke szlam – Schlamm szlara – Schleier (kurze Federn um die Augen bei bestimmten Vögeln) szlauch – Schlauch szlem – Schlemm szlif, szlifować, szlifierz – Schliff, schleifen, Schleifer szlifa – Epaulette (< Schlaufe) szlichta – Schlichte szlufka – Hosenschlaufe für Gürtel szminka – Schminke szmugiel, szmuglować – Schmuggel, schmuggeln sznur(ek) – Schnur sznycel – Schnitzel sznycerz – Schnitzer szok – Schock szopa, szopka – Schuppen (einfacher Holzbau) szor – eine besondere Art des Pferdegeschirrs (< Geschirr) szorować – scheuern szpachla, szpachlówka – Spachtel (Werkzeug), Spachtel (Masse) szpadel – Spaten szpalta – Spalte (Buchdruck) szpat – Spat (Mineral; Entzündung der Knochenhaut) szpicel – Spitzel szprycować, sobie – sich (Drogen in die Venen) spritzen szpula – Spule szpunt – Spund (Zapfen) szrama – Schramme sztych – Holz-, Kupfer- oder Stahlstich sztab – Stab (z. B. Generalstab, Führungsstab) sztaba – Stab (Metallstab), Barren sztambuch – Stammbuch sztag – Stag sztaluga – Staffelei sztanca – Stanze sztandar – Standarte sztanga – Stange, Scheibenhantel sztapel – Stapel sztok, pijany w – stockbetrunken sztolnia – Stollen (im Bergbau) sztorm – Sturm (heftiger Wind) sztos – Stoß (mit dem Billardstock) sztucer – Stutzen (Jagdgewehr) sztuka – Stück szturm, szurmować – Sturm (Angriff), stürmen sztyft – Stift (längliches Stück aus Metall oder Holz) sztygar – Steiger (Bergbau) sztywny – steif szufla – Schaufel szuflada – Schublade szumowina – Abschaum szumować – schäumen, abschäumen, entschäumen szupo – Schupo (Schutzpolizei) szus – Schussfahrt (mit Skiern) szwabacha – Schwabacher (besondere Art der Fraktur) szwagier – Schwager szwank – Schaden (< Schwank) szwarcować – schwärzen (schmuggeln) szwindel, szwindlować – Schwindel, schwindeln szyb – Aufzugsschat (< schieben) szyba – Glasscheibe szyber – Kaminschieber szyberdach – Schiebedach szyk – Schick (Ordnung), Wortfolge szyld – Schild (Tafel) szylkret – Schildpatt (< Schildkröte) szyna – Schiene szynka – Schinken szynkwas – Schanktisch ślusarz – Schlosser śluza – Schleuse śruba – Schraube śruta – Schrot talar – Taler talerz – Teller tankować – tanken tort – Torte tytka (schlesisch ) – Tüte urlop – Urlaub wachmistrz – Wachmeister wafel – Waffel waga – Waage wagon – Waggon walc – Walzer wanna – Badewanne warsztat – Werkstatt waserwaga – Wasserwaage weltszmerc – Weltschmerz werbunek, werbować – z. B. Söldner werben, das Werben winda – Aufzug (< Winde) wrak – Wrack zecer – Schriftsetzer zegar – Uhr (< Zeiger) żeglarz – Segler zeitgeist – Zeitgeist[27] zeitnot – Zeitnot[27] „ș“ wird als „sch“ ausgesprochen, „ă“ = „e“ in „aber“, „ț“ = „ts“, „ch“ wie „k“
abțibild – Abziehbild anschluss – Anschluss bere – Bier biglais, piglais – Bügeleisen (nur regional) bliț – Blitz (Fotoapparat) bormașină – Bohrmaschine banțig – Bandsäge cartof, cartoflă – Kartoffel chelner – Kellner, Ober chibiț – Kiebitz (beim Kartenspiel) chiflă – Kipferl, Hörnchen crenvurșt – Wiener Würstel Danțig – Danzig dorn – Dorn (technisch) foraibăr – Vorreiber fraier – leichtgläubig, naiv fraier, -ă (m/w) – naiver Mensch halbă – eine Halbe (Bierglas zu einem halben Liter) helfgott – Gesundheit!; wenn jemand geniest hat o. ä., nicht überall bekannt. hingher – Henker; heute verwendet als Tierfänger (Hundefänger) oder Abdecker kitsch – Kitsch lagăr – Lager land – (Bundes-)Land lied – Lied musai – muss sein, unbedingt oberliht – Oberlicht Reich – (Drittes) Reich rucsac – Rucksack șanț – Schanze, Schanzarbeiten, auch Bauarbeiten șină – Schiene, Gleis șindrilă – Schindel șlagăr – Schlager șlampăt, șleampăt – schlampig; aus dem Süddeutschen/Österreichischen, nicht überall bekannt șlapi – Schlappen a șlefui – schleifen șiip țuric – Schieb zurück (Kommando für Pferde) șmirglu, șmirghel – Schmirgel(-papier) șnițel – Schnitzel șnur – Schnur șpais – Speisekammer (regional) șpoher/șpoier – Sparherd – regional șorț – Schürze șpriț – Schorle („gespritzter“ Wein), (Ge-)Spritzter șpilhozen – Spielhose ștafetă – Staffel ștaif – Steif a ștampila, ștampilă – stempeln, Stempel ștecher – Stecker ștraif – Streif ștrand – Strandbad ștreang – Strang șurub – Schraube șurubelniță – Schraubenzieher șubler – Schublehre tișlaifăr – Tischläufer țal! (veraltet) – Zahlen! Die Rechnung! țel – Ziel țol – Zoll weltschmerz – Weltschmerz zaț – (Kaffee-, Druck-) Satz Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen валторна waltorna neuhochdeutsch Waldhorn[29] Waldhorn вальдшнеп waldschnep neuhochdeutsch Waldschnepfe, dial. Waldschneppe[29] Waldschnepfe , Scolopax, Rusticula ванна wanna neuhochdeutsch Wanne[29] Wanne вафля waflja neuhochdeutsch Waffel oder neuhochdeutsch Wafel < niederdeutsch Wabe[29] Waffel вахта wachta neuhochdeutsch Wacht[29] Wache вахтёр wachtjor Wächter Wächter верстак werstak neuhochdeutsch Werkstatt[29] Hobelbank, Werktisch , Werkbank вербовать werbowat deutsch werben anwerben верфь werf niederländisch Werf[29] Werft , Schiffbauplatz винт wint deutsch Gewinde Schraube вундеркинд wunderkind Wunderkind Wunderkind вымпел wympel deutsch Wimpel Wimpel
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen дека deka neuhochdeutsch Decke[29] Resonanzboden демпфер dempfer neuhochdeutsch Dämpfer < dämpfen „mäßigen“ Dämpfer , Verzögerer, Vibrationsdämpfer дизель disel Diesel Diesel дуршлаг durschlag neuhochdeutsch Durchschlag < durchschlagen[29] Küchengerät zum Durchseihen , Durchsieben дюбель djubel neuhochdeutsch Dübel Dübel
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen зандр sandr neuhochdeutsch Sandr < Sand Sander , Schotterebene oder Schotterfläche зензубель sensubel neuhochdeutsch Simshobel Federhobel, Simshobel, Zahnhobel
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen инцухт inzucht neuhochdeutsch Inzucht < Zucht Inzucht , Fortpflanzung unter nahe verwandten Lebewesen
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen камергер kamerger neuhochdeutsch Kammerherr[29] Kammerherr канцлер kanzler neuhochdeutsch Kanzler < lateinisch cancellarius (Kanzlei)[29] Kanzler капельмейстер kapelmejster Kapellmeister Kapellmeister капут kaput neuhochdeutsch kaputt „entzwei“ < französisch capot < französischer Spielausdruck etre capot, faire capot „alle Stiche im Kartenspiel verlieren“[29] Verderb , Ende, Unheil картофель kartofel Kartoffel Kartoffel кафель kafel neuhochdeutsch Kachel Kachel квартира kwartira Quartier Wohnung кегль kegl neuhochdeutsch Kegel «конус, кегль» Kegel , Kegelstärke кирка kirka niederdeutsch kirke, kerke, die Form mit -х-(-ch-) – aus neuhochdeutsch Kirche[29] evangelische Kirche кино Kino Film, Kino киршвассер kirschwasser neuhochdeutsch Kirschwasser (veraltet) Kirschwasser китель kitel neuhochdeutsch Kittel[29] Kittel китч kittsch Kitsch Kitsch клей, клеить klej, kleit Klebstoff, kleben клейстер klejster neuhochdeutsch Kleister[29] Kleister клёцки kljozki polnisch Kloski < neuhochdeutsch Klößchen < neuhochdeutsch Kloß[29] Mehlkloß, Kloß клюфт kljuft neuhochdeutsch Kluft Kluft (in Gestein) клякса kljaksa Klecks Klecks кнопка knopka niederdeutsch oder neuhochdeutsch Knopf[29] Knopf , Reißbrettstift, Kontaktknopf кнорпельверк knorpelwerk neuhochdeutsch Knorpelwerk Knorpelwerk , Knollenwerk котлета kotleta Kotelett Bulette, Frikadelle кран kran Kran Kran кунсткамера kunstkamera neuhochdeutsch Kunstkammer[29] Antiquitätenmuseum курорт kurort neuhochdeutsch Kurort Kurort , Heilbad
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen лагерь lager deutsch Lager Ferienlager, Arbeitslager, Gulag ландшафт landschaft neuhochdeutsch Landschaft[29] Landschaft (als Gemälde) ледерхозе lederchose neuhochdeutsch Lederhose Lederhose лейтмотив ⓘ /? lejtmotiw neuhochdeutsch Leitmotiv Leitmotiv ; Grundgedanke лобзик lobsik neuhochdeutsch Laubsäge[29] Laubsäge лозунг losung Losung Motto, Slogan , Parole люк ljuk Luke Klappe, Öffnung люфт ljuft neuhochdeutsch Luft Lose, Luft , Spiel
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen маклер makler neuhochdeutsch Makler Makler маляр maljar neuhochdeutsch Maler Maler und Lackierer маршал marschal althochdeutsch marescalc Marschall маршрут marschrut neuhochdeutsch Marschroute[29] Reiseroute, Strecke Маршрутка marschrutka neuhochdeutsch von Marschroute abgeleitet abgeleitet für Linien-/Sammeltaxi: „Marschrutka “ масштаб masschtab neuhochdeutsch Maßstab[29] Maßstab матовый matowyj neuhochdeutsch matt[29] matt , nicht glänzend матрац matraz neuhochdeutsch Matratze Matratze миттельшпиль mittelschpil neuhochdeutsch Mittelspiel Mittelspiel (im Schachspiel) мундштук mundschtuk neuhochdeutsch Mundstück – Stanzegaum[29] Mundstück , Ansatzstück, Stangenzaum мюсли mjusli neuhochdeutsch Müsli < Mus – каша, пюре Müsli .
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen надфиль nadfil neuhochdeutsch Nadelfeile < Nadel Feilnadel, Nadelfeile нейблау nejblau neuhochdeutsch Neublau Berliner Blau нейзильбер nejsilber neuhochdeutsch Neusilber Argentan, Neusilber , Weißmessing, Weißkupfer
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen обер ober neuhochdeutsch Ober[29] Häufig in zaristischen Titeln wie: Обергофмейстер Oberhofmeister, Оберкамергер Oberkammerherr usw обшлаг obschlag neuhochdeutsch Aufschlag[29] Aufschlag am Ärmel ортштейн ortschtejn neuhochdeutsch Ortstein Ortstein остарбайтер ostarbajter neuhochdeutsch Ostarbeiter Ostarbeiter
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen пакетбот paketbot neuhochdeutsch Paket Postschiff парикмахер parikmacher neuhochdeutsch Perückenmacher[29] Friseur перламутр perlamutr neuhochdeutsch Perlemutter, Perlenmutter < französisch mere-perle, lateinisch mater perlarum[29] Perlmutter плакат plakat Plakat Plakat планка planka Planke Leiste, Latte пластырь plastyr Pflaster Pflaster плац plaz neuhochdeutsch Platz< französisch place < lateinisch platea – Straße[29] Platz (für militärische Zwecke und Sport) полтергейст poltergejst neuhochdeutsch poltern Poltergeist , Klopfgeist почтамт potschtamt neuhochdeutsch Postamt[29] Hauptpostamt пульт pult Pult Pult пункт punkt Punkt Stelle путч putsch schweizerisch Putsch „heftiger Stoß, Zusammenprall, Knall“ Putsch , Verschwörung
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen скелет skelet deutsch Skelett Skelett скрупулёзный skrupoljosnyj neuhochdeutsch skrupellos Sinn im Russischen: sehr präzise, akkurat, pingelig слесарь slessar neuhochdeutsch Schlosser[29] Schlosser , Installateur спринцевать sprinzewat neuhochdeutsch spritzen Spulen стамеска stameska niederdeutsch stemmizn oder neuhochdeutsch Stemmeisen[29] Stemmeisen , Stechbeitel струбцина strubzina neuhochdeutsch Schraubenzwinge, niederdeutsch Schru^wzwinge[29] Befestigungsbügel, Schraubenzwinge, Schraubknecht, Schraubzwinge , Spange, Stehknecht, Zwinge стул stul niederdeutsch Stuhl (seit 1319)[29] Stuhl
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen факел fakel Fackel Fackel фальшь falsch polnisch falsz < mittelhochdeutsch valsch[29] Falschheit, Unaufrichtigkeit фальц falz Falz Falz, Kittfalz фальцгебель falzgebel Falzhobel Falzhobel фант fant Pfand Pfand (veraltet) фартук fartuk Vortuch Schürze фейерверк ⓘ /? fejerwerk neuhochdeutsch Feuerwerk[29] Feuerwerk фильтр filtr Filter Filter флагшток flagschtok Fahnenmast Fahnenmast, schräg oder waagrecht: Flaggenstock флейта fleita Flöte Flöte флигель fligel Flügel Gebäudeflügel, Seitengebäude фляжка fljaschka polnisch flaszka < neuhochdeutsch Flasche[29] kleine Metallflasche форель forel Forelle Forelle
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen цанга zanga neuhochdeutsch Zange Spannpatrone, Spreizdorn, Zange цейтнот zejtnot neuhochdeutsch Zeitnot Zeitnot (im Schachspiel) цель zel Ziel Ziel цемент zement Zement Zement церковь zerkow altbairisch Kirko < althochdeutsch chirihha < griechisch < griechisch ????????[29] Kirche цех zech polnisch cech < neuhochdeutsch zeche „Vereinigung von Personen desselben Standes“[29] Zunft , Innung цигарка zigarka Zigarre selbstgedrehte Zigarette цигейка zigejka Ziege Ziegenwolle циркуляр zirkuljar neuhochdeutsch Zirkular<lateinisch circularis[29] Rundschreiben цитра zitra Zither Zither циферблат ⓘ /? ziferblat neuhochdeutsch Zifferblatt[29] Zifferblatt der Uhr цоколь zokol Sockel Sockel цуг zug neuhochdeutsch Zug[29] Gespann aus drei Pferden mit gleicher Farbe, bildungsspr. Zug, eine Kolonne, Verkehrsmittel цугом zugom Zug im Gespann aus zwei oder drei Paaren, ugs. hintereinander цугцванг zugzwang neuhochdeutsch Zugzwang Zugzwang (im Schachspiel)
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen шаблон schablon deutsch Schablone Schablone шайба schajba neuhochdeutsch Scheibe[29] Unterlegscheibe ; Puck (Sport) шаль schal deutsch Schal Tuch шарнир scharnir deutsch Scharnier Scharnier шахта schachta neuhochdeutsch Schacht[29] Schacht zur Gewinnung von Erzen шибер schiber deutsch Schieber Schiebevorrichtung zum Verschließen einer Tür oder zum Schließen der Gucklochs an einer Zellentür шифер schifer neuhochdeutsch Schiefer[29] Schiefer ширма schirma deutsch Schirm Wandschirm шихта schichta neuhochdeutsch Schicht Beschickungsgut, Charge, Einsatz, Gemenge, Gicht, Gattierung, Moller, Schicht, Satz шлагбаум ⓘ /? schlagbaum neuhochdeutsch Schlagbaum[29] Schlagbaum, Schranke шланг schlang neuhochdeutsch Schlange Schlauch шлиф schlif deutsch Schliff Handwerk шлюз schljus niederdeutsch sluse, mittelniederdeutsch sluse < lateinisch exclusa «Schleuse, Wehr»[29] Schleuse шлягер schljager deutsch Schlager Schlager шнапс schnaps deutsch Schnaps Schnaps (Wodka) шницель schnizel neuhochdeutsch Schnitzel[29] Schnitzel шноркель schnorkel neuhochdeutsch Schnorchel Schnorchel шнур, шнуровать schnur, schnurowat deutsch Schnur, schnüren Schnürsenkel, zuschnüren шорле schorle deutsch Schorle Schorle шпагат schpagat deutsch Spagat Spagat шпатэль schpatel deutsch Spatel Spachtel шпинат schpinat deutsch Spinat Spinat шпиндель schpindel deutsch Spindel Spindel шпион schpion deutsch Spion Spion шпицрутены schpizruteny neuhochdeutsch Spitzruten[29] Spießrutenlaufen шплинт schplint neuhochdeutsch Splint Splint шприц schpriz neuhochdeutsch Spritze < spritzen[29] Spritze шрам schram deutsch Schramme Narbe шрифт schrift neuhochdeutsch Schrift[29] Schrift , Lettern (im Buchdruck) штаб schtab neuhochdeutsch Stab – „weil der Stab seit alten Zeit das Symbol der Macht war“[29] Stab , das zum Kommando gehörige Personal штанга schtanga neuhochdeutsch Stange[29] Stange (Eisen); Langhantel(Schwerathletik ) штангенциркуль schtangenzirkul deutsch Stangenzirkel (Zeichengerät) Messschieber штапель schtapel deutsch Stapel Zellwollstoff штат schtat deutsch Staat Bundesstaat штатив schtatiw deutsch Stativ Gestell штекер schteker Stecker штемпель schtempel neuhochdeutsch Stempel[29] Stempel штепсель schtepsel neuhochdeutsch Stöpsel[29] Steckdose , Stecker , Stöpsel штифт schtift neuhochdeutsch Stift[29] kleiner Stift (technisch; kein Schreibstift) штольня schtolnja deutsch Stollen Stollen (Bergbau) шток schtok neuhochdeutsch Stock Schaft, Stange, Stock штопать schtopat niederdeutsch stoppen, mittelhochdeutsch stopfen «штопать» < mittellateinisch stuppare < griechisch[29] Stopfen штора schtora deutsch Store Vorhang штрейкбрехер schtrejkbrecher neuhochdeutsch Streikbrecher Streikbrecher штраф schtraf neuhochdeutsch Strafe[29] Geldstrafe штрих schtrich neuhochdeutsch Strich[29] Strich ; Charakterzug штудировать schtudirowat deutsch studieren studieren штука schtuka polnisch sztuka < neuhochdeutsch Stück Stück , Streich, Schwindel штурм schturm deutsch Sturmangriff Sturmangriff
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen ягдташ jagdtasch neuhochdeutsch Jagdtasche[34] Jagdtasche ярмарка jarmarka deutsch Jahrmarkt Messe
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen абзетцер absetzer neuhochdeutsch Absetzer < absetzen Absetzer аншлиф anschlif neuhochdeutsch Anschliff[31] Anschliff бергамт bergamt neuhochdeutsch Bergamt (veraltet) Bergamt in Ostsibirien гнейс gnejs neuhochdeutsch Gneis < althochdeutsch gneistan Gneis горст gorst neuhochdeutsch Horst[32] Horst (Geologie) грабен graben neuhochdeutsch Graben[34] Graben грейзен greisen neuhochdeutsch greisen[32] Greisen зандр sandr neuhochdeutsch Sandr < neuhochdeutsch Sand[34] Sander зицорт sizort neuhochdeutsch Sitzort < sitzen + Ort Sitzort, im Bergbau ein Ort, wo der Bergmann ansitzend oder sitzend arbeitet зумпф sumpf neuhochdeutsch Sumpf Ablass, Pumpensumpf, Sumpf кар kar althochdeutsch kar, mittelniederdeutsch kar(e) Kar квершлаг kwerschlag neuhochdeutsch Querschlag Querschlag корнцанги kornzangi neuhochdeutsch Kornzange Kornzange маркшейдер markschejder neuhochdeutsch Markscheider Markscheider (Vermessungsingenieur im Bergbau) нерунги nerungi neuhochdeutsch Nehrung[32] Nehrung
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen брусбарт brusbart neuhochdeutsch Brust, Bart[35] [29] Art Jagdhund , Kreuzung von Pudel und Hühnerhund mit besonders dichtem Bart und zottiger Schnauze дратхаар dratchaar neuhochdeutsch Draht + Haar[36] Deutsch Drahthaar курцхаар kurzchaar neuhochdeutsch Kurzhaar Deutsch Kurzhaar лангхаар langchaar neuhochdeutsch Langhaar Deutsch Langhaar миттельшнауцер mittelschnauzer neuhochdeutsch Mittelschnauzer Mittelschnauzer (auch Standardschnauzer oder schlicht Schnauzer genannt) мопс mops neuhochdeutsch Mops < niederländisch Mopperen – ein mürrisches Gesicht machen < niederländisch Mopen[29] Mops пудель pudel neuhochdeutsch Pudel < pudeln – im Wasser plätschern[29] Pudel ризеншнауцер risenschnauzer neuhochdeutsch Riesenschnauzer Riesenschnauzer такса taksa neuhochdeutsch Dachs[29] Dachshund , Dackel цвергшнауцер zwergschnauzer neuhochdeutsch Zwergschnauzer Zwergschnauzer шпиц schpiz neuhochdeutsch Spitz (dasselbe wegen spitzer Ohren und spitzer Schnauzen)[29] Spitz
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen камердинер kamerdiner Kammerdiener Kammerdiener кучер kutscher Kutscher Kutscher фрейлина frejlina deutsch Fräulein Hofdame церемониймейстер zeremonijmeister Zeremonienmeister Zeremonienmeister шлейф schlejf schleifen Schleppe
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen бикс biks neuhochdeutsch bixen oder Büchse Sterilisiertrommel, Sterilisierbüchse бинт bint neuhochdeutsch Binde[29] Binde , Bandage, Rollbinde капа kapa neuhochdeutsch Kappe Mundschutz кламмер klammer neuhochdeutsch Klammer Klammer (Stomatologie, Chirurgie) пустер puster neuhochdeutsch Puster Gummi-ballon-Puster триппер tripper niederdeutsch md. Tripper < trippen – tropfen[29] Gonorrhoe, Tripper флюс fljus neuhochdeutsch Fluss – rheumatisches Leiden < lateinisch fluere <(Lehnübersetzung) griechisch ????? – Fließen[29] Zahngeschwür, Fluss шина schina neuhochdeutsch Schiene[29] Schiene шприц schpriz neuhochdeutsch Spritze[37] [29] Spritze штопфер schtopfer neuhochdeutsch Stopfer Stopfer , Stopfinstrument
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen абшнит abschnit neuhochdeutsch Abschnitt[38] [39] (veraltet) Abschnitt . Ein Teil einer Befestigungsanlagen, von der anderen durch einen Erdwall und einen Graben getrennt берейтор berejtor neuhochdeutsch Bereiter[29] Bereiter von Pferden бивак biwak französisch bivouac < niederdeutsch biwake «Beiwache» im Freien neben der in einem Bau untergebrachten Hauptwache[29] (Gallizismus) Feldlager . блендунг blendung neuhochdeutsch Blendung[40] Faschinenverteidigung (Befestigung) блицкриг blizkrig neuhochdeutsch Blitzkrieg Blitzkrieg блокгауз blokgaus neuhochdeutsch Blockhaus (Haus mit Wänden aus Baumstämmen)[41] (veraltet)Blockhaus (als Verteidigungsanlage) болверк bolwerk neuhochdeutsch Bollwerk[29] Bastion брандер brander neuhochdeutsch Brander[29] Brander , Brandschiff бруствер brustwer neuhochdeutsch Brustwehr[29] Brustwehr (Schießscharte) вахмистр wachmistr polnisch wachmistrz <ostmdt. Wachtmeester – neuhochdeutsch Wachtmeister[29] Wachmeister , älterer Unteroffizier in einer Schwadron гаубица gaubiza Haubitze Haubitze гросс-мессер gross-messer neuhochdeutsch großes Messer, Hiebmesser großes Messer (um 1500 eine oft benutzte Klingenwaffe) гильза gilsa neuhochdeutsch Hülse – оболочка, втулка[29] Patronenhülse дунст dunst neuhochdeutsch Dunst[38] Dunst . Feinster Schrot ефрейтор jefrejtor neuhochdeutsch Gefreiter[29] Gefreiter , militär. Rang квартирмейстер kwartirmejster neuhochdeutsch Quartiermeister[29] Quartiermeister кронверк kronwerk neuhochdeutsch Kronwerk[42] Außen-Festungswerk ландскнехт landsknecht neuhochdeutsch Landsknecht Landsknecht патронташ patrontasch neuhochdeutsch Patronentasche[29] Patronentasche , Patronengürtel рейтар rejtar polnisch raytar < neuhochdeutsch Reiter[29] Geharnischter Reiter , Soldat zu Pferde фаустпатрон faustpatron neuhochdeutsch Faustpatrone Faustpatrone фельдмаршал feldmarschal Feldmarschall Feldmarschall фельдфебель feldfebel neuhochdeutsch Feldwebel[29] Feldwebel фельдшер feldscher Feldscher Feldscher (Höherer Sanitäter, von Feld-Chirurg) шанец schanez polnisch szaniec < neuhochdeutsch Schanze – Wehrbau im Felde, Korb[29] Schanze , kleine Befestigung штаб schtab Stab (Führungs-/General-)Stab
Russisch Transkription Etymologie Anmerkungen боцман bozman neuhochdeutsch Bootsmann капитан kapitan neuhochdeutsch Kapitän каюта kajuta neuhochdeutsch Kajüte камбуз kambus neuhochdeutsch Kombüse люк ljuk neuhochdeutsch Luke Luke (auch außerhalb der Seefahrt) матрос matros neuhochdeutsch Matrose флот flot neuhochdeutsch Flotte флотилия flotilija neuhochdeutsch Flottille Flotte шлюпка schljupka neuhochdeutsch Schaluppe kleines Ruderboot штиль schtil neuhochdeutsch Stille Windstille шторм schtorm neuhochdeutsch Sturm штурман schturman neuhochdeutsch Steuermann Steuermann (auch in der Luftfahrt) юнга junga neuhochdeutsch Junge Schiffsjunge яхта jachta niederländisch jacht < mittelniederdeutsch jachtschip „Jagdschiff“
Besonders die Sprachverwendung des Stockholmer Dialektes ist reich an deutschen Lehnwörtern und Germanismen, also sprachlichen Konstruktionen, die eigentlich aus der deutschen Sprache stammen. Grund für diese Reichheit liefert die Aufeinanderwirkung der beiden Sprachen während der Hanse -Zeit.
aber – im Sinne von Aber, Hindernis, Einwand avnämare – Abnehmer; von: Waren besserwisser – Besserwisser bratwurst – Bratwurst daler – Taler durkslag – Durchschlag, Abtropfsieb fogsvans – Fuchsschwanz-Säge gefundenes fressen – gefundenes Fressen gesäll – Geselle gulaschbaron – neureich , jemand, der sich mit dunklen Geschäften (z. B. Lebensmittel in Krisenzeiten) bereichert geschäft – Geschäft (herabsetzend, im Sinne von Geldschneiderei) halsfluss – Mandelentzündung (Tonsillitis ) heila – den Hitlergruß zeigen hillebard – Hellebarde kaputt – kaputt ont krut – ugs. für Unkraut profilbild – Profilbild schnitzel – Schnitzel snälltåg – Schnellzug über – ug. in Zusammensetzungen ungefär – ungefähr väck – weg, wie in wegnehmen usw. von oben – von oben gesehen (bildlich) wallraffa – unter falscher Identität recherchieren; nach Günter Wallraff auspuh – Auspuff blinker – Blinker bremza – Bremsen bremzpakne – Bremsbacken cagati – zagen, zögern cajt – Zeit cegel – Ziegel cilj – Ziel cimer – Zimmergenosse, Zimmermitbewohner cvirn – Zwirn cukr – Zucker fergazer – Vergaser firnk – Vorhang handlanje – Handeln hebel – Hebel hec – Hetz, Spaß kič – Kitsch kremšnita – Cremeschnitte (Kuchen) lajšta – Leiste laufanje – Laufen lojtra – Leiter luster – Luster mašna – Masche nagelj – Nelke pir – Bier puter – Butter šajba – Scheibe šaflja – Schaufel šimfanje – Schimpfen šlavf – Schlauch špeh – Speck šporhet – Herd šport – Sport špukanje – Spucken šravf – Schraube šravfenciger – Schraubenzieher štel – Gestell štemajzelj – Stemmeisen štrudelj – Strudel švicanje – Schwitzen švinglanje – Schwindeln vaza – Vase ziherica – Sicherungsring žajfa – Seife žnura – Schnur chucrut – Sauerkraut delicatessen – Delikatessen estrudel – Strudel, z. B. Apfelstrudel dasein – Dasein (Philosophie) fuss – Bei Fuß! (Hundekommando) hier – Hier! (Hundekommando) hinterland – Hinterland iceberg – Eisberg kaiser – historisch für den deutschen Kaiser, regional auch für die Spielkarte König gebraucht kaputt – kaputt kinder – Kindergarten in Lateinamerika; über das Englische kindergarten ins Spanische gelangt kitsch – Kitsch kuchen – Kuchen (Chile) kursaal – Kursaal leitmotiv – Leitmotiv leberwurst – Leberwurst lever – Leberwurst (Argentinien) lumpen – Lump (Peru) muesli – Müsli platz – Platz! (Hundekommando) poltergeist – Poltergeist sitz – Sitz! (Hundekommando) vals – Walzer voraus – Voraus! (Hundekommando) weltanschauung – Weltanschauung zeitgeist – Zeitgeist bruda – Ordensbruder -dachi – deutsch (veraltet, heute: -jerumani) hela – Geld; von: Heller kinda – Junge, insbesondere Vögel lami – Asphalt, Teer; von: Leim[43] maneva – Manöver mashine – Maschine shule – Schule arkýř – Erker cihelna, cihla – Ziegelei, Ziegel cíl – Ziel cukr – Zucker dort – Torte drát – Draht facka – Ohrfeige (< A Fotze) fajnšmekr – Feinschmecker, Connaisseur falšovat – fälschen farář – Pfarrer fešák – schön (< A fesch) flaška – Flasche fotr – Vater (abwertend) fusekle – Socken (< Fußsöckle) grázl – Grasel grupa – Gruppe hadr – Lappen (< A Hadern) hajzl – Toilette; auch als Schimpfwort „ty hajzle“ ,du Depp' (< A Häusl) hajzlpapír (sehr salopp ) – Toilettenpapier (< A „Häuslpapier“) hausknecht – Hausknecht hausmajstr – Hausmeister hochštapler – Hochstapler, Angeber kacíř – Ketzer kachl, kachlík – Kachel kachlák – Kachelofen kajuta – Kajüte kaput – kaputt klenot – Schmuck (< Kleinod) ksicht – Fratze (< Gesicht) kšeft – Geschäft (sowohl für einen Handel als auch einen Laden) kufr – Koffer kýbl – Eimer (< Kübel) líbesbríf (salopp ) – Liebesbrief majstrštyk (salopp ) – Meisterstück malíř – Maler ortel – Urteil papír – Papier polštář – Kopfkissen (< A Polster) pekař – Bäcker pucovat – putzen, reinigen pumpa – Tankstelle (< Pumpe) regál – Regal ruksak – Rucksack sicherhajcka – Sicherheitsnadel sál – Saal šablona – Schablone šafář – Vorarbeiter (< Schaffer) šálek – Tasse (< A Schale) sekýrovat – A sekkieren šenk, in: vinný šenk – Weinschenke (< Schenke) sicflajš – Sitzfleisch šorc – Schürze šnuptychl – Schnäuztuch (< „Schnupftüchel“) šňůra – Schnur špagát – Bindfaden (< A Spagat) špajz – Speisekammer (< A Speis) špárkasa – Sparkasse spořit – sparen šroub – Schraube šroubovák – Schraubenzieher, Schraubendreher štamgast – Stammgast štrúdl – Apfelstrudel šuplík – Schublade švagr, švagrová – Schwager, Schwägerin stodola – Scheune; von: Stadl tác, tácek – A Tazerl trychtýř – Trichter tancovat, tanec – tanzen, Tanz vana – Wanne vata – Watte vercajk – Werkzeug „ş“ entspricht deutschem „sch“
aysberg – Eisberg[44] [45] beher oder beherglas – Becherglas [45] bitter – bitteres Bier, Wacholderraki oder Bitterschokolade[45] difenbahya – Dieffenbachie , eine Pflanze, benannt nach dem österreichischen Gärtner Joseph Dieffenbach [45] diril – Drill[45] dübel – Dübel[44] [45] faşing – Fasching[44] [45] feldmareşal – Feldmarschall, jedoch über den Umweg von französisch feld-maréchal .[45] feldspat – Feldspat[45] fertik – umgangssprachlicher Aufruf, abzuhauen/die Flucht zu ergreifen[45] fertikçi – Zugbegleiter (diese riefen immer „fertig“, wenn der Zug bereit zur Abfahrt war)[46] filinta – Flinte[45] fuspet – Fußbett, Einlegesohle[44] Germanistik – Germanistik[45] Gestalt – Gestalt (-psychologie, -therapie)[45] Göztepe – Bezeichnung für eine frühe Form der Walther P38 . Leitet sich von Gestapo ab, für die sie angeblich entwickelt wurde.[47] [48] gnays – Gneis[45] graben – Graben (Geologie) [45] grosmarket – Großmarkt[44] [45] haymatlos – heimatlos[44] [45] hinterlant – Hinterland, Inland[44] [45] hornblent – Hornblende [45] horst – Horst (Geologie) [45] kaput – kaputt, gescheitert; das gleichlautende Wort für „Motorhaube“ stammt hingegen von französisch capote (Kapuze, Verdeck).[45] kayzer – Kaiser[45] kuruş – Groschen[45] laytmotif – Leitmotiv [45] lös – Löss [45] mark – Mark[45] mavzer – Gewehr, auf den Hersteller Fa. Mauser zurückzuführen[45] Nazi – Nazi [45] otoban – Autobahn[44] [45] otopark – Autopark/Parkplatz[44] [45] panzer – Panzer[45] rate – Ratte[44] [45] şalter – Schalter [44] [45] şinitzel – Schnitzel [44] şipidak – Schiebedach[44] tekniker – Techniker[44] [45] tifdruk – Tiefdruck[44] [45] tonmayster – Tonmeister[44] [45] vaks – Wachs[45] vermut – Wermut[45] zeplin – Zeppelin[44] [45] Etliche Wörter sind deutschen Wörtern ähnlich, sind aber aus anderen Sprachen sowohl ins Türkische wie ins Deutsche entlehnt worden, z. B. karst (slowenisch), sofa (französisch, aber aus dem Arabischen), marka (italienisch). Das türkische ringa für den Hering leitet sich vom italienischen arengo ab,[45] das jedoch wiederum einen westgermanischen Ursprung hat.[49]
ауфтакт (auftakt) – Auftakt бурштин (burschtyn) – Bernstein бутерброд (buterbrod) – Butterbrot бюстгальтер (biusthal`ter) – Büstenhalter дах (dach) – Dach, über polnisch dach aus dem Deutschen entlehnt драйфус (drajfus) – Dreifuß , dreibeiniger Hocker , Schemel дріт (drit) – Draht друк (druk) – Druck друкарня (drukarnia) – Druckerei фах (fach) – Fach, Fachgebiet, Fachrichtung, Beruf Файно (faino) – fein, schön! фарба (farba) – Farbe Феєрверк (feyerwerk) – Feuerwerk фляжка, пляшка, (fljaschka, pljaschka) – Flasche ганок (ganok) – Veranda (von deutsch Gang ) гриф (gryf) – Griff ґвалт (gwalt) – Gewalt (im Sinne von „Hilfe!“) кахель (kachel) – Kachel камертон (kamerton) – Kammerton крам (kram) – Kram кнайпа (knajpa) – Kneipe концертмейстер (kontsertmeyster) – Konzertmeister кошт (kosht) – Kosten крейда (krejda) – Kreide квиток (kwytok) – Quittung куля (kulja) – Kugel, über polnisch kula entlehnt лахати (lahaty) – lachen ландшафт (landshaft) – Landschaft ліхтар (lichtar) – Leuchter льох (lioh) – Keller, Kerker (über polnisch loch aus deutsch Loch entlehnt) майстер (majster) – Meister малювати (maljuwaty) – malen маляр (maliar) – Maler маршрутка (marschrutka) – Sammeltaxi auf festen Routen (Marsch-/Reiseroute, маршрут) мур (mur) – Mauer мусити (musyty) – müssen мушля (mushlia) – Muschel папір (papir) – Papier пензель (penzel`) – Pinsel плюндрувати (pljundruwaty) – plündern порятунок (poriatunok) – Rettung поштамт (poschtamt) – Postamt ратуша (ratusha) – Rathaus рахунок (rahunok) – Rechnung шухляда (schuchljada) – Schublade шуфля (shuflia) – Schaufel шпиталь (schpital) – Spital шрифт (shryft) – Schrift штемпель (shtempel`) – Stempel швагро (shvagro) – Schwager смакувати (smakuvaty) – schmecken cтрум (strum) – Strom Tесля (teslia) – Tischler цаль (tsal´) – Zahl ціль (zil) – das Ziel цукор (tsukor) – Zucker Im Falle des Ungarischen findet man eine ganze Reihe von Wörtern, die aus dem Deutschen stammen. Grund für diese reiche Fülle an deutschen Wörtern in der ungarischen Sprache ist, außer der geografischen Nähe, das 1000-jährige kulturelle und geschichtliche Zusammenleben, das sich im Rahmen von Österreich-Ungarn (1867–1919) bzw. unter der Habsburger -Herrschaft (1526–1919) vervollständigte. Schon früher war es in Ungarn durchaus üblich, dass gebildete Leute untereinander Deutsch sprachen, und die meisten wissenschaftlichen Werke erschienen in Ungarn in deutscher Sprache.[50]
Aussprache: c wie ts, cs wie tsch, s wie sch, sz wie stimmloses s (ß), z wie stimmhaftes s
anslusz – Anschluss Österreichs 1938 afektált – affektiert ármányos – listig, intrigant; von: Mittelhochdeutsch arm-man – armer Mann/Bauer. Im Ungarischen wandelte sich die Bedeutung zuerst zu Spitzbube und Dieb, dann zu bübisch, listig.[51] bakfis – heranwachsendes Mädchen, Backfisch [51] bakter – Nachtwächter, Bahnwärter; von: Wächter, Erstbeleg 1728[51] bál – Ball báró – Baron beleg – Kaufbeleg[51] bifláz – büffeln[51] bliccelni – Zeche prellen, Schwarzfahren : von blitzen blockflöte – Blockflöte blokkolni – ab-/blocken bódé – Bude börze – Börse borosta – Bürste[51] cech – Zeche, Bezahlung für Speisen und Getränke[51] colstok – Zollstock; Erstbeleg 1833[51] copf – Zopf cumi – Schnuller ; von: zuzeln dajer, dauer – Dauerwelle[51] dekni – Deckel drill – Drill[51] drót – Draht dunsztol – dünsten[51] eszcájg – Esszeug, Besteck (veralt.) fácán – Fasan fájront – Feierabend[51] fakszni – Faxen falcolni – Falz machen, Blechner, Flaschner fánk – Pfannkuchen[51] fater – Vater filter – Filter firhang – Vorhang (veralt.) firnisz – Firnis, Erstbeleg 1753[51] flekken – eine Art Rostbraten; nach dt. Flecken [51] froclizni – frotzeln früstök, früstökölni – Frühstück, frühstücken; veraltet; im 14. Jh. als fölöstököm entlehnt[51] fuccs – futsch[51] fukar – geizig, Geizhals; nach der Augsburger Patrizierfamilie Fugger [51] furmányos – Fuhrmann; veraltet[51] furnéroz – furnieren; Erstbeleg 1809[51] fuszekli – Socken, Fuß géz – Gaze giccs – Kitsch gipsz – Gips glanc – Glanz gróf – Graf gumi – Gummi gyolcs – Leinwand; im 14. Jh. nach dem Wort kölsch benannt, da die Stadt Köln ein wichtiges Zentrum des Textilgewerbes war.[51] háklis – heikel[51] hecc – Hetz; im Sinne von Jux hecsedli – A Hetscherl = Hagebutte hering – Hering herceg – Herzog ; bereits um 1405 belegt[51] hokedli – Hocker hózentróger – Hosenträger indiáner – A Indianerkrapfen = Schokokuss istrang – Strang[51] kártya – Karte kártyázni – Kartenspielen keksz – Keks; Erstbeleg 1873, ins Deutsche ursprünglich bereits aus englisch cakes (kleine Kuchen) entlehnt[51] kel – Wirsingkohl; von: Kohl[51] kifli – A Kipferl [51] klingertégla – Klinkerstein kobold – Kobold koffer – Koffer [51] kohol – lügen, erdichten; von „kochen“, über die Bedeutung „etwas auskochen“ zu „etwas erfinden, lügen“[51] kolonc – Klotz[51] kóstolni – kosten [51] koszt – Nahrung[51] krach – Börsenkrach, Konkurs[51] kredenc – Vitrine krigli – Krug[51] krumpli – A Grumbeere, Grundbirne = Kartoffel kuglizni – kegeln kuglóf – Napfkuchen; von: Gugelhupf[51] kukkolni – gucken, schauen kuncsaft – Kunde; von: Kundschaft, Erstbeleg 1753[51] (umgangssprachlich) kuplung – Kupplung kussolni – kuschen lamentálni – lamentieren lakk – Lack; Erstbeleg 1783. lazur – Lasur; Erstbeleg 1635[51] liliom – Lilie; vgl. mit türkischen „Lale“ likőr – Likör lózung – Losung lufi – Luftballon májszter – Meister; Erstbeleg 1816[51] míder – Mieder[51] muszáj – nötig sein, ein Muss[51] müzli – Müsli nokedli – Nockerl[51] núdli – Nudel[51] ostrom – Angriff; von: Sturm(angriff)[51] paff – baff[51] paradicsom – A Paradeiser = Tomate partvis – Kehrwisch aus Borsten; von: österreichisch „Bartwisch“[51] pech – Pech = Unglück pék – Bäcker; nach süddeutsch Beck , Erstbeleg 1799[51] perec – Bretzel[51] préselni – auspressen, durchdrücken prézli – Brösel = Semmelbrösel próbálni – an-/probieren puccs – Putsch pucol – putzen, sich verdrücken; von: putzen [51] puncs – Punsch pumpa – Pumpe raccsol – das Zungenspitzen nicht richtig beherrschen; von: bairisch „ratschen“[51] radírgumi – Radiergummi[51] rapli – Rappel[51] ringlispil – A Ringelspiel = Karussell rükverc – Rückwärtsgang bei Fahrzeugen saccolni – schätzen sál – Schal sámli – Schemel seftelni – Geschäfte machen sikk – schick sín – Schiene sintér – Schinder, Abdecker , Erstbeleg 1780[51] slafrok – Schlafrock[51] sláger – Schlager, Hit slendriánság – Schlendrian smakol – schmecken[51] smarni – Kaiserschmarrn [51] smirgli – Schmirgelpapier; Erstbeleg 1788[51] smuzig – ugs. geizig snidling – Schnittlauch snájdig – schneidig, gutgeschnitten (veralt.) spájz – A Speis = Speisekammer sparhert – südd. Spaarherd, Küchenherd, Kochstelle[51] spórolni – sparen spriccel – spritzen svindli – Schwindel[51] svung – Schwung stempli – Stempel surc – Schürze; nach süddeutsch „Schur“, Erstbeleg 1604[51] suszter – Schuster; Erstbeleg 1766[51] tinglitangli – tingeln tipli – Dübel torta – Torte traccs – Tratsch[51] tróger – Träger; ugs. Hilfsarbeiter, pej.abwertend: Nichtsnutz tusolni – duschen tussolni – tuschen vándorol – wandern[51] váza – Vase vekker – Wecker[51] vekni – Brötchen, Wecken[51] vicc – Witz vigéc – Keiler, Werber, herumziehende Händler; nach dt. „Wie geht's?“ (veraltet) vircsaft – Wirtschaft – im Sinne von „etwas treiben“ (umgangssprachlich) virsli – Würstel vurstli – A Gewurschtel, im Sinne von Jahrmarkt, Kirmes zacc – Kaffeesatz[51] zihereisztű – Sicherheitsnadel (veralt.) zokni – Socken zsemle – Semmel [51] zsinor – Schnur[51] balaistift (heute auch „pensil“ von engl. „pencil“) – Bleistift beten (heute auch „prea“ von engl. „to pray“) – beten[52] bensin – Benzin, Kraftstoff binen – Biene[52] blut – Blut[52] boamasin – Bohrmaschine[52] brait – breit, Breite[52] bruda – katholischer Laienbruder esik – Essig[52] gabel (heute auch „pok“ von engl. „fork“) – Gabel, Mistgabel gumi – Gummi[52] hama – Hammer haus selt – Zelt hebsen – Erbsen hobel – Hobel[52] kail – Keil[52] kailim tok – sich verschleiert oder unklar ausdrücken; von: Keil (als Verb verwendet: kailim + tok; von Engl. „talk“) kuken – kleiner Kuchen laim – Leim, Kleber langsam – langsam gehen, trödeln maisel – Meißel maski – Macht nichts! Egal! plang – Planke[52] plasta – Pflaster[52] prista – Priester raus – Geh! Aus dem Weg! rausim – leeren, entlassen, weg-/rauswerfen, säubern[52] ros – Rost[52] ruksack – Rucksack; vielleicht über British English rucksack strafim – strafen[52] supkar – Schubkarre surikim oder srukim – rückgängig machen, rückwärts fahren; von: zurück Auch Plansprachen wie Esperanto oder Volapük beinhalten Wörter aus der deutschen Sprache. Beispiele aus dem Esperanto: hela (= hell), glata (= glatt), baki (= backen), laŭta (= laut), laŭ (= laut, gemäß), danki (= danken), trinki (= trinken), ŝteli (= stehlen), ŝvebi (= schweben), baldaŭ (= bald), anstataŭ (= anstatt), ŝranko (= Schrank), hundo (= Hund), ŝajno (= Anschein), hejmo (= Heim), ŝultro (= Schulter), haŭto (= Haut), haro (= Haar), knabo (= Junge).
Lehn- und Fremdwörter im Deutschen:
↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Gëzim Xhaferri und Ferit Rrustemi (2017): Zur aktuellen Situation der deutschen Sprache und der Germanistik im albanischsprachigen Raum – in: Csaba Földes (Hrsg.), Zentren und Peripherien − Deutsch und seine interkulturellen Beziehungen in Mitteleuropa, Beiträge zur Interkulturellen Germanistik, Band 7. Tübingen, Narr Francke Attempto Verlag, S. 293–303, hier S. 295. ISBN 978-3-8233-8075-7 . ↑ Politikens Slangordbog , 4. Auf. 1989. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Det Danske Sprog- og Litteraturselskab (Hrsg.): Den Danske Ordbog. 6 Bände, Gyldendal, Kopenhagen 2003–2005, auch Online . ↑ a b c d e f g h i Åge Nielsen, Niels: Dansk Etymologisk Ordbog – Ordenes Historie . Gyldendal, Kopenhagen 2. Aufl. 1991. ↑ „Om anvendelsen af 'von' i danske navne“ , Danmarks Adels Aarbog . ↑ Finnisches "Kaffepaussi" doch nicht Deutsch? auf Science.ORF.at vom 11. Dezember 2006, abgerufen am 20. August 2020. ↑ a b c In: Wolfgang Pfeifer et al.: Etymologisches Wörterbuch des Deutschen (1993), digitalisierte und von Wolfgang Pfeifer überarbeitete Version im Digitalen Wörterbuch der deutschen Sprache (online ), abgerufen am 30. August 2020. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Larousse Dictionnaire de Francais Onlinewörterbuch Larousse, etymologische Angaben. ↑ a b Frogleap: Deutsche Wörter in der französischen Sprache. (online) . ↑ Arkebuse. In: Brockhaus Enzyklopädie . Leipzig 1996, ISBN 3-7653-3100-7 . ↑ Friedrich Kluge, Elmar Seebold (Hrsg.): Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache . 23. Aufl., de Gruyter: Berlin/New York 1999, S. 52. ↑ Stichwort Arkebuse , Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache (DWDS), abgerufen am 29. August 2020 ↑ Boris Paraschkewow: Wörter und Namen gleicher Herkunft und Struktur. Lexikon etymologischer Dubletten im Deutschen . De Gruyter: Berlin/New York 2004, S. 132 (online bei Google Books) ↑ William Jervis Jones: Historisches Lexikon deutscher Farbbezeichnungen . De Gruyter 2013, S. 504 . ↑ Etymologie – Germanismen ↑ aizen , auf lwp.ids-mannheim.de ↑ Sara Lemel: Von „Spachteln“ und „Strudeln“ – Im Hebräischen klingt vieles immer noch Deutsch. In: Die Berliner Literaturkritik. 3. Februar 2010, abgerufen am 23. Juni 2019 . ↑ a b c Weiße Stadt Tel Aviv: Zur Erhaltung von Gebäuden der Moderne in Israel und Deutschland , Christian Blatt (Institut für Werkstoffe im Bauwesen , Uni Stuttgart), Miriam Hohfeld (Bundesbauministerium), Gereon Lindlar mit Kornelius Götz (Büro für Restaurierungsberatung, Bonn) und Dietlinde Schmitt-Vollmer (ifag, Uni Stuttgart), Bundesinstitut für Bau-, Stadt- und Raumforschung (Hrsg.), Troisdorf: Rautenberg, 2015, S. 69. ISBN 978-3-87994-158-2 . ↑ a b c Jochen Stahnke, „Weiße Stadt: 4000 Häuser in Tel Aviv tragen die Marke Bauhaus“, in: Frankfurter Allgemeine Magazin , Nr. 10 'Hundert Jahre Bauhaus' (Oktober 2018), S. 48–50, hier S. 49. ↑ D.h. das Stichmaß z. B. eines Gewölbes oder einer Neigung. ↑ Hugh Brody: Jäger des Nordens. Menschen in der kanadischen Arktis. Hammer-Verlag, Wuppertal 1998, S. 165 f. ↑ Taeko Kamiya: Tuttle New Dictionary of Loanwords in Japanese: A User's Guide to Gairaigo, Tuttle 1994 (Online bei Google Bücher ) ↑ a b c Mark Irwin: Loanwords in Japanese. (= Studies in Language Companion Series. 125). Amsterdam/ Philadelphia 2011, S. 50–53. ↑ Siedenberg, Besservisser… S. 156 (online bei Google Bücher ) ↑ a b Pēteris Vanags: German Inf luence on the Christian Discourse of Early Written Latvian. In: M. Kauko,, M. Norro, K.M. Nummila, T. Toropainen, T. Fonsén (Hrsg.), Languages in the Lutheran Reformation: Textual Networks and the Spread of Ideas. Amsterdam University Press, 2019 (doi:10.5117/9789462981553 ), (online bei Academia.edu ), abgerufen am 23. August 2023. ↑ a b c d e f g h i j Bokmålsordboka og Nynorskordboka, Språkrådet: norwegisches online-Wörterbuch für Bokmål und Nynorsk (online ), abgerufen am 8. Februar 2013. ↑ a b c d e f g h i j k l m Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warschau 2007, ISBN 978-83-7399-222-1 , auch online (Memento des Originals vom 28. August 2012 im Internet Archive ) Info: Der Archivlink wurde automatisch eingesetzt und noch nicht geprüft. Bitte prüfe Original- und Archivlink gemäß Anleitung und entferne dann diesen Hinweis.@1 @2 Vorlage:Webachiv/IABot/www.slownik-online.pl ↑ Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: rausz ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da Vasmer: Russisches etymologisches Wörterbuch . ↑ a b c d С. М. Локшина: Краткий словарь иностранных слов , Издательство „Советская энциклопедия“ 1971. ↑ a b c А. Ю. Ишлинский: Новый политехнический словарь , „Большая Российская Энциклопедия“, 2000. ↑ a b c d А. Н. Криштошевич: Геологический словарь , Bd. 1, Издательство „Госгеолтехиздат“ 1955. ↑ Григорьев: Краткая географическая энциклопедия , Bd. 4, Хинтерланд ↑ a b c d e И. В. Лёхин: Словарь иностранных слов , Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1949. ↑ А. Н. Чудинов: Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка , Брусбарт ↑ Л. П. Крысин: Толковый словарь иностранных слов , дратхаар ↑ Л. П. Крысин: Толковый словарь иностранных слов , Шприц ↑ a b В. Даль: Толковый словарь живого великорусскаго языка , Том 1, Изданіе поставщиковъ двора ЕГО ИМПЕРАТОРСКОГО ВЕЛИЧЕСТВА ТОВАРИЩЕСТВА М. О. Вольф, Москва, 1903. ↑ Словарь русского языка XVIII века . Вып. 1. А–Безпристрастие, Наука, Ленинград, 1984ff, S. 12 ↑ Словарь русского языка XVIII века . Вып. 2. Безпристрастный a–Вейэр., Наука, Ленинград 1984ff, S. 61 ↑ Словарь русского языка XVIII века . Вып. 2. Безпристрастный–Вейэр, Наука, Ленинград 1984ff, S. 68–69 ↑ Словарь русского языка XVIII века . Вып. 11. Крепость–Льняной, Наука, Ленинград, 1984ff, S. 33 ↑ Charles Sacleux: Dictionnaire Swahili – Français . Institut d’ethnologie, Paris 1939, S. 468 (französisch, qucosa.de [PDF; 290,0 MB ; abgerufen am 15. März 2023]). ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Leo Wolff: Von Warmduschern, Kettenretournierern und Giftzwergen. Typisch deutsche Wörter im Schnellcheck . Riva, München 2020 (online bei Google Books). ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an Güncel Türkçe Sözlük . Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Abgerufen am 22. Juni 2021 ↑ Tobias Mayer: Als die Türkei 1888 näher an Europa rückte. Deutschlandfunk Kultur: Kalenderblatt vom 4. Oktober 2013, abgerufen am 22. Juni 2021 ↑ Silah Forum, Beitrag vom 12. Juni 2009 , abgerufen am 22. Juni 2021. ↑ Verkaufsanzeige für eine Walther P38 9 Para (Göztepe) , Galeri Güvenlik Outdoor Store, abgerufen am 22. Juni 2021 ↑ Duden 7 – das Herkunftswörterbuch . Berlin 2020, S. 366 (online bei Google Books), abgerufen am 22. Juni 2021 ↑ Ádám Nádasdy: Ungarisch – ein goldener Käfig? Ungarn, der Buchmesse-Schwerpunkt 1999. Warum die ungarische Sprache auf der Welt so allein ist (PDF); in: Die Zeit, Ausgabe 42/1999. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo A. Stiberc: Sauerkraut, Weltschmerz, Kindergarten & Co. Freiburg i. Br. 1999, S. 58–69. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Janna Lisa Zimmermann: The Increasing Anglicisation of Tok Pisin. An Analysis of the Wantok Corpus. Dissertation. Heidelberg 2010, S. 19 (online (PDF; 3,86 MB)) ↑ a b c Stefan Engelberg: Kaisa, Kumi, Karmoból. Deutsche Lehnwörter in den Sprachen des Südpazifiks (PDF; 1,0 MB), In: Institut für Deutsche Sprache (Hrsg.): Sprachreport. 04/2006, Mannheim, S. 2–9, hier S. 2.