Ανδρέας Γ΄ της Ουγγαρίας

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|16|11|2024}}

Ανδρέας Γ΄
Βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας
Περίοδος	1290 - 1301
Προκάτοχος	Λαδίσλαος Δ΄
Διάδοχος	Βεγκέσλαος
Γέννηση	π.1265
Θάνατος	14 Ιανουαρίου 1301
Σύζυγος	Φενένα της Κουγιάβια Αγνή των Αψβούργων
Επίγονοι	Ελισάβετ του Τες
Οίκος	Άρπαντ
Πατέρας	Στέφανος ο Υστερότοκος
Μητέρα	Τομαζίνα Μοροζίνι
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ανδρέας Γ' Άρπαντ (III. András, 1265 - 14 Ιανουαρίου 1301) ήταν βασιλιάς της Ουγγαρίας και της Κροατίας (1290-1301). Ήταν υιός του Στεφάνου του Υστερότοκου και της 2ης συζύγου του, Τομαζίνας Μοροζίνι, κόρης του Μικέλε πατρίκιου της Βενετίας.

Ο πατέρας του ήταν υιός του Ανδρέα Β΄ και της 3ης συζύγου του Βεατρίκης των Έστε. Η μητέρα του ήταν κόρη του Μικέλε Μοροζίνι, πλούσιου πατρίκιου της Βενετίας. Ο Ανδρέας Γ΄ ήταν ο τελευταίος της δυναστείας των Άρπαντ. Μετά την αναρχία που ακολούθησε το τέλος του το 1301, επόμενος βασιλιάς της Ουγγαρίας έγινε ο Λουδοβίκος Α΄των Καπετιδών-Ανζού, δισεγγονός του εξαδέλφου του Στεφάνου Ε'.

Λίγο πριν αποβιώσει ο πατέρας του, όρισε κηδεμόνα του υιού του τον Αλμπέρτο Μοροζίνι, αδελφό της συζύγου του. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λαδίσλαου Δ' οι βαρώνοι και ο ανώτερος κλήρος (prelates) είχαν αντιδράσει στην κακή διοίκησή του. Το 1278 ο βαρώνος Ivan Koszegi κάλεσε τον Ανδρέα από τη Βενετία, αλλά όταν ήρθε η συνωμοσία αποκαλύφθηκε και ο Ανδρέας επέστρεψε στη Βενετία. Το 1290 ο Lodomer αρχιεπίσκοπος του Esztergom ξανακάλεσε τον Ανδρέα, που αυτή τη φορά πιάστηκε αιχμάλωτος.

Όταν στις 10 Ιουλίου δολοφονήθηκε ο Λαδίσλαος Δ', ο επίσκοπος κατάφερε και ελευθέρωσε τον Ανδρέα που στέφθηκε με το ιερό στέμμα της Ουγγαρίας στις 23 Ιουλίου. Οι ευγενείς και ο ανώτερος κλήρος ορκίστηκαν πίστη και υπακοή σε αυτόν μετά από την έκδοση από τον Ανδρέα Γ' Καταστατικού Χάρτη που σεβόταν τα προνόμιά τους. Στους βαρόνους, που κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών διοικούσαν ανεξάρτητοι, τους δόθηκαν περιοχές και αξιώματα: ο Koszegi πήρε τις δυτικές περιοχές και έγινε Θησαυροφύλακας του βασιλείου και μετά Οικονόμος (Palatine), ενώ ο Roland Borsa έγινε διοικητής (voivode) της Τρανσυλβανίας. Επίσης οι περιουσίες που είχαν καταληφθεί, αποδόθηκαν στους παλαιούς ιδιοκτήτες τους και υποσχέθηκε να συγκαλεί κάθε χρόνο τη Συνέλευση (Dieta).

Κάποιος Ανδρέας εμφανίστηκε ως αδελφός του Λαδίσλαου Δ', αλλά εξαναγκάστηκε να φύγει και δολοφονήθηκε. Ο Ροδόλφος Α' Αψβούργων δούκας της Αυστρίας διεκδίκησε το θρόνο, με τη δικαιολογία ότι ο πάππος τού Ανδρέα Γ', απειλούμενος από τους Μογγόλους, του είχε δηλώσει υποτέλεια. Ο υιός του Αλβέρτος Α' κατέλαβε μερικές περιοχές. Ο Ανδρέας Γ', αφού με στρατό έδιωξε τις φρουρές από τις πόλεις και τα κάστρα που είχε καταλάβει ο Αλβέρτος Α', συνήψε ειρήνη το 1291. Επίσης η μεγαλύτερη αδελφή τού Λαδίσλαου Δ΄, η Μαρία σύζυγος του Καρόλου Β΄ Καπετιδών-Ανζού βασιλιά της Νάπολης, διεκδίκησε τον θρόνο στο όνομα τού υιού της Καρόλου Μαρτέλου, όμως ο Ανδρέας Γ΄ νίκησε τον αντίπαλο στρατό.

Όταν οι ευγενείς της Δαλματίας και Κροατίας αναγνώρισαν τον Κάρολο, ο Ανδρέας Γ' τοποθέτησε τη Βενετή μητέρα του Τομαζίνα Μοροζίνι διοικητή και αυτή δραστηριοποιήθηκε ώστε να επιστρέψουν στον υιό της. Ο Koszegi επαναστάτησε, αιχμαλώτισε τον Ανδρέα Γ' και μετά τον ελευθέρωσε (1292). Ο Borsa κατέλαβε ένα κάστρο, αλλά ο Ανδρέας Γ' κατέλαβε το κάστρο του Borsa. Για να προσεταιριστεί τον Στέφανo-Ούρο Β΄ βασιλιά της Σερβίας, έδωσε στον ανιψιό αυτού ως σύζυγο την ανιψιά του Κωνστάνς Μοροζίνι. Οικονόμος (Palatine) έγινε ο Amadeus Aba και μετά ο Μatthew III Csak που επίσης εξεγέρθηκε. Ο Ανδρέας Γ', που στο μεταξύ χήρεψε, νυμφεύτηκε την κόρη του Αλβέρτου Α', αλλά ούτε ενωμένοι κατόρθωσαν να καταβάλουν τους Koszegi.

Εν τω μεταξύ απεβίωσε η μητέρα του και ο Lodomer αρχιεπίσκοπος του Έστεργκομ. Το 1298 στην Πέστη συνεκάλεσε Συνέλευση όπου συμφωνήθηκε η καταστροφή των φρουρίων που έγιναν χωρίς την άδειά του και η τιμωρία όσων κατέλαβαν περιοχές. Ο νέος αρχιεπίσκοπος του Έστεργκομ του εναντιώθηκε. Επειδή είχε αποβιώσει ο Κάρολος Μαρτέλος, οι Koszegi, οι Csak και άλλοι ευγενείς που εξεγέρθηκαν, ζήτησαν από τον υιό του Κάρολο Ροβέρτο να γίνει βασιλιάς και οι Δαλματοί και Κροάτες τον αναγνώρισαν. Τότε στις 14 Ιανουαρίου 1301 απεβίωσε ο Ανδρέας Γ' στη Βούδα. Ήταν ο τελευταίος άρρην απόγονος των Άρπαντ. Ο Κάρολος Ροβέρτος αγωνίστηκε να κυριαρχήσει των διεκδικητών του θρόνου: ο πρόπαππος του Καρόλου Ροβέρτου Στέφανος Ε΄ της Ουγγαρίας είχε δύο μεγαλύτερες αδελφές, την Ελισάβετ και την Άννα. Οι απόγονοί τους διεκδικούσαν το θρόνο, δηλ. ο 'Οθων Γ' Βίττελσμπαχ δούκας της Βαυαρίας, υιός της Ελισάβετ και ο Βεγκέσλαος Γ' Πρεμυσλιδών βασιλιάς της Βοημίας, δισεγγονός της Άννας. Τελικά μετά από επτά έτη εμφύλιες διενέξεις, έγινε βασιλιάς της Ουγγαρίας ως Κάρολος Α' της Ουγγαρίας.

Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Φενένα των Πιαστ, κόρη του Ζιεμόμισλ δούκα της Κουγιάβια Πολωνίας. Κόρη τους ήταν η

• Ελισάβετ, που έγινε μοναχή στη μονή Τες (Töss) και μετέπειτα αγία.

Δεύτερη σύζυγος ήταν η Αγνή των Αψβούργων, κόρη του Αλβέρτου Α΄ δούκα της Αυστρίας & βασιλιά της Γερμανίας. Ο Ανδρέας Γ΄ δεν είχε άλλους απογόνους.

• Almási, Tibor (2012). «III. András». Στο: Gujdár, Noémi· Szatmáry, Nóra. Magyar királyok nagykönyve: Uralkodóink, kormányzóink és az erdélyi fejedelmek életének és tetteinek képes története [Encyclopedia of the Kings of Hungary: An Illustrated History of the Life and Deeds of Our Monarchs, Regents and the Princes of Transylvania] (στα Ουγγρικά). Reader's Digest. σελίδες 100–101. ISBN 978-963-289-214-6. 
• Bartl, Július· Čičaj, Viliam· Kohútova, Mária· Letz, Róbert· Segeš, Vladimír· Škvarna, Dušan (2002). Slovak History: Chronology & Lexicon. Bolchazy-Carducci Publishers, Slovenské Pedegogické Nakladatel'stvo. ISBN 0-86516-444-4. 
• Berend, Nora· Urbańczyk, Przemysław· Wiszewski, Przemysław (2013). Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c. 900-c. 1300. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78156-5. 
• Chiappini, Luciano (2001). Gli Estensi: Mille anni di storia [The Este: A Thousand Years of History] (στα Ιταλικά). Corbo Editore. ISBN 88-8269-029-6. 
• Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3. 
• Érszegi, Géza· Solymosi, László (1981). «Az Árpádok királysága, 1000–1301 [The Monarchy of the Árpáds, 1000–1301]». Στο: Solymosi, László. Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historical Chronology of Hungary, Volume I: From the Beginning to 1526] (στα Ουγγρικά). Akadémiai Kiadó. σελίδες 79–187. ISBN 963-05-2661-1. 
• Fine, John V. A (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. The University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4. 
• Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9. 
• Klaniczay, Gábor (2002). Holy Rulers and Blessed Princes: Dynastic Cults in Medieval Central Europe. Cambridge University Press. ISBN 0-521-42018-0. 
• Kristó, Gyula· Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [Rulers of the House of Árpád] (στα Ουγγρικά). I.P.C. Könyvek. ISBN 963-7930-97-3. 
• Magaš, Branka (2007). Croatia Through History. SAQI. ISBN 978-0-86356-775-9. 
• Runciman, Steven (1989). A History of the Crusades, Volume II: The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East 1100–1187. Cambridge University Press. ISBN 0-521-06162-8. 
• Sălăgean, Tudor (2005). «Regnum Transilvanum. The assertion of the Congregational Regime». Στο: Pop, Ioan-Aurel· Nägler, Thomas. The History of Transylvania, Vol. I. (Until 1541). Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). σελίδες 233–246. ISBN 973-7784-00-6. 
• Zsoldos, Attila (2003). «III. András». Στο: Szovák, Kornél· Szentpéteri, József· Szakács, Margit. Szent István és III. András [Saint Stephen and Andrew III] (στα Ουγγρικά). Kossuth Kiadó. σελίδες 119–227. ISBN 963-09-4461-8. 

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Andrew III of Hungary στο Wikimedia Commons