Πατραϊκός κόλπος

Ο Πατραϊκός κόλπος (ιταλικά: Golfo di Patrasso) είναι τμήμα του Ιονίου Πελάγους μεταξύ της δυτικής Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου, που βρέχει μεταξύ άλλων και την πόλη της Πάτρας, από την οποία έχει πάρει και την ονομασία του.

Γενικά στοιχεία

Στα δυτικά ορίζεται από μία νοητή γραμμή, από το νησάκι Οξεία ως το ακρωτήριο του Αράξου. Ανατολικά περικλείεται από το στενό 2.500 μέτρων περίπου, από το Ρίο μέχρι το Αντίρριο και την ομώνυμη σύγχρονη γέφυρα.

Ο Πατραϊκός έχει μήκος 40-50 χλμ. και πλάτος 10-20 χλμ. Καλύπτει μια επιφάνεια 350-400 τ. χλμ. ενώ ο όγκος του εκτιμάται σε 45 κ.χλμ.. Το μέγιστο βάθος του είναι 130 μέτρα περίπου σε μία κοιλότητα ανοιχτά της Λακκόπετρας. Ο κόλπος είναι πλούσιος σε ψάρια και είναι κατάλληλος για αλιεία. Πολλές όμορφες παραλίες τόσο από την μεριά της Αχαΐας όσο και της Αιτωλοακαρνανίας βρίσκονται στον Πατραϊκό.

Οι ποταμοί Αχελώος και Εύηνος που εκβάλουν στη βορειοανατολική πλευρά του κόλπου αλλά και ο Πείρος με τον Γλαύκος που εκβάλουν νότια και νοτιοανατολικά αντίστοιχα, αποτελούν τους σημαντικότερους τροφοδότες του κόλπου με γλυκό νερό.

Ο μόνος σημαντικός λιμένας στον Πατραϊκό κόλπο είναι το λιμάνι της Πάτρας, που αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο της Ελλάδας και το κύριο με επικοινωνία με την Ευρώπη. Εξυπηρετεί τα πορθμεία προς την Αγκώνα, τη Βενετία, το Πρίντεζι και την Τεργέστη της Ιταλίας καθώς προς την Κεφαλλονιά και άλλα νησιά του Ιονίου. Από τα νερά του Πατραϊκού βρέχεται και το Μεσολόγγι με τη περίφημη λιμνοθάλασσά του, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη της χώρας. Εντός της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου βρίσκεται ο λιμένας της πόλης.

Ιστορία

Στην αρχαιότητα ο κόλπος δεν ήταν γνωστός ως Πατραϊκός αλλά θεωρούνταν συνέχεια του Κρισσαίου και ύστερα του Κορινθιακού και μάλιστα πρόκολπος του δεύτερου. Κατά τον Στράβωνα ο Κορινθιακός ξεκινούσε από τις εκβολές του ποταμού Εύηνου και από τον Άραξο στα ανατολικά και έφτανε μέχρι τα σημερινά δυτικά όριά του. Με το όνομα Πατραϊκός κόλπος (Golfo di Patrasso) αναφέρεται από τους Ενετούς ναυτικούς και από τον περιηγητή Πέντρο Ταφούρ το 1435.

Εκείνη την περίοδο έγινε και η ιστορική 3η ναυμαχία της Ναυπάκτου, που αποκαλείται και ναυμαχία του Λεπαντό, και δόθηκε σε αυτόν τον κόλπο το 1571 ενώ πριν στο ίδιο πλαίσιο είχαν ακολουθήσει ναυμαχίες το 1499 και το 1500.

Ήδη όμως σε πηγές πολύ πριν το 1821 και την Ελληνική Επανάσταση τα όρια του Πατραϊκού με τον Κορινθιακό προσδιορίζονται μεταξύ των ακρωτηρίων Ρίου και Αντιρρίου^[1]. Στον Πατραϊκό έχουν υπάρξει και βυθισμένα σκάφη (ναυάγια), όπως το σκάφος Vivi που προσέκρουσε σε νάρκη και βυθίστηκε 30 μέτρα κάτω από τη στάθμη θάλασσας στις 11 Σεπτεμβρίου του 1940.

Οικολογική αξία

Η οικολογική αξία του Πατραϊκού κόλπου είναι τεράστια εξαιτίας της ύπαρξης σε αυτόν των λιμνοθαλασσών του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού και του Αράξου, που αποτελούν υγροβιότοπους διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ραμσάρ. Παρόλα αυτά ο κόλπος αντιμετωπίζει σημαντικό πρόβλημα ρύπανσης εξαιτίας των αστικών και βιομηχανικών λυμάτων που δέχεται από τους παράκτιους οικισμούς λόγω της υπολειτουργίας ή μη λειτουργίας συστημάτων επεξεργασίας λυμάτων, των φωσφορικών και άλλων λιπασμάτων που καταλήγουν σε αυτόν από τις καλλιέργειες καθώς και λόγω της ναυσιπλοΐας. Ακόμα, τα φράγματα του Αχελώου και του Εύηνου περιορίζουν δραστικά την ανανέωση των υδάτων του κόλπου με γλυκό νερό, με συνεπακόλουθο την υποβάθμιση της οικολογικής του αξίας.