Πολωνικός Διάδρομος

Ο Πολωνικός Διάδρομος 1923-1939

Η ιστορική ονομασία Πολωνικός Διάδρομος ή Διάδρομος του Ντάντσιχ, ή του Γκντανσκ, δόθηκε σε μια λωρίδα εδάφους η οποία, κατά το μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων χρονικό διάστημα, εκτεινόταν προς Βορρά μέχρι τη Βαλτική θάλασσα και χώριζε την Ανατολική Πρωσία από την υπόλοιπη Γερμανία.

Η λωρίδα αυτή περιελάμβανε το μεγαλύτερο τμήμα του πολωνικού βοεβοδάτου (χωροδεσποτεία) του Πομόζε, και την πρώην γερμανική επαρχία της δυτικής Πρωσίας, την άλλοτε Πομερανία την οποία υποχρεώθηκαν οι Γερμανοί να παραχωρήσουν στη Πολωνία με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, μετά το τέλος του Α παγκόσμιου πολέμου προκειμένου έτσι η Πολωνία να έχει διέξοδο στη θάλασσα.

Τα ποσοστά των Πολωνών στις περιοχές της πρώην Πολωνολιθουανικής κοινοπολιτείας, γύρω στο 1900.

Ο Πολωνικός Διάδρομος είχε συνολική έκταση 13.700 τ.χλμ. και μετά δύο χρόνια από της υπογραφής της παραπάνω συνθήκης ο μόνιμος πληθυσμός της αριθμούσε 935.600 περίπου κατοίκους. Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής ήταν Πολωνοί, Γερμανοί και Κασούμπιοι. Η απογραφή του 1910 ανέφερε 528.000 Πολωνούς (συμπεριλαμβανομένων των δυτικών σλαβικών Κασούμπιων) και 385.000 Γερμανούς στην περιοχή. Η απογραφή συμπεριλάμβανε τους σταθμευμένους γερμανούς στρατιώτες και τους αξιωματούχους που είχαν σταλεί για τη διοίκηση της περιοχής. Από το 1886, η Πρωσία λειτουργούσε την Αρχή Εποικισμού για να επιτηρεί την αποίκιση της περιοχής με Γερμανούς[1] ενώ την ίδια στιγμή, Γερμανοί, Εβραίοι και Πολωνοί μετανάστευσαν δυτικότερα.[2] Το 1921, στη Πομερανία (όπου βρισκόταν ο διάδρομος) ζούσαν 175.771 Γερμανοί, ή το 18.8% του πληθυσμού. Στην επόμενη δεκαετία, ο Γερμανικός πληθυσμός είχε μειωθεί κατά 70.000 άτομα και έπεσε στο 9.6%. Στη περιοχή ζούσαν και Εβραίοι. Το 1905, ζούσαν περίπου 72.500 Κασούμπιοι.[3] Μετά τη κατάληψη της Πολωνίας από την Ναζιστική Γερμανία, οι Γερμανικές αρχές διεξήγαγαν απογραφή τον Δεκέμβριο του 1939. Το 71% των ερωτηθέντων αυτοπροσδιορίστηκαν ως Πολωνοί. 188.000 άτομα δήλωσαν ως μητρική τους γλώσσα τα Κασουμπιανά ενώ 100.000 τα πολωνικά.[4]

Μια παρόμοια επικράτεια, επίσης μερικές φορές γνωστή ως διάδρομος, είχε συνδεθεί με το πολωνικό στέμμα ως μέρος της βασιλικής Πρωσίας κατά τη περίοδο 1466–1772.[5][6]


Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παλαιότερη εδαφική εξέλιξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία της περιοχής του Πολωνικού Διαδρόμου είναι στενά συνδεδεμένη με την ιστορία της Πομερελίας. Στο βόρειο άκρο του Διαδρόμου, στην Βαλτική, υπήρχαν πρώιμοι ανθρώπινοι οικισμοί. Το 1877 ανακαλύφθηκε ένα εκτεταμένο νεκροταφείο των αρχών της Εποχής του Σιδήρου ανάμεσα στο Γκρόσεντορφ (Władysławowo) και το Σβάρτσαου (Σβάρτσεβο).

Λόγοι απόσπασης από το Γερμανικό κράτος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον το 1912

Σύμφωνα με τα Δεκατέσσερα σημεία, στα οποία ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον είχε συνοψίσει τον Ιανουάριο του 1918 τους στόχους των ΗΠΑ σχετικά με τον Πόλεμο, ήταν απαραίτητο να ιδρυθεί πολωνικό κράτος με μια έξοδο στη θάλασσα, όπως ζητούσαν από τις δυνάμεις της Αντάντ από την αρχή του πολέμου οι Πολωνοί πολιτικοί, και ιδιαίτερα ο Ρομάν Ντμόβσκι. Στις 8 Οκτωβρίου 1918 o Nτμόβσκι επέδωσε ένα μνημόνιο στον Πρόεδρο Ουίλσον στην Ουάσινγκτον.[7] Παρουσιάστηκε επίσης το ίδιο έγγραφο στην ειδική επιτροπή που ασχολείτο με τα πολωνικά ζητήματα στην Διάσκεψη Ειρήνης. Ούτως διασαφηνίστηκαν οι εδαφικές διεκδικήσεις της Πολωνίας εις βάρος της Γερμανίας. Με το σχέδιο της ξεχωριστής εξόδου στη θάλασσα, η Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία μετά από 123 έτη ξένης κυριαρχίας θα γινόταν περισσότερο οικονομικά ανεξάρτητη σε σχέση με μια πιθανή ύπαρξη της ως περίκλειστη χώρα. Η αντιπρόταση της γερμανικής αντιπροσωπείας στη Συνθήκη των Βερσαλλιών που προέβλεπε την διάθεση ελεύθερων λιμένων στην Πολωνία, στο Γκντίνγκεν και σε άλλες περιοχές, απορρίφθηκε. Η πραγματοποίηση του Διαδρόμου σε περιοχές του γερμανικού κράτους ερχόταν εν μέρει σε σύγκρουση με την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, την οποία ο Ουίλσον είχε βασίσει στα Δεκατέσσερα Σημεία του· αυτό συνέβαινε διότι ο πληθυσμός της περιοχής που προσαρτήθηκε από την Πρωσία το 1772 δυτικά από τον κάτω Βιστούλα μέχρι την Βαλτική ήταν επίσης εθνοτικά ετερογενής το 1918.

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και μεταγενέστερα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην αρχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η Ναζιστική Γερμανία σχημάτισε το φθινόπωρο του 1939, μετά την επίθεση στην Πολωνία, το Ράιχσγκαου Ντάντσιχ-Δυτικής Πρωσίας στις περιοχές του Πολωνικού Διαδρόμου και και της Ελεύθερης Πόλης του Ντάντσιχ και ξεκίνησε την εκδίωξη περισσότερων από 100.000 Πολωνών κατοίκων.[8] Προς το τέλος του πολέμου ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε ,στις αρχές του 1945, την περιοχή. Λίγο αργότερα, η Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας με τη σύμφωνη γνώμη της Σοβιετικής Ένωσης επιβλήθηκε στην περιοχή του Διαδρόμου και σε όλες τις περιοχές του Ράιχ ανατολικά των ποταμών Όντερ και Νάισσε. Οι Γερμανοί κάτοικοι των περιοχών αυτών που δεν είχαν ήδη διαφύγει εκδιώχτηκαν από τις πολωνικές αρχές το επόμενο διάστημα.

Αφορμή πολέμου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τελικά η λωρίδα αυτή που κρίθηκε από τους Γερμανούς ως παράνομη, θεωρούμενη ως ιδιαίτερος ζωτικός χώρος για τη χώρα τους, στάθηκε η αφορμή για την εισβολή τους στην Πολωνία την 1 Σεπτεμβρίου 1939 που πυροδότησε την έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου.

Ορολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με τον γερμανό ιστορικό Χάρτμουτ Μπούκμαν, ο όρος δημιουργήθηκε από πολωνούς πολιτικούς,[9] ενώ ο πολωνός ιστορικός Γκζέγκος Λουκόμσκι γράφει ότι η λέξη δημιουργήθηκε από κείμενα γερμανικής εθνικιστικής προπαγάνδας της δεκαετίας του 1920.[10] Διεθνώς, ο όρος διάδρομος χρησιμοποιούταν στα αγγλικά από τον Μάρτιο του 1919[11] και παραμένει καθιερωμένος όρος στην σημερινή ιστοριογραφία ανά τον κόσμο.[12][13][14][15][16][17][18]

Ο ισοδύναμος γερμανικός όρος για την περιοχή είναι ο Polnischer Korridor. Τα πολωνικά ονόματα περιλαμβάνουν τα korytarz polski ("πολωνικός διάδρομος") και korytarz gdański ("διάδρομος του Γκντανσκ"). Ωστόσο, πολωνοί διπλωμάτες της εποχής του μεσοπολέμου θεωρούσαν την αναφορά της περιοχής ως διάδρομος προσβλητική. Ο Γιόζεφ Μπεκ, υπουργός εξωτερικών της Πολωνίας ένας από τους πιο γνωστούς κριτικούς του όρου διάδρομος, δήλωσε, σε ομιλία του στις 5 Μαΐου 1939 στο Σέιμ (πολωνικό κοινοβούλιο), τα εξής: "Επιμένω ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο όρος βοϊβοδάτο της Πομερανίας. Η λέξη διάδρομος είναι τεχνητή ιδέα, καθώς αυτή η γη έχει παραμείνει πολωνική για αιώνες, με μικρά ποσοστά γερμανών αποίκων".[19] Τα ονόματα της καθομιλουμένης πολωνικής γλώσσας για τη περιοχή ήταν τα Pomorze Gdańskie ("Πομερανία του Γκντανσκ, Πομερελία") ή απλά Pomorze ("Πομερανία"), ή województwo pomorskie ("Βοϊβοδάτο της Πομερανίας"), το οποίο ήταν το διοικητικό όνομα της περιοχής.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.16ος, σελ.264.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Helmuth Fechner: Deutschland und Polen, Holzner Verlag, Würzburg 1964
  • Leszek Belzyt: Sprachliche Minderheiten im preußischen Staat 1815–1914. Marburg 1998, ISBN 3-87969-267-X,
  • Richard Blanke: Orphans of Versailles: The Germans in Western Poland 1918-1939, University of Kentucky Press, 1993, IsSBN 0-8131-1803-4

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Andrzej Chwalba - Historia Polski 1795-1918 page 461
  2. ↑ «Pokwitowanie dotyczące zakupu wozu mieszkalnego dla Michała Drzymały z 1908 roku - Katalog Skarbów - Skarby Dziedzictwa Narodowego - Polska.pl». Dziedzictwo.polska.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2009. 
  3. ↑ Otto Büsch, Ilja Mieck, Wolfgang Neugebauer, Handbuch der preussischen Geschichte, p.42
  4. ↑ «Strona w trakcie tworzenia». Kki.net.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2009. 
  5. ↑ A History of Western Civilization: Then came the acquisition of Prussia (separated from Brandenburg by the "Polish corridor") page 382, author Roland N. Stromberg Dorsey Press 1969.
  6. ↑ The Scandinavians in History. "Brandenburg, by the acquisition of Eastern Pomerania besides other territories within the empire was firmly established on the Baltic, though a Polish corridor running between Eastern Pomerania and East Prussia to Danzig denied her all she desired", page 174, author Stanley Mease Toyne. Ayer Publishing 1970
  7. ↑ Paul Roth: Die Entstehung des polnischen Staates. Eine völkerrechtlich-politische Untersuchung. Liebmann, Berlin 1926, S. 70 ff. und Anhang 9, insbes. S. 133–142.
  8. ↑ Detlef Brandes, Holm Sundhaussen, Stefan Troebst (Hrsg.): Lexikon der Vertreibungen. Deportation, Zwangsaussiedlung und ethnische Säuberung im Europa des 20. Jahrhunderts. Böhlau, Wien/Köln/Weimar 2010, ISBN 978-3-205-78407-4, S. 109 f.
  9. ↑ Hartmut Boockmann, Ostpreussen und Westpreussen, Siedler 2002, p. 401, (ISBN 3-88680-212-4) [1]
  10. ↑ Grzegorz Lukomski, The problem of Corridor in the Polish-German relationships and on the international stage 1918 - 1939. A political study Αρχειοθετήθηκε 2012-02-24 στο Wayback Machine. (in Polish)
  11. ↑ The New York Times: March 18, 1919: POLISH "CORRIDOR."; Paris Paper Sketches Proposed Strip to Danzig.; March 17, 1919: Plan to Give Germany Land Communication Across Polish Corridor to the Baltic
  12. ↑ Edmund Jan Osmańczyk, Anthony Mango, Encyclopedia of the United Nations and international agreements, 3rd edition, Taylor & Francis, 2003, p.1818, (ISBN 0-415-93921-6): "Polish Corridor: International term for Poland's access to the Baltic in 1919-1939."
  13. ↑ Hartmut Boockmann, Ostpreussen und Westpreussen, Siedler 2002, p. 401,(ISBN 3-88680-212-4) [2]
  14. ↑ e.g.The New York Times: March 18, 1919: POLISH "CORRIDOR."; Paris Paper Sketches Proposed Strip to Danzig.; August 16, 1920: Russians Hoist the German Flag Over Soldau; Say Polish Corridor Will Be Returned to Germany; March 17, 1919: Plan to Give Germany Land Communication Across Polish Corridor to the Baltic; November 16, 1930 EUROPE SOREST SPOT: THE POLISH CORRIDOR.; THE OLD GERMAN PORT OF DANZIG; August 17, 1932 GERMANS UNITED ON POLISH CORRIDOR
  15. ↑ Denmark: Salmonsens Konversationsleksikon, e.g., in the article about railways: ("the German railway network was reduced due to [Germany's] territorial concessions following the [first world] war and is cut in two separate parts by the Polish corridor.")[3] (1930) and article about Poland [4] (1924)
  16. ↑ New York Times early 1919
  17. ↑ «Time magazine, 1925». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2019. 
  18. ↑ Barbara Dotts Paul, The Polish-German Borderlands: An Annotated Bibliography, Greenwood Publishing Group, 1994, (ISBN 0-313-29162-4): contains an abundant collection of contemporary sources using Polish or Danzig Corridor
  19. ↑ Official webpage of Polish Sejm, Chronicle of speeches[νεκρός σύνδεσμος]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πολωνικός_Διάδρομος&oldid=10606203"