Τιντορέττο

Τιντορέττο
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Tintoretto (Ιταλικά)
Γέννηση	1519[1][2][3] Βενετία[1][4]
Θάνατος	31  Μαΐου 1594[5][6][7] Βενετία[1][4]
Τόπος ταφής	Madonna dell'Orto
Χώρα πολιτογράφησης	Βενετική Δημοκρατία
Ιδιότητα	ζωγράφος[1][8][9], σχεδιαστής[9] και εικαστικός καλλιτέχνης[10]
Σύζυγος	Faustina de Vescovi
Τέκνα	Marietta Robusti[11], Domenico Tintoretto[11] και Marco Tintoretto[11]
Κίνημα	Μανιερισμός[12] και Βενετική Σχολή[12]
Είδος τέχνης	Βενετική Σχολή, Αναγέννηση, έργο θρησκευτικής θεματολογίας[13], μυθολογικά θέματα[13] και allegory[13]
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Μανιερισμός[12] και Βενετική Σχολή[12]
Σημαντικά έργα	St. Roch in Glory, Crucifixion και Christ Washing the Disciples' Feet
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Τιντορέττο (Tintoretto, περ. 1518 ή 1519 - 31 Μαΐου 1594), πραγματικό όνομα Γιάκοπο Ρομπούστι (Jacopo Robusti) ή, σύμφωνα με νεότερες έρευνες Γιάκοπο Κομίν (Jacopo Comin)^[14] ήταν σημαντικός ζωγράφος της Βενετικής Σχολής, ο οποίος έζησε και δημιούργησε στη Βενετία του 16ου αιώνα. Εκτός από θρησκευτικά και μυθολογικά θέματα, ο Τιντορέττο ολοκλήρωσε αρκετές προσωπογραφίες επιφανών Βενετών, αν και ο ίδιος ουδέποτε έγινε καθολικά δεκτός από τις αριστοκρατικές οικογένειες της Βενετίας, όπως αποτυπώνεται στις παραγγελίες έργων που δέχτηκε. Ο γρήγορος ρυθμός με τον οποίο ολοκλήρωνε τα έργα του προκάλεσε διχασμό μεταξύ των σύγχρονων κριτικών, καθώς για πολλούς συνιστούσε δείγμα προχειρότητας^[15], ενώ κοινή σε πολλούς κριτικούς υπήρξε και η άποψη πως παρέκκλινε των αποδεκτών ορίων της καλλιτεχνικής παράδοσης^[16]. Σήμερα συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους ζωγράφους της Αναγέννησης.

Ο Τιντορέττο γεννήθηκε στη Βενετία το 1518 ή 1519, ωστόσο η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι εξακριβωμένη^[17]. Ήταν το μεγαλύτερο από 21 αδέλφια. Ο πατέρας του, Τζοβάννι, ήταν βαφέας υφασμάτων (ιταλ. tintore) απ' όπου και προέρχεται το προσωνύμιο του Τζάκοπο: Τιντορέττο (tintoretto = ο μικρός βαφέας ή ο γιος του βαφέα).^[18] Παλαιότερα πιστευόταν ότι η οικογένεια καταγόταν από την πόλη Λούκα (Lucca) στην Τοσκάνη, νεότερες έρευνες όμως αποκάλυψαν ότι η καταγόταν από τη Μπρέσια. Το πραγματικό όνομα της οικογένειας ήταν Κομίν^[19], (προερχόμενο πιθανόν από το μπαχαρικό κύμινο), αλλά ο πατέρας έλαβε το προσωνύμιο Robusti (= ρωμαλέος) λόγω της συμμετοχής του στην υπεράσπιση των πυλών της πόλης στην πολιορκία της Πάδοβα.^[20] Ο ίδιος ο Τιντορέττο απέκτησε το προσωνύμιο Furioso (ακάθεκτος, έξαλλος, μαινόμενος) λόγω του μανιώδους τρόπου με τον οποίο ζωγράφιζε. Όταν οι συμπολίτες του τον ρώτησαν γιατί ζωγραφίζει με τόσο φρενιτιώδεις ρυθμούς, σε αντίθεση με τους άλλους συναδέλφους του, ο καλλιτέχνης απάντησε: «Επειδή αυτοί δεν έχουν γύρω τους τόσα πολλά ζωύφια που να τους τρελαίνουν»^[18] Εν γένει παραμένουν άγνωστες οι λεπτομέρειες οι σχετικές με την εκπαίδευσή του. Πρώιμες πηγές παραδίδουν πως εκδιώχτηκε από το εργαστήριο του Τιτσιάνο είτε, κατά τον Ριντόλφι, από ζήλια, είτε, κατά τον Μάρκο Μποσκίνι, από αδυναμία κατανόησής του εκ μέρους του δασκάλου του^[15]. Η μελέτη του έργου του οδηγεί στο συμπέρασμα πως διδάχτηκε στο πλευρό ενός Βενετού καλλιτέχνη της εποχής, επηρεασμένος παράλληλα έντονα από τον ιταλικό μανιερισμό. Υποθέτουμε πως μαθήτευσε κοντά στον Αντρέα Μελντόλλα (Andrea Meldolla), ο οποίος είναι γνωστός με το προσωνύμιο Il Schiavone, από τον οποίο επηρεάστηκε, και επίσης με τους Μπονιφάτσο Βερονέζε (Bonifacio Veronese, 1487 – 1557), και Πάρις Μπορντόνε (Paris Bordone).^[19] Παρόλ' αυτά, ο Τιντορέττο ανέπτυξε δικό του στυλ και δεν αποκάλυπτε τις μεθόδους του.

Στον τοίχο του εργαστηρίου του, σύμφωνα με τον ζωγράφο και βιογράφο Κάρλο Ριντόλφι [en], υπήρχαν χαραγμένες οι λέξεις: «Το σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου και το χρώμα του Τιτσιάνο» («Il disegno di Michelangelo e 'l colorito di Tiziano».^[21] Αντίθετα από τον Τιτσιάνο, ο οποίος είχε ταξιδέψει πολύ και στην πελατεία του συγκαταλέγονταν πλούσιοι συλλέκτες της εποχής, ο Τιντορέττο δεν εγκατέλειψε ποτέ τη Βενετία, εκτός από μια επίσκεψη που πραγματοποίησε στη Μάντοβα το 1580. ^[22] Ζωγράφιζε περισσότερο για τους απλούς πολίτες της Βενετίας, ορισμένες φορές με αμοιβή μόνο το κόστος των υλικών του και κάποιες φορές χωρίς καθόλου χρήματα, επιδιώκοντας κυρίως να αναγνωριστεί το έργο του.Το 1550 έγινε ιδιαίτερα γνωστός και για να ανταποκριθεί στις παραγγγελίες απέκτησε μεγάλο εργαστήριο με πολλούς βοηθούς ανάμεσα στους οποίους δύο απο τους εξής γιούς του και η κόρη του , η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα ζωγράφος. Συνέπεια των χαμηλών αμοιβών του ήταν να λαμβάνει πολλές παραγγελίες. Η χρωματική του παλέτα είναι επηρεασμένη από αυτή του Τιτσιάνο και η αρχική τεχνοτροπία του από αυτή του "Schiavone". Λέγεται ότι χρησιμοποιούσε μοντέλα από πηλό ή από κερί, τα οποία έλιωνε, αφού τα φώτιζε όπως επιθυμούσε μέσα σε ένα είδος κουτιού για να μελετήσει τις αλλαγές του φωτός επάνω τους. Αυτή η τεχνική, επίσης, εξηγεί γιατί στους πίνακές του συχνά απεικονίζονται παρόμοιες μορφές, φωτισμένες όμως από διαφορετικές οπτικές γωνίες.^[23] Διασώζονται ελάχιστα σχέδια και προσχέδιά του, γι' αυτό πιστεύεται ότι ζωγράφιζε χωρίς να προσχεδιάζει.^[24]

Ο Τιντορέττο απεβίωσε στη Βενετία στις 31 Μαΐου 1594,θάφτηκε δίπλα στο τάφο της κόρης του η οποία πέθανε τρία χρόνια νωρίτερα. Τον διαδέχθηκε ο γιος του Ντομένικο, στον οποίο αποδίδονται - χωρίς βεβαιότητα - πολλά από τα πορτρέτα του έργου του καλλιτέχνη. Η επίδραση της ζωγραφικής του είναι εμφανής στη Βενετική ζωγραφική, αν και ο ζωγράφος που εμπέδωσε καλύτερα την ένταση και την ενέργεια του έργου του ήταν ο Ελ Γκρέκο.^[25]

Όταν ο Τιτσιάνο απεβίωσε, ο Τιντορέττο, μαζί με τον Πάολο Βερονέζε αναγνωρίστηκαν ως οι σημαντικότεροι ζωγράφοι της εποχής. Ο Τιντορέττο δημιούργησε το δικό του εργαστήριο, στο οποίο απασχόλησε, ως βοηθούς του, δύο από τους γιους του, τον Ντομένικο και τον Μάρκο, καθώς και την κόρη του Μαριέττα.^[24] Τα περισσότερα έργα του έγιναν σε τοιχογραφίες και κτίρια της πόλης του και παραμένουν ακόμη εκεί: Ύστερα από τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Παλάτι των Δόγηδων (1574 και 1577) οι Καναλέττο και Βερονέζε ήταν αυτοί στους οποίους ανατέθηκε η ανακατασκευή του εσωτερικού. Ο Τιντορέττο ζωγράφισε, μεταξύ άλλων, το γιγαντιαίο πίνακα "Παράδεισος" στον κεντρικό χώρο υποδοχής, ο οποίος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος πίνακας σε καμβά που έχει ποτέ δημιουργηθεί.

Ο καλλιτέχνης έγινε ευρύτερα γνωστός για τους θρησκευτικού περιεχομένου πίνακές του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν ζωγράφισε και αρκετά πορτρέτα.^[26] Από τις σημαντικότερες εργασίες του είναι η σειρά πινάκων που δημιούργησε για τη Σχολή του San Rocco (Scuola Grande di San Rocco) στη Βενετία κατά το χρονικό διάστημα 1565 - 1587, αν και εκεί συνέχισε να εργάζεται ως το θάνατό του το 1594^[19]. Ζωγράφισε, επίσης, σκηνές από τη ζωή του Ιησού Χριστού καθώς και αρκετές σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη, ενώ στον ισόγειο χώρο υποδοχής απεικονίζονται σκηνές από τη ζωή της Παρθένου Μαρίας. Σημαντικό έργο επίσης είναι η "Σταύρωση" (1565). Στα έργα αυτά αξιοσημείωτα και ανορθόδοξα ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε πολύ αδρές πινελιές, γεγονός για το οποίο επικρίθηκε από τον Τζόρτζο Βαζάρι. Αργότερα, όμως, εκτιμήθηκε ότι η τεχνική αυτή είχε επίτηδες χρησιμοποιηθεί ως μέσο για να τονιστεί τόσο η ένταση όσο και το δράμα των σκηνών που απεικονίζονταν.^[23]

Γενικότερα ο Τιντορέττο θεωρείται ως ο Βενετός ζωγράφος που υιοθέτησε όσο κανείς συμπατριώτης του τις συναισθηματικές απόψεις του Μανιερισμού, καθώς ήταν φανατικός θαυμαστής του Μιχαήλ Αγγέλου, η επίδραση του οποίου είναι έντονη στο έργο του.

Πολυάριθμα έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται και σήμερα στη Μεγάλη Σχολή του San Rocco, στο Παλάτι των Δόγηδων και σε ιερούς ναούς της Βενετίας. Αναφέρονται μόνον ορισμένα από αυτά καθώς και οι πιο γνωστοί του πίνακες, που βρίσκονται σε πολυάριθμα μουσεία ανά τον κόσμο.

• Βενετία, Scuola Grande di San Rocco (1564-1588)
  • Sala del' Albergo (Ξενώνας)
    • Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου [1]
    • Ίδε ο άνθρωπος [2]
    • Πορεία προς τον Γολγοθά [3]
    • Σταύρωση [4]
    • Ο Άγιος Ρόκκο εν δόξη [5]
  • Άνω αίθουσα
    • Η προσκύνηση των ποιμένων [6]
    • Η Βάπτιση [7]
    • Ο Πειρασμός [8]
    • Το θαύμα των άρτων και των ιχθύων [9]
    • Η ανάσταση του Λαζάρου [10]
    • Μυστικός Δείπνος [11]
    • Προσευχή στον κήπο της Γεθσημανής [12]
    • Ανάσταση [13]
    • Η Ανάληψη [14]
    • Ο Χρυσούς Όφις (στην οροφή) [15]
    • Ο Μωυσής χτυπά τον βράχο για ν’ αναβλύσει νερό [16]
    • Το μάννα εξ ουρανού [17]
  • Αίθουσα του ισογείου
    • Ευαγγελισμός [18]
    • Η προσκύνηση των Μάγων [19]
    • Περιτομή [20]
    • Φυγή στην Αίγυπτο [21]
    • Η σφαγή των Αθώων [22]
    • Η Ανάληψη της Παρθένου [23]
• La disputa di Gesù nel tempio (Ο Ιησούς δωδεκαετής στο Ναό), 1542 - 1543, Μιλάνο, Μουσείο του Duomo (καθεδρικού ναού)
• Venere e Adone (Αφροδίτη και Άδωνις), 1543 - 1544, Φλωρεντία, Ουφίτσι
• L'assedio di Asola (Η πολιορκία της Άζολα), 1544-1545, Πόζναν, Εθνικό Μουσείο
• San Marco libera lo schiavo, 1548, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• San Rocco risana gli appestati, (Ο Άγιος Ρόκκο θεραπεύει τους πανωλόβλητους) 1549, Βενετία, Ναός του San Rocco
• Ritratto del Procuratore Jacopo Soranzo, 1550' Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• Cristo e l'adultera, (Ο Χριστός και η μοιχαλίδα, 1550)], Άμστερνταμ, Rijksmuseum
• La creazione degli animali, (Η δημιουργία των ζώων) 1550 - 1553 Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• Natività di Giovanni Battista, (Η γέννηση του Ιωάννη Βαπτιστή, 1554) Αρχειοθετήθηκε 2014-06-01 στο Wayback Machine., Αγία Πετρούπολη, Μουσείο Ερμιτάζ
• San Nicola di Bari, 1554 - 1555, Βιέννη, Kunsthistorisches Museum
• Giuseppe e la moglie di Putifarre, (Ο Ιωσήφ και η γυναίκα του Πετεφρή, 1555), Μαδρίτη Πράδο
• Resurrezione di Cristo, (Ανάσταση) 1555 Μπρισμπέιν, Queensland Art Gallery
• La liberazione di Arsinoe, 1556, Δρέσδη, Gemäldegalerie
• Susanna e i vecchioni (H Σωσάννα και οι γέροι, 1557), Βιέννη, Kunsthistorisches Museum
• Deposizione dalla croce, (Αποκαθήλωση), 1556-1558, Καν, Μουσείο Καλών Τεχνών
• San Giorgio uccide il drago, (Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον δράκο, 1560), Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• Ritrovamento del corpo di San Marco, (Επανεύρεση του σώματος του Αγίου Μάρκου, 1562 - 1566), Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• Pietà, 1563, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• Ritratto di Jacopo Sansovino, (Προσωπογραφία του Γιάκοπο Σανσοβίνο, 1566), Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι
• Ultima Cena, (Μυστικός Δείπνος) ,1570 Βενετία, Ναός του San Polo
• L'origine della Via Lattea, (Η δημιουργία του Γαλαξία, 1575 ή 1580), Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• Le tre Grazie e Mercurio, 1576 - 1577, Βενετία, Παλάτι των Δόγηδων
• Leda e il cigno, (Η Λήδα και ο κύκνος, 1578), Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι
• Danae, (Δανάη, 1580), Λυών, Μουσείο Καλών Τεχνών
• Il Paradiso, (O Παράδεισος, 1588 - 1592), Βενετία, Παλάτι των Δόγηδων

• 
  Ο Άγιος Μάρκος ελευθερώνει τον σκλάβο, 1548, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• 
  Ο Νιπτήρ, 1549, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Τα Εισόδια της Θεοτόκου, 1552 - 1556, Βενετία, Madonna dell'Orto
• 
  Ο Ιωσήφ και η γυναίκα του Πετεφρή, 1555, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Αφροδίτη, Ήφαιστος και Άρης, 1555, Μόναχο, Παλαιά Πινακοθήκη
• 
  Ιούδας και Θάμαρ, 1555-59, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
• 
  Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει τον δράκο, 1560, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Η Σωσάννα και οι γέροι, 1562, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• 
  Ανεύρεση του σώματος του Αγίου Μάρκου στην Αλεξάνδρεια, 1562, Μιλάνο, Πινακοθήκη Μπρέρα
• 
  Η μεταφορά του σώματος του Αγίου Μάρκου, 1562-66, Βενετία, Πινακοθήκη της Ακαδημίας
• 
  Δανάη, 1570, Λυών, Μουσείο Καλών Τεχνών
• 
  Η δημιουργία του Γαλαξία, 1575, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Ο Μωυσής χτυπά τον βράχο για ν’ αναβλύσει νερό, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Ευαγγελισμός, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η προσκύνηση των ποιμένων, 1576-81, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Φυγή στην Αίγυπτο, 1582-87, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η σφαγή των Αθώων, 1582-87, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Πορεία προς τον Γολγοθά, 1567, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Σταύρωση, 1565, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco
• 
  Η Ανάληψη, 1576-1581, Βενετία, Scuola Grande di San Rocco

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Τιντορέττο