Φεμινισμός
 | Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο φεμινισμός είναι μια συλλογή κοινωνικών θεωριών, πολιτικών κινήσεων και ηθικών φιλοσοφιών, σε μεγάλο βαθμό παρακινούμενη από ή αναφερόμενη σε εμπειρίες γυναικών, ιδιαίτερα σε σχέση με την κοινωνική, πολιτική και οικονομική τους κατάσταση. Ως κοινωνικό κίνημα, ο φεμινισμός έχει αφετηρία τον περιορισμό ή εξάλειψη της έμφυλης ανισότητας και την προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των ζητημάτων των γυναικών στην κοινωνία. Σήμερα, εντός ακαδημαϊκών χώρων, φεμινίστριες εστιάζονται στην τεκμηρίωση της ανισότητας φύλου και των αλλαγών στην κοινωνική θέση και εκπροσώπηση των γυναικών.[εκκρεμεί παραπομπή] Άλλοι ισχυρίζονται πως το κοινωνικό φύλο και το βιολογικό φύλο (gender & sex) είναι κοινωνικές κατασκευές, ερευνούν την κατασκευή του φύλου και της σεξουαλικότητας, και αναπτύσσουν εναλλακτικά μοντέλα μελέτης των κοινωνικών σχέσεων.
| Τμήμα από μία σειρά για τον |
| Φεμινισμό |
|---|
 |
Ο Φεμινιστικός πολιτικός ακτιβισμός συνήθως κάνει εκστρατείες σε θέματα όπως το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του σώματος της γυναίκας και της αναπαραγωγικής της ικανότητας (βλ. άμβλωση), την ενδο-οικογενειακή βία, οι άδειες και τα επιδόματα μητρότητας, διεκδίκηση ίσων μισθών για την ίδια εργασία, η σεξουαλική παρενόχληση, οι διακρίσεις και η σεξουαλική βία. Τα θέματα που εξερευνώνται στον φεμινισμό περιλαμβάνουν την πατριαρχία, τα στερεότυπα (διακρίσεων λόγω φύλου και παραδοσιακών ρόλων των φύλων), την αντικειμενοποίηση, την προβολή της γυναίκας ως σεξουαλικό αντικείμενο και την καταπίεση.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και στα '70 ο φεμινισμός και η φεμινιστική θεωρία ξεκίνησε από λευκές χριστιανές μεσοαστές γυναίκες των περιοχών που ονομάζουμε "Δύση" και ασχολείτο με τα δικά τους θέματα, ενώ την ίδια στιγμή ισχυριζόταν πως εκπροσωπούσε όλες τις γυναίκες. Από εκείνη την εποχή, πολλοί θεωρητικοί του φεμινισμού έχουν αντικρούσει την υπόθεση πως οι γυναίκες συνιστούν μία ομογενή ομάδα ατόμων με πανομοιότυπα συμφέροντα. Ακτιβιστές φεμινιστές ξεπήδησαν από διαφορετικές κοινότητες, και οι θεωρητικοί του φεμινισμού άρχισαν να μελετούν τους συνδυασμούς φύλου και σεξουαλικότητας, με τις άλλες κοινωνικές ταυτότητες, όπως η φυλή, το χρώμα, η οικονομική και μορφωτική τάξη. Πολλοί φεμινιστές σήμερα ισχυρίζονται πως ο φεμινισμός είναι ένα θεμελιώδες κίνημα που προσπαθεί να ξεπεράσει τα όρια της κοινωνικής τάξης, φυλής, κουλτούρας και θρησκείας και απευθύνεται σε θέματα που απασχολούν όλες τις γυναίκες κάθε κοινωνίας: για παράδειγμα τον ακρωτηριασμό γυναικείων σεξουαλικών οργάνων στο Σουδάν, στην κεντρική Αφρική και στους αφρικανούς μετανάστες σε Ευρώπη και Αμερική, ή την επαγγελματική εξέλιξη στις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Ταυτόχρονα, μελετούν τον βαθμό στον οποίο συγκεκριμένα θέματα, όπως ο βιασμός, η αιμομιξία, η καταπίεση και η μητρότητα, είναι οικουμενικά.
Καταγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο φεμινισμός ως φιλοσοφία και κίνημα με τη σύγχρονη έννοια μπορεί να χρονολογηθεί από τον Διαφωτισμό με στοχαστές όπως οι Λαίδη Mary Wortley Montagu και Μαρκήσιος de Condorcet, υπέρμαχοι της γυναικείας εκπαίδευσης. Η πρώτη επιστημονική κοινότητα για γυναίκες ιδρύθηκε στο Μίντελμπουρχ, μια πόλη στα νότια της Ολλανδικής Δημοκρατίας, το 1785. Την ίδια περίοδο έγιναν επίσης δημοφιλείς εφημερίδες για γυναίκες που εστίαζαν σε θέματα όπως η επιστήμη. Η “Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας” (A Vindiacation of the Rights of Woman) της Μαίρης Γουόλστονκραφτ του 1792, είναι ένα από τα πρώτα έργα που μπορούν αναμφίβολα να αποκληθούν φεμινιστικά.
Ο φεμινισμός έγινε ένα οργανωμένο κίνημα τον 19ο αιώνα καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το φεμινιστικό κίνημα ριζώθηκε στο προοδευτικό κίνημα και ιδιαίτερα στο μεταρρυθμιστικό κίνημα του 19ου αιώνα. Το οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη, το 1848. Το 1869, ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ εξέδωσε το “Η Υποταγή των Γυναικών” (The Subjection of Women) για να δείξει πως “η νόμιμη κατωτερότητα του ενός φύλου από το άλλο είναι λάθος...και... ένα από τα κύρια εμπόδια στη βελτίωση και την πρόοδο της ανθρωπότητας.”
Πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο. Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλουν, αλλά συμπεριελάμβαναν μια επιθυμία για αναγνώριση των συνεισφορών των γυναικών στον πόλεμο και τη δουλειά τους στη βιομηχανία και παντού στην έλλειψη ανδρών, ενώ επηρεάστηκαν και από τη ρητορική και των δύο πλευρών εκείνη την εποχή για να δικαιολογήσουν τις πολεμικές τους προσπάθειες. Για παράδειγμα, από τη στιγμή που ο Γούντροου Ουίλσον στα Δεκατέσσερα Σημεία του αναγνώριζε τον αυτοπροσδιορισμό ως ζωτικό συστατικό της κοινωνίας, ήταν δύσκολο να παραβλεφθεί από τους άντρες η υποκρισία της άρνησης στον μισό πληθυσμό των μοντέρνων εθνών να ψηφίσουν.
Οι απαρχές του κινήματος του φεμινισμού, τοποθετούνται γύρω από τη Γαλλική Επανάσταση. Αρχικά, είχε τη μορφή ενός τετραδίου παραπόνων (1789), το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στη λεγόμενη Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών (1791) που συνέγραψε η Ολυμπ ντε Γκουζ. Έτσι, σιγά σιγά ο αγώνας οργανώνεται... Από εκεί το ενδιαφέρον μεταφέρεται στην Αγγλία, 70 χρόνια αργότερα, με τον αγώνα για τη διεκδίκηση ψήφου. Βασική αρχή δεν ήταν άλλη από την ισότητα των 2 φύλων. Κατά τη διάρκεια του εικοστού αιώνα εμφανίζονται και οι σουφραζέτες, οι οποίες ξεκίνησαν τη δράση τους με εισβολές σε βουλευτικές συνεδριάσεις και συνέχισαν με εμπρησμούς δημοσίων κτηρίων.
Την ίδια περίπου περίοδο στις Η.Π.Α. (1848) έχουμε την πρώτη Διακήρυξη Συναισθημάτων με αιτήματα που αφορούσαν το δικαίωμα ψήφου και τη διεκδίκηση δικαιωμάτων γενικότερα σε σχέση με προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της εποχής είτε στο σπίτι είτε στον χώρο εργασίας τους. 40 χρόνια μετά έχουμε το πρώτο Φεμινιστικό Συνέδριο.
Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα, έγινε η 8 Μαρτίου 1857, όπου 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν τη μείωση του ωραρίου εργασίας, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο, που ο συνδικαλισμός απαγορευόταν.
Ο Φεμινισμός σε πολλές μορφές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μερικές μορφές της φεμινιστικής θεωρίας αμφισβητούν βασικές "αιματικές" θεωρίες για το φύλο, τις διαφορές των φύλων και τη σεξουαλικότητα, συμπεριλαμβανομένης της κατηγορίας “γυναίκα” ως μία ολιστική σύλληψη. Επιπλέον, μερικές ενδιαφέρονται στην αμφισβήτηση της δυαδικότητας αρσενικό/θηλυκό ολοκληρωτικά (προσφέροντας αντιθέτως μια πολλαπλότητα φύλων). Άλλες μορφές της φεμινιστικής θεωρίας παίρνουν ως δεδομένη τη σύλληψη της αρχής “γυναίκα” και παρέχουν συγκεκριμένες αναλύσεις και κριτικές της υποτιθέμενης ανισότητας των φύλων και τα περισσότερα φεμινιστικά κοινωνικά κινήματα προωθούν τα ίσα δικαιώματα, συμφέροντα και θέματα των γυναικών. Ο φεμινισμός δεν είναι μια μόνη ιδεολογία. Κατά καιρούς έχουν αναπτυχθεί διάφορες υποκατηγορίες της φεμινιστικής ιδεολογίας. Οι πρώτες φεμινίστριες και τα αρχικά φεμινιστικά κινήματα αποκαλούνται συχνά φεμινίστριες πρώτου κύματος, και οι φεμινίστριες περίπου μετά το 1960 φεμινίστριες δεύτερου κύματος. Πρόσφατα, μια νέα γενιά φεμινιστριών έχουν ξεκινήσει το τρίτο κύμα φεμινιστριών. Το αν αυτή θα είναι μια εξέλιξη με διάρκεια μένει να αποδειχθεί, καθώς το δεύτερο κύμα δεν έχει με κανένα τρόπο τερματιστεί ούτε εκχωρήσει τη θέση του στο τρίτο κύμα. Επιπλέον, πολλοί σχολιαστές έχουν ισχυριστεί πως η σιωπηλή πλειονότητα των σύγχρονων φεμινιστριών έχουν περισσότερα κοινά ιδεολογικά με τις φεμινίστριες του πρώτου κύματος παρά με αυτές του δευτέρου κύματος. Για παράδειγμα, πολλές από τις ιδέες του Ριζοσπαστικού φεμινισμού και του φεμινισμού φύλου (εξέχοντα κινήματα δεύτερου κύματος) δεν έχουν προσελκύσει ακόμη το ενδιαφέρον εντός της ευρύτερης κοινότητας και εκτός των τμημάτων Σπουδών Φύλου στα πανεπιστήμια.
Για παράδειγμα, ο ριζοσπαστικός φεμινισμός ισχυρίζεται πως υπάρχει μια καταπιεστική πατριαρχία, που είναι η ριζική αιτία των περισσοτέρων κοινωνικών προβλημάτων. Η βία εναντίον των γυναικών και η καταπίεσή τους, επειδή είναι γυναίκες, είναι πιο θεμελιώδης από τις καταπιέσεις που σχετίζονται με την τάξη, την εθνικότητα, τη θρησκεία, κλπ. Μερικοί θεωρούν πως η προτεραιότητα στην καταπίεση και η διεθνοποίηση της ιδέας “Γυναίκα”, που ήταν μέρος της παραδοσιακής Ριζοσπαστικής φεμινιστικής σκέψης, είναι πολύ γενική, και πως οι γυναίκες σε άλλες χώρες δεν θα βιώσουν ποτέ την ίδια εμπειρία του να είσαι “γυναίκα” όπως οι γυναίκες στις Δυτικές χώρες.
Μερικές ριζοσπαστικές φεμινίστριες συνηγορούν για τον διαχωρισμό – ένας ολοκληρωτικός διαχωρισμός του αρσενικού και του θηλυκού στην κοινωνία και τον πολιτισμό – ενώ άλλες αμφισβητούν όχι μόνο τη σχέση μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά το ίδιο το νόημα του “άνδρα” και της γυναίκας. Μερικοί ισχυρίζονται πως οι ρόλοι των φύλων, η ταυτότητα φύλου, και η σεξουαλικότητα είναι από μόνες τους κοινωνικές κατασκευές. Για αυτές τις φεμινίστριες, ο φεμινισμός είναι ένα βασικό μέσο για την ανθρώπινη απελευθέρωση (δηλαδή, η απελευθέρωση των ανδρών καθώς και των γυναικών, και των ανδρών και γυναικών από άλλα κοινωνικά προβλήματα).
Άλλες φεμινίστριες πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχουν κοινωνικά προβλήματα ξεχωριστά ή που προηγούνται της πατριαρχίας (π.χ. ρατσισμός ή ταξικοί διαχωρισμοί). Βλέπουν τον φεμινισμό ως ένα απελευθερωτικό κίνημα μεταξύ πολλών, που το καθένα επηρεάζει το άλλο.[1]
Μορφές του φεμινισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μορφές ισότητας:
- Μορφές γυναικοκεντρισμού:
- Πίστη στην καταπίεση από την πατριαρχία:
- Πίστη στην καταπίεση από τον καπιταλισμό:
- Διαφορές αποκλειστικά πολιτισμικές, όχι βιολογικές:
- Απομονωτισμός/διαχωρισμός:
- μη-Δυτικοί:
- σεξουαλικά φιλελεύθερος φεμινισμός
Υποκατηγορίες του φεμινισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αμαζονικός φεμινισμός
- Αναρχοφεμινισμός
- πολιτιστικός φεμινισμός
- οικοφεμινισμός
- αμερόληπτος φεμινισμός
- υπαρξιακός φεμινισμός
- φεμιναζισμός
- ατομιστικός φεμινισμός
- Γαλλικός φεμινισμός
- Ινδικός φεμινισμός
- φεμινισμός φύλου
- λεσβιακός φεμινισμός
- φιλελεύθερος φεμινισμός
- αντρικός φεμινισμός
- Μαρξιστικός φεμινισμός
- υλιστικός φεμινισμός
- ποπ φεμινισμός
- μετααποικιακός φεμινισμός
- φεμινισμός διαφορών
- μεταμοντέρνος φεμινισμός
- σεξουαλικά φιλελεύθερος φεμινισμός
- ψυχαναλυτικός φεμινισμός
- ριζοσπαστικός φεμινισμός
- διαχωριστικός φεμινισμός
- σοσιαλιστικός φεμινισμός
- πνευματικός φεμινισμός
- φεμινισμός προσωπικής άποψης
- φεμινισμός τρίτου κόσμου
- υπερεθνικός φεμινισμός
- τρανσφεμινισμός
- γούμανισμ
- Μερικές δράσεις, προσεγγίσεις και άνθρωποι μπορούν επίσης να περιγραφούν ως πρωτοφεμινίστριες ή μεταφεμινίστριες.
Αν και πολλές ηγέτιδες του φεμινισμού ήταν γυναίκες, δεν είναι όλες οι φεμινίστριες γυναίκες. Μερικές φεμινίστριες υποστηρίζουν πως οι άνδρες δεν πρέπει να λαμβάνουν ηγετικές θέσεις στο κίνημα, γιατί οι άνδρες, έχοντας κοινωνικοποιηθεί να αναζητούν επιθετικά θέσεις εξουσίας ή να κατευθύνουν την ατζέντα εντός μιας ηγετικής ιεραρχίας, θα εφαρμόσουν την τάση αυτή και στις φεμινιστικές οργανώσεις. Ή επειδή οι γυναίκες, έχοντας κοινωνικοποιηθεί να διαφέρουν από τους άντρες, θα παρεμποδιστούν να αναπτύξουν ή να εκφράσουν τη δική τους αυτοκυριαρχία δουλεύοντας στενά με άντρες. Ωστόσο, οι περισσότερες φεμινίστριες δέχονται και αναζητούν την υποστήριξη των αντρών.
Σχέση με άλλα κινήματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι περισσότερες φεμινίστριες παίρνουν μια ολιστική προσέγγιση στην πολιτική, πιστεύοντας στα λόγια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, “Μια απειλή στη δικαιοσύνη οπουδήποτε είναι μια απειλή στη δικαιοσύνη παντού”. Με αυτή την πίστη, μερικές φεμινίστριες συνήθως υποστηρίζουν κινήματα όπως το κίνημα κοινωνικών δικαιωμάτων, το κίνημα των δικαιωμάτων ομοφυλοφίλων και άλλα. Την ίδια στιγμή πολλές έγχρωμες φεμινίστριες κριτικάρουν το κίνημα γιατί κυριαρχείται από λευκές γυναίκες. Οι φεμινιστικοί ισχυρισμοί για τα μειονεκτήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στη Δυτική κοινωνία είναι συχνά λιγότερο σχετικά με τις ζωές των μαύρων γυναικών. Αυτή είναι και η κεντρική ιδέα στον μετααποικιακό φεμινισμό. Πολλές μαύρες γυναίκες φεμινίστριες προτιμούν τον όρο γυναικισμός (womanism) για τις απόψεις τους.
Ωστόσο, οι φεμινίστριες μερικές φορές είναι επιφυλακτικές απέναντι στο κίνημα των τρανσέξουαλ καθώς αυτό αποτελεί πρόκληση για τις διακρίσεις μεταξύ αντρών και γυναικών. Γυναίκες τρανσέξουαλ αποκλείονται από μερικές “αποκλειστικά γυναικών” συναντήσεις και γεγονότα και απορρίπτονται από ορισμένες φεμινίστριες που επιχειρηματολογούν ότι κανένας γεννημένος και μεγαλωμένος ως άντρας δεν μπορεί να καταλάβει πλήρως την καταπίεση που υφίστανται οι γυναίκες. Αυτός ο αποκλεισμός αποδοκιμάζεται ως τρανσφοβικός από τρανσέξουαλ γυναίκες που βεβαιώνουν πως η διάκριση και οι διάφοροι αγώνες (όπως αυτός για νόμιμες αναγνωρίσεις) που αντιμετωπίζουν λόγω της ταυτότητας του φύλου τους, είναι στενά συνδεδεμένοι με πολλές φεμινιστικές προσπάθειες και πως η διάκριση εναντίον διαφορετικών φύλων ανθρώπων είναι άλλο ένα πρόσωπο ετεροσεξισμού και πατριαρχίας.
Ομάδες και οργανώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ομάδα Εναντίον του Φλερτ (ΗΠΑ)
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Από το Φεμινισμό στον Τσιρλιντερισμό». enfo.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2021.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Stanford Encyclopedia of Philosophy
- Φεμινισμός μια καθημερινή μάχη, Ελευθεροτυπία, 11/3/2009
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ιστοσελίδες στα ελληνικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Εργαστήριο σπουδών φύλου Παντείου Πανεπιστημίου Αρχειοθετήθηκε 2016-03-19 στο Wayback Machine.
- Το Μωβ
- Καμένα Σουτιέν
- Περιοδικό Selene
- Φύλο Συκής
Φεμινιστικές οργανώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Association for Women in Psychology
- Committee for Asian Women
- FemINist INitiative of BC[νεκρός σύνδεσμος]
- Feminist Majority
- Feminists for Life - Anti-abortion group in the United States.
- NARAL Pro-Choice America
- NOW - National Organization for Women in the United States
- Planned Parenthood Federation of America
- Women living under muslim laws
- FEMEN International
Υποστηρικτές του φεμινισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Asian-Nation: Asian American Feminism & Gender Issues
- Directory of Women's Media
- Feminist support pages (Australia)[νεκρός σύνδεσμος]
- Don't Be Scared By Feminist Theory
- Donna Haraway - Bibliography
- Feminism & Nonviolence Studies
- "I Had an Abortion"
- Islam from Patriarchy to Feminism από το LiberalIslam.net
- Judith Butler - Bibliography
- Naomi Wolf - Resources
- FemBio - Notable Women International
- Susan Faludi - Resources
- The Personal Is Political
- Famous Quotes on Feminism
- LadyWiki - open site for discussion & exchange Αρχειοθετήθηκε 2004-12-04 στο Wayback Machine.
- The Seneca Falls Convention: Teaching about the Rights of Women and the Heritage of the Declaration of Independence Αρχειοθετήθηκε 2004-12-08 στο Wayback Machine.
- The Sophie Treadwell Collection
Πολιτικές ιδεολογίες | |
|---|---|
